اثربخشی مداخلات کوئیک‌تیپس بر پردازش حسی و مشارکت اجتماعی کودکان با اختلال طیف اُتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه آموزشی کاردرمانی، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران، ایران

3 استاد گروه روان‌شناسی بالینی و مشاوره، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران، ایران

4 دانشیار دانشگاه تهران, گروه روانشناسی, تهران, ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی برنامه‌ کوئیک‌تیپس بر پردازش حسی و مشارکت اجتماعی کودکان با اختلال طیف اُتیسم بود. روش این مطالعه نیمه‌آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون همراه با گروه گواه و پیگیری یک‌ماهه بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان با اختلال طیف اُتیسم 3 تا 5 ساله شهر تهران بود. با روش نمونه‌گیری در دسترس 29 نفر (12 دختر و 17 پسر) انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارش و مورد پژوهش قرار گرفتند. ابزار سنجش نسخه پیش‌دبستانی مقیاس اندازه‌گیری پردازش حسی- پس‌دبستانی (SPM-P) و برنامه‌ مداخله‌ای، پروتکل کوئیک‌تیپس بود. برنامه طی 32 جلسه یک‌ساعته بر روی گروه آزمایش توسط والدین با هدایتگری محقق، طبق پروتکل در منزل اجرا شد. داده‌ها از طریق آزمون  tو تحلیل ‌کوواریانس با نرم‌افزار 21-SPSS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که اجرای کوئیک‌تیپس در گروه آزمایش، به‌جز متغیرهای شنوایی و بویایی/ چشایی به‌طور معناداری موجب بهبود سایر متغیرهای پردازش حسی و مشارکت اجتماعی شد و این تأثیر در مرحله پیگیری دوام داشته، حتی روند بهبود در حس‌عمقی به‌طور معناداری ادامه داشت (05/0>p). براساس یافته‌ها، کوئیک‌تیپس برنامه‌ای اثربخش جهت حل مشکلات پردازش حسی و مشارکت اجتماعی کودکان با اختلال طیف اُتیسم می‌باشد. پیشنهاد می‌شود این برنامه که قابل استفاده در منزل و قابل اجرا توسط والدین است، در کنار سایر برنامه‌های متداول مراکز، به والدین آموزش و جهت حل مشکلات حسی و مشارکت کودکان، در منزل اجرا شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of the Quick Tips Interventions on sensory processing and social participation of children with Autism Spectrum Disorder

نویسندگان [English]

  • Samira Keyvani 1
  • Seyed Ali Hosseini 2
  • Asghar Dadkhah 3
  • Masoud Gholamali Lavasani 4
1 PhD Candidate in Exceptional Children Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad university, Tehran, Iran
2 Professor, Social Determinants of Health Research Center and Occupational Therapy Department, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran
3 Professor, Department of clinical Psychology and Counseling University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran
4 Associated professor, Tehran University, Department of Psychology, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study was to investigate the effectiveness of the Quick Tips Program on sensory processing and social participation of children with autism spectrum disorder (ASD). The research was Quasi-experimental of pretest-posttest design with a control group and one-month follow-up. The population included all ASD children at the age of 3-5 in Tehran City. The sample size was 29 (12 girls, 17 boys) who were chosen using convenient sampling method and were randomly selected and assigned to experiment and control groups. The assessment tool consisted of Sensory Processing Measure-Preschool (SPM-P) and the intervention program was The Quick Tips Protocol (Henry, 2014). Interventions were performed in 32 one-hour sessions on the experiment group by parents with coaching researcher, in accordance with the protocol in the child's natural environment. Data were analyzed by t-test and MANCOVA using SPSS21 software. Results showed that implementation of the Quick Tips, significantly improved sensory processing and social participation except hearing, taste-smell and these effects specially in proprioception lasted for one-month follow-up significantly (p < 0.05). The findings conclude that the Quick Tips is an effective program to solve sensory processing and social participation of autism children problems. It is suggested that the program, which is applicable at home and operated by parents, is being taught to parents and is being implemented at home with other common programs, to resolve sensory problems and children’s participation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism
  • Quick Tips Intervention
  • Sensory Processing
  • Social Participation
احمدی، ا.، و به‌پژوه، ا. (1395). اثربخشی تمرینات حسی- حرکتی بر مهارت‌های حرکتی، اجتماعی، تعاملی و رفتارهای قالبی در کودکان دارای اختلال‌های طیف اُتیسم. مجله تحقیقات علوم رفتاری. 14(2)، 228-219.
اکبری بیاتیانی، ز. (1397). اختلال طیف اُتیسم از تشخیص تا درمان. نشریه شفای خاتم. 6(4)، 101-93.
پاشازاده آذری، ز. (1397). بررسی تأثیر مداخلات زمینه‌ای مبتنی بر مدلِ پردازش حسی دان، بر مشارکت کودکان و خودکارآمدی والدین در کودکان با اختلال طیف اُتیسم. رساله‌ دکتری رشته کاردرمانی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
جمشیدیان، ا.، جلیلی، ن.، و حقگو، ح. (1394). تأثیر توانایی‌های پردازش حسی بر مشارکت کودکان مبتلا به اُتیسم. مجله دانشور پزشکی. 12(23)، 44-33.
خدایی، ا. (1395). بررسی تأثیر تحریکات دهلیزی لمسی بر رفتارهای کلیشه‌ای و مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال اُتیسم. پایاننامهکارشناسیارشد رشته روانشناسی کودکان استثنائی،دانشگاه آزاداسلامی واحدتهرانمرکز.
کیوانی، س.، دادخواه، ا.، و غلامعلی لواسانی، م. (1398). انطباق و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس اندازه‌گیری پردازش حسی– پیش‌دبستانی در کودکان. فصلنامه کودکان استثنائی (در دست چاپ).
نجفی، م. (1396). روابط ساختاری بین حساسیت پردازش حسی و نشانگان اختلال اُتیسم با واسطه‌گری کارکرد های اجرایی در کودکان اُتیستیک. پایان‌نامه‌ کارشناسیارشدرشته‌ روانشناسی وآموزشکودکاناستثنائی، دانشگاهشهیدمدنیآذربایجان.