اثربخشی تکالیف آگاهی واج‌شناختی بر ادراک شنوایی و وضوح کلامی کودکان ناشنوای پیش دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

3 استادیار گروه گفتاردرمانى، دانشکده علوم توان بخشى دانشگاه علوم پزشکى شیراز

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی تکالیف آگاهی واج‌شناختی بر ادراک شنوایی و وضوح کلامی کودکان ناشنوایشدید و عمیق پیش‌دبستانی انجام شد. جامعۀ مورد مطالعه، تمامی کودکان پیش‌دبستانی شهر شیراز، با آسیب شنوایی شدید و عمیق بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس، 10 کودک ناشنوای کاشت حلزون شده از مرکز توان‌بخشی سروش انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گماشته شدند و برنامۀ تکالیف آگاهی واج‌شناختی در طی سه ماه هر روز به مدت 45 دقیقه به صورت انفرادی بر روی گروه آزمایش اجرا شد. مهارت‌های آگاهی واج‌شناختی، ادراک شنوایی و وضوح گفتار به‌ترتیب با آزمون آگاهی واج‌شناختی (سلیمانی و دستجردی، 1379)، مقیاس طبقه‌بندی عملکرد شنیداری«CAP» و مقیاس درجه‌بندی وضوح گفتاری« SIR» بررسی شدندو داده‌ها با استفاده از آزمون‌های یومن- ویتنی و ویلکاکسون تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که تکالیف آگاهی واج شناختی به بهبود مهارت‌های ادراک شنیداری و وضوح گفتاری منجر می‌شود (01/0 p <‌). با توجه به اثر‌بخشی تکالیف آگاهی واج‌شناختی بر مهارت‌های زبانی کودکان ناشنوا، تأکید بر این تکالیف در برنامه‌های توانبخشی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of phonological awareness tasks on auditory perception & speech intelligibility of pre- school deaf children

نویسندگان [English]

  • Solmaz Fardafshari 1
  • Saeid Hasanzadeh 2
  • Mohammad majid Oryadi-Zanjani 3
1 M.A. student of Psychology & Education of Exceptional Children, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate professor, Psychology & Education of Exceptional Children Department, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Assistant professor of Department of Speech Therapy, School of Rehabilitation Sciences, Shiraz University of Medical Sciences, Iran.
چکیده [English]

The current research was done to study the effectiveness of phonological awareness tasks on auditory perception & speech intelligibility of pre- school severe and profound deaf children. The population of this study included all of the pre- school severe and profound deaf children in Shiraz, from among which 10 children with cochlear implant were chosen using available sampling method from Soroush rehabilitation institute. They were randomly assigned into control and experimental groups and Phonological Awareness Tasks Program was done individually on the experimental group members for 45 minutes each day, during 3 months. Phonological Awareness Test (Soleymani & Dastgerdi, 1379), Categories of Auditory Performance (CAP) & Speech Intelligibility Rating Scale (SIR) were used respectively to investigate Phonological Awareness, auditory perception and speech production and data was analyzed by U Mann- Whitney and Wilcoxon test. Findings indicated that phonological awareness tasks improved auditory perception and speech production scores in deaf children participating in the study (p < 0/01). According to the effectiveness of phonological awareness tasks on communication and language skills in deaf children, using this program is highly recommended in habilitation programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phonological awareness
  • auditory perception
  • deafness
  • speech intelligibility
ترابیان، نسا و حسن‌زاده، سعید (1393).  بررسی رابطۀ حافظۀ کوتاه مدت و میزان آگاهی واج‌شناختی با وضوح گفتاری خواندن در دانش‌آموزان ناشنوا، کودکان استثنایی.14(2):79-90.
حسن زاده، سعید (1393). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی مقیاس‌های طبقه‌بندی عملکرد ادراک شنوایی و درجه‌بندی وضوح کلامی در کودکان ناشنوای پیش زبانی کاشت حلزون شده. شنوایی‌شناسی، 23(6): 84-76.
حسن‌زاده، سعید و نیک‌خو، فاطمه (1395). اثربخشی برنامۀ جامع توانبخشی والدمحور نوایش بر رشد مهارت‌های ارتباطی اولیه و زبانی کودکان ناشنوای 0 تا 2 سال. توانبخشی، 17(4): 337-326.
سلیمانی، زهرا و دستجردی کاظمی، مهدی (1384). تعیین روایی و اعتبار آزمون آگاهی واج شناختی. روان‌شناسی،9(1):82-100.
شه‌پناه، میترا.، حاتمی، محمد و نوری، ربابه (1395). اثربخشی اقدامات موسیقی‌ درمانی در افزایش توانایی مهارت خواندن در کودکان دبستانی کاشت حلزون. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 7(‌19):95- 79.
https://www.empoweringchildrenj.com/article/144
عاشوری، محمد.، جلیل آبکنار، سیده سمیه.، حسن‌زاده، سعید و پورمحمدرضای تجریشی، معصومه (1392). مقایسۀ وضوح گفتار کودکان کاشت حلزون شده، دارای سمعک و کودکان با شنوایی هنجار، مجله توانبخشی.14(3):8-15.
قاسمی، معصومه.، طاهایی، علی‌اکبر و جعفری، پروین (1395). ادراک شنیداری دانش‌آموزان با اختلال خواندن و مقایسۀ آن با همکلاسان عادی، فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی. 7(20): 115- 19.
https://www.empoweringchildrenj.com/article/148
کرمی، جهانگیر و تازیکی، طیبه (1395). اثربخشی برنامۀ آموزشی شناختی رفتاری بر رضامندی زوجیت و سلامت روان مادران دانش‌آموزان با آسیب شنوایی. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 7(18): 111- 23. 
https://www.empoweringchildrenj.com/article/126
منوچهری، نسیم.، عادل قهرمان، منصوره.، موبدشاهی، فرزاد.، متصدی زرندی، مسعود و روشن، بلقیس (1390). بررسی روند پیشرفت درک گفتار در کودکان دارای کاشت حلزون، مجله شنوایی‌شناسی. 20، 37- 30.