تأثیر آموزش تحلیل رفتار کاربردی بر رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا روان‌شناسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار روان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش روش تحلیل رفتار کاربردی بر رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم انجام شد. طرح پژوهش شبه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون – پس‌آزمون - پیگیری با گروه گواه بود. تعداد 30 کودک با تشخیص اختلال طیف اتیسم از روش نمونه‌گیری در دسترس در شهر کرمانشاه انتخاب و با انتساب تصادفی به دو گروه 15 نفرۀ آزمایش و گواه تقسیم شدند. گروه آزمایشی به مدت 8 ماه برنامۀ آموزش مهارت‌های اجتماعی را از طریق روش تحلیل رفتار کاربردی دریافت کردند. ابزار پژوهش مقیاس رشد اجتماعی واینلند بود و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار ‌SPSS، نسخۀ 19 تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که بین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون(فاصلۀ هشت ماه) و پیگیری(فاصلۀ یک ماه) گروه آزمایش در زیر مقیاس‌های مهارت‌ اجتماعی تفاوت معنادار وجود دارد‌(01/0> p). نتایج پژوهش نشان داد که روش درمانی تحلیل رفتار کاربردی بر بهبود مهارت اجتماعی کودکان پسر طیف اتیسم تأثیر‌گذار بوده است. لذا اجرای این روش درمانی در کنار بقیۀ درمان‌ها توصیه می‌شود.
کلید واژه‌ها

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Applied Behavioral Analysis (ABA) on social skills development of children with autism spectrum disorder

نویسندگان [English]

  • SoheIla Jahandar 1
  • Keivan Kakbaraee 2
1 Ph.D. student in Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University of Kermanshah, Kermanshah, Iran.
2 Associate Professor in Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University of Kermanshah, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

The aim of present study was to investigate the effectiveness of Applied Behavioral Analysis on social skills development of children with autism spectrum disorder. The study was a quasi-experimental research with a pre-test-post-test-follow-up with control group. A sample of 30 children with the diagnosis of autism spectrum disorder in Kermanshah is selected using available sampling method, who were randomly assigned to experiment and control groups of 15. The experiment group received social skills training program for 8 months using applied behavioral analysis method. The research tool was Winelend Social Growth Scale and the data were analyzed using SPSS19. The findings showed that there is a significant difference between the pre-test and post-test scores (eight month intervals) and the follow-up (one month interval) of the experiment group in social skill growth (p<0/01). The results of this study show that the therapeutic method of applied behavioral analysis is effective for improving the social skills of children with autism spectrum disorder. Therefore, the implementation of this therapeutic approach is recommended along with the rest of the treatments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • applied behavioral analysis
  • autism spectrum disorder
  • social skill
آناستازی، آن و براهنی، محمد تقی(1387). روان‌آزمایی. تهران: دانشگاه تهران.
احمدی، سید جعفر.، صفری، طیبه.، همتیان، منصوره و خلیلی، زهرا (1391). اﺛﺮ‌ﺑﺨﺸﻲ روش ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﺎر ﻛﺎرﺑﺮدی (Applied behavioral analysis یا ABA) بر علائم طیف اتیسم. مجلۀ علوم رفتاری، 10(4):292-301.
پور اعتماد، حمیدرضا.، فتح آبادی، جلیل.، صادقی، سعید و شلانی، بیتا (1395). تأثیر آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرت ﻧﺸﺎﻧﻪ‌ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮنشانه‌ﻫﺎی اﺧﺘﻼل ﻃﻴﻒ اوﺗﻴﺴﻢ در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن :ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌۀ نیمه ﺗﺠﺮﺑﻲ. ﭘﮋوﻫﺶ در ﻋﻠﻮم توا‌ن‌بخشی،12(4):220-216.
ترابی میلانی، فریده (1391). تحول مهارت‌های خودیاری در کودکان خردسال. فصل‌نامۀ روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسی ایرانی، 8(32):355-362.
پوشنه،کامبیز و آبشناسان، سمیرا (1395). ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺭﻭﺵ‌ﻫﺎﻱ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻱ  پاسخ‌محور (PRT) ﻭ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ، ﺑﺮافزایش واژﮔﺎﻥ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﻃﻴﻒ ﺍﺗﻴﺴﻢ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﺎﺷﺶ ﺳﺎﻟﻪ. فصلنامۀ کودکان استثنایی، 17(1): 137-146.
حسین آبادی، صدیقه.، پورشهریاری، مه سیما و زندی‌پور، طیبه ( 1396). اثربخشی روان‌شناسی مثبت‌نگر بر بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزندان اوتیسم. فصلنامه‌ توانمند‌سازی کودکان استثنایی، 8 (21): 54-60.
حیدری، علیرضا.، عسکری، پرویز.، کریمی، سارا و غیاثی‌زاده، مهدی (1392). اثربخشی مداخلۀ مبتنی بر تحلیل کاربردی رفتار بر افزایش مهارت‌های اجتماعی- ارتباطی و کاهش رفتار کلیشه‌ای درکودکان طیف اوتیسم. اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی،7(28):77-86.
خانجانی، مهدی و رضایی، سعید (1395). اثربخشی برنامه روان‌درمانی مثبت نگر بر افزایش بهزیستی روان‌شناختی، عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی مادران دارای کودک با اختلال اتیسم. فصلنامه توانمند‌سازی کودکان استثنایی، 1(17): 37-52.
رادمنش، عصمت و سعدی‌پور، اسماعیل (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی در انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران. مجلۀ روان‌شناسی مدرسه، 6(2): 44-63.
سالمی خامنه، علیرضا.، قهاری، شهربانو.، سلطانلو، مجتبی و دارابی، جعفر (1392). اثربخشی درمان پاسخ‌محور در کاهش مشکلات ارتباطی و رفتاری پسران 12-8 ساله مبتلا به طیف اوتیسم. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان،1(1):10-6.
سبزوار، مریم.، عابدی، احمد و لیاقتدار، محمد جواد (1392). مقایسۀ یادگیری اجتماعی- هیجانی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مدارس غیر دولتی بدون کیف و مدارس دولتی شهر اصفهان. مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز،6 (1):171-188.
قمری کیوی، حسین.، کیان ارثی، فرحناز.، نسودی، رضا.، آق، عبدالمصدق و مهرآبادی، سعید (1391). مقایسۀ اثربخشی روش تحلیل رفتار کاربردی و روش درمانی- آموزشی بر رفتار کلیشه‌ای، مشکلات تعاملی و ارتباطی کودکان مبتلا به طیف اتیسم. توانبخشی، 13(2):25-33.
گلزاری، فاطمه و همتی علمدارلو، قاسم (1394). تأثیر مداخلۀ داستان‌های اجتماعی بر بهبود مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان پسر طیف اتیسم. مطالعات روان‌شناختی، 11(1):8-28.
مک کانکی، روی و صمدی، علی (1390). اختلالات طیف اتیسم. تهران: دوران.
واحد مطلق، معصومه و عضدالملکی، سودابه (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های خودیاری بر تعاملات اجتماعی و ارتباطی کودکان اختلال طیف اتیسم. فصل‌نامۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 7(18):79-87.
هاشمی، مریم و یاقوتی، فرشته (1395). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر رشد اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم. نهمین کنگرۀ بین‌المللی روان درمانی(اجلاس آسیایی در بستر ارزش‌های فرهنگی).