تدوین الگوی نارسایی توجه براساس مؤلفه‌های هیجان اندیشه با میانجیگری هوش‌ تحلیلی نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران.

2 استادیار روانشناسی تربیتی گروه تعلیم و تربیت، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه علوم شناختی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

4 استادیار، گروه روانشناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

10.22034/ceciranj.2023.401863.1777

چکیده

 هدف از پژوهش حاضر تدوین الگوی نارسایی توجه بر مبنای مؤلفه­های هیجان اندیشه با میانجیگری هوش تحلیلی نوجوانان بود. در این پژوهش، از روش توصیفی نوع همبستگی با استفاده از روش‌های مدل­یابی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری شامل 375 دانش­‌آموز دوره متوسطه اول دارای نشانه­‌های نارسایی توجه شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 بود که به روش خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس خودگزارشی بیش­فعالی- نقص­توجه بزرگسالان (ASRS)، پرسشنامه هیجان اندیشه، پرسشنامه هوش کتل مقیاس3- فرم  A(KIT:A)، بود. جهت تحلیل داده‌ها، علاوه بر آمار توصیفی از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار AMOS-26 استفاده شد. یافته‌ها نشان داد مدل روابط ساختاری هیجان اندیشه و نشانگان نارسایی توجه- بیش­فعالی: اثر میانجی هوش تحلیلی از برازش مناسبی برخوردار است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که برخی از ویژگی‌‌ها مانند هیجان اندیشه با نقش میانجی هوش تحلیلی می‌تواند اثر غیرمستقیم بر نشانه­های نارسایی توجه داشته باشد (01/0P<). از یافته‌‌های حاصل از پژوهش می­توان نتیجه گرفت که در تشخیص و روند درمان نارسایی توجه، متغیرهای هیجان اندیشه و هوش تحلیلی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. به­طوری­که، افزایش نارسایی توجه با کاهش نمره هیجان اندیشه و هوش تحلیلی همراه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compilation of the Model of Attention Deficit Based on the Emotional Components of Thinking with the Mediation of Analytical Intelligence of Teenagers

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Bonyadi 1
  • Zahra Shabani 2
  • Mosa Tabatabaee 3
  • Mahboobe Taher 4
1 Ph.D in Student Psychology, Shahrod Branch, Islamic Azad University, Shahrod, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Cognitive Sciences, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
3 Assistant professor, Department of Cognitive Sciences, Faculty of Psychology and Educationnal Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Psychology, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood Iran
چکیده [English]

The current research was done to develop a model of attention deficit based on the components of emotions and thought with the mediation of the analytical intelligence of teenagers. This research used a descriptive method of correlation type using structural equation modeling methods. The statistical sample included 375 students of the first secondary school with signs of attention deficit in Tehran in the academic year of 2001-2002, who were selected in a available way. Three questionnaires include adult ADHD self-report scale (ASRS), Kazemi Haghighi Emotion Thought Questionnaire and Kettle Intelligence Questionnaire Result 3-Form A (KIT:A), were completed by the samples. In addition to descriptive statistics, the structural equation method was used for data analysis using Amos-26 software. The findings showed that thought excitement and analytical intelligence were significantly related to attention deficit symptoms. According to the findings, it can be concluded that some characteristics, such as the excitement of thought and analytical intelligence, can predict the signs of attention deficit  (p<0.01). From the research findings, it can be concluded that in the diagnosis and treatment process of attention deficit, the variables of emotion, thought, and analytical intelligence is very important. Thus, the increase in attention deficit is associated with a decrease in the score of thought excitement and analytical intelligence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attention deficit
  • adolescent
  • intelligence
  • analytical intelligence
  • thought excitement
افشاری­زاده، ا. (1399). نقش انواع توجه، حافظه­کاری، دانش ریاضی و هوش سیال در استدلال ریاضی دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی. رساله دکتری تخصصی روانشناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
انجمن روان­شناسان آمریکا. (2020). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی DSM-5. مترجم فرزین رضاعی، علی فخرایی، آتوسا فرمند، علی نیلوفری، ژانت‌‌هاشمی آذر و فرهاد شاملو. (1400). تهران: انتشارات ارجمند.
باغبان، ن.، منظری توکلی، ع. ر.، تجربه­کار، م.، سلطانی، ا.، و زین­الدینی میمند، ز. (1400). تبیین الگوی خلاقیت براساس هیجان اندیشه با میانجی­گری هوش تجربی در دانش­آموزان. مجله تازه­های علوم شناختی. 23(3)، 65-53.
برزگر خاندوزی، م. (1398). رابطه ویژگی­های شخصیت و هوش تحلیلی با پیشرفت تحصیلی دختران و پسران نوجوان.  پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
بذول­نژاد، م.، وکیلی، س.، کاشانی­وحید، ل.، و یاری­پور، م. (1399). اثربخشی آموزش خلاقیت با استفاده از لگو بر تنظیم هیجان کودکان تیزهوش. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 10(3)، 116-95.
راثی، م. (1395). رابطه احساس تنهایی، نشخوار فکری و هیجان اندیشه با خلاقیت در دانشجویان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.
رحمانی، ع.، هومن، ح. ع.، و احمدی سرتختی، ح. (1391).  ویژگی­های روان­سنجی مقیاس هوش سیال کتل در   دانش­آموزان تیزهوش. مجله روانشناسی تحولی، روانشناسان ایرانی. (33)9، 37-27.
شیخ محمدی، ع.، افروز، غ، ع.، ارجمندنیا، ع،­ ا.، غباری­بناب، ب.، و داوری آشتیانی، ر. (1401). کارکردهای اجرایی و    مهارت­های اجتماعی دانش­آموزان با و بدون اختلال    نقص­توجه/بیش­فعالی: نقش تعدیل­کنندگی اجتماعی­سازی هیجانات از سوی والدین. فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش. 19(1)، 24-7.
علیخانی، م، ص. (1396). هنجاریابی آزمون پویایی- بی­تابی در حوزه هیجان اندیشه. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.
Downloaded from www.ceciranj.ir
قربانی، ن. (1396). رابطه نظریه­های ضمنی هوش و فراشناخت با خودپنداره تحصیلی دانش­آموزان دختر دوره دوم دبیرستان شهرستان بابلسر. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه مازندران.
قلی­پور کویچ، ص.، لیوارجانی، ش .، و حسینی­نسب، د. (1398). اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر علائم نقص توجه/  بیش­فعالی و تعلل­ورزی تحصیلی نوجوانان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش­فعالی. دوماهنامه علمی- پژوهشی طب توانبخشی. 8(2)، 118-106.
قنبری­نژاد اسفقن سری، م.، و محمدی آلمانی، ا. (1391). بررسی تأثیر مدیریت تکنولوژی و تحقیق و توسعه (مدیریت نوآوری جامع) بر عملکرد سازمان از لحاظ نوآوری و کیفیت. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 2(2)، 18-1.
کاظمی حقیقی، ن. (1396). هیجان اندیشه. تهران: انتشارات ریرا.
کاظمی حقیقی، ن. (1396). زمینه روانشناسی تعاملی. تهران: انتشارات تابان خرد.
مختاری، ح.، ربیعی، م.، و سلیمی، ح. (1394). ویژگی­های   روان­سنجی نسخه فارسی مقیاس خودسنجی بیش­فعالی و نقص توجه بزرگسالان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. 21(3)، 253-244.
موثقی، ز. (1399). مقایسه پردازش حسی، کمک‌طلبی تحصیلی و راهبردهای حل مسئله در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی و بدون نقص توجه/ بیش‌فعالی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون.
کریمی، ل. و غفوری، آ. (1401). ارائه راهکارهایی جهت بهبود مشکل بیش­فعالی- بی­توجهی در کودکان (مطالعه موردی: محصلین دوره پیش­دبستانی). فصلنامه ایده­های نوین روانشناسی. 13(17)، 18-1.
امیری، ش.، علیوندی وفا، م.، و دهقانی اصل، ب. (1401). اختلالات روانپزشکی همراه در کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش­فعالی: مطالعه توصیفی تحلیلی. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز. 44 (1)، 25-15.