اثربخشی بازی‌درمانی تعاملی‌محور بر کیفیت روابط دلبستگی کودک با والد: مطالعه موردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری، گروه‌ روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

2 دانشیار گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

3 استادیار گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین اثربخشی بازی­ درمانی تعاملی ­محور بر کیفیت روابط دلبستگی کودک با والد انجام گرفت. روش تحقیق در این پژوهش آزمایشی از نوع تک­ آزمودنی با طرح AB بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان 5 تا 8 سال با آسیب­های دلبستگی بود که در سال تحصیلی 1400- 1399 در مراکز روانشناسی شهر تهران حضور داشتند؛ تعداد این کودکان 10 نفر بود­. از بین آن­ها تعداد 3 کودک (دو پسر و یک دختر) بر اساس ملاک­های ورود و خروج و به شیوه نمونه­ گیری هدفمند گزینش ­شدند. مداخله بازی ­درمانی تعاملی­ محور برای هر کودک بر اساس دستورالعمل بوث و جرنبرگ (2010)، به صورت 2 جلسه (45 دقیقه­ای) در هفته، طی 10 هفته (21 جلسه) و به مدت دو و نیم ماه اجرا گردید. ابزارهای پژوهش شامل فرم روش تعاملی مارشاک (MIM) و چک لیست رفتاری تراپلی (محقق­ساخته) بود. تحلیل دیداری داده­ ها در دو سطح درون­ موقعیتی و بین ­موقعیتی بر اساس سه شاخص سطح یا طراز، روند و تغییرپذیری انجام گرفت. یافته­های پژوهش نشان داد که مداخله بازی­ درمانی تعاملی­محور بر کیفیت روابط دلبستگی کودک با والد تأثیر معناداری داشت (05/0P<). مطابق با یافته­ های پژوهش اثربخشی مداخله بازی درمانی تعاملی­ محور بر روی بهبود کیفیت روابط دلبستگی کودک با والد به تأیید رسید. بنابراین، این روش را می­توان به­ عنوان یکی از درمان­های مفید و کاربردی برای کودکان در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of interactive play therapy on child's quality of attachment with parent: A case study

نویسندگان [English]

  • Elahe Zakai Ashtiani 1
  • Siamak Samani 2
  • Nadereh Sohrabi 3
  • Banafsheh Omidvar 3
1 Ph.D. Student, Department of Psychology, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

 Disorder in attachment relationships by distrust can lead to psychocognitive disorders in child. The aim of this study was to explain the effectiveness of  interactive Theraplay play therapy on child's quality of attachment relationships with the parent. Research method in this study was experimental of a single-subject with AB designs. The study population consisted of children 5 to 8 years old with attachment pathologies that attended psychological centers in Tehran in the academic year 2020-2021 and the number of children was 10. From among them, 3 children (two boys and one girl) were selected based on entry and exit criteria and by purposive sampling. The intervention of theraplay for each child was done according to the instructions of Booth and Jernberg (2010), performed in 2 sessions (45 minutes) per week for 10 weeks (21 sessions) during two and a half months. The research instruments were Marschak Interaction Method (MIM) and Theraplay Behavioral Checklist (made by a researcher). Data were analyzed using visual analysis at both within-condition and between-condition levels based on three indicators of level, trend and stability. The findings showed that intervention of oriented theraplay- focused play therapy had a significant effect on child' quality of attachment relationships with parents (P<0.05). According to the findings of the study, was confirmed the effectiveness of intervention of oriented theraplay- focused play therapy on improving child' quality of attachment relationships with parents. Therefore, this method can be considered as one of helpful and applicational treatments for these children.                  

کلیدواژه‌ها [English]

  • play therapy
  • interactive
  • quality of attachment relationships
بهزادی­پور، س.، پاکدامن، ش.، و بشارت، م. ع. (1389). رابطه بین سبک­های دلبستگی و نگرانی­های مربوط به وزن در دختران نوجوان. مجله علوم رفتاری، 4(1)، 76-69.
بهروزی، ن.، شهنی­ییلاق، م.، و علیزاده، ی. (1392). رابطه دلبستگی به والدین و همسالان با کمال­گرایی و عملکرد تحصیلی در دانش­آموزان پسر دبیرستان­های دولتی شهر ایلام. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 9(17)، 50-23.
جانسون، س.م.، و والری، ا. و. (2005). فرایندهای دلبستگی در زوج­درمانی و خانواده­درمانی. ترجمه فاطمه بهرامی، عذرا اعتمادی، سعیده بطلانی، روناک عشقی، مهناز جوکار، محمدمسعود دیاریان، ناصر یوسفی، شیوا رضوان، پریسا نیلفروشان، علی نویدیان و اعظم صالحی (1397). تهران: دانژه.
جرنبرگ، آ.م.، و بوث، ف.ب. (2010). بازی درمانی با روش تراپلی. ترجمه مهرداد اکبری، سپیده صالحی و سرور سعدیان (1398). تهران: نشر پرنده.
دلاور، ع. (1399). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
ذکایی، ا. (1399). اثربخشی بازی درمانی به شیوه تراپلی بر اضطراب کودک و کیفیت روابط دلبستگی با والد. پایان­نامه دکتری تخصصی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
رضایی فرح­آبادی، س.، مظاهری، م.ع.،؛ امیری، ش.، و طالبی، ه. (1393). بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر دلبستگی بر کاهش رفتار پرخاشگرانه و قانون­شکنی در دختران نوجوان. فصلنامه خانواده و پژوهش، 11(3)، 113-97.
سید موسوی، پ.س.، قنبری، س.، مظاهری، م.ع. (1394). اثربخشی مداخله دلبستگی محور با روش پسخوراند ویدیویی بر کاهش بازنمایی­های منفی و اضطراب جدایی کودکان. مجله علمی پژوهشی یافته، 17(۲)، 104-90.
طلایی­نژاد، ن.، مظاهری، م.ع.، و قنبری، س. (1394). اثربخشی آموزش گروهی دلبستگی­محور مادران بر کاهش نشانه­های اضطراب جدایی کودکان پیش­دبستانی. فصلنامه اندیشه و رفتار، 10 (35)، 46-37.
محمدی­پور، م.، و مزارعی ستوده، ا. (1397). اثربخشی مداخله دلبستگی محور بر بهبود رابطه والد-کودک و کاهش نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان 7 تا 10 ساله. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 2 (12)، 242-223.
یزدانی­پور، م.، عاشوری، م.، عابدی، ا. (1399). تراپلی: مداخلة     کوتاه­مدت مبتنی بر دلبستگی. مجله پیشرفت­های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 3 (26)، 133-140.