مقایسه اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی مبتنی بر بازی‌های رایانه‌ای و آموزش تمرینات یکپارچگی حسی بر علائم خواندن کلمات و درک متن در دانش‌آموزان نارساخوان

ویسمه, مریم; استکی, مهناز; میرزاخانی, نوید

doi:10.22034/ceciranj.2021.302929.1584

مقایسه اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی مبتنی بر بازی‌های رایانه‌ای و آموزش تمرینات یکپارچگی حسی بر علائم خواندن کلمات و درک متن در دانش‌آموزان نارساخوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² استادیار، گروه روان‌شناسی کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ استادیار، گروه کاردرمانی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22034/ceciranj.2021.302929.1584

چکیده

هدف پژوهش، مقایسه اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی مبتنی بر بازی‌های رایانه‌ای با آموزش تمرینات یکپارچگی حسی بر علائم خواندن و درک مطلب دانشآموزان نارساخوان بود. روش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با کنترل و پیگیری در نظر گرفته شد. جامعه آماری، دانش آموزان با اختلال یادگیری دوره ابتدایی منطقه 2 و 5 تهران (128 نفر) در سال 1400-1399 بود. تعداد 30 دانشآموز 8 تا 11 ساله نارساخوان (19پسر، 11 دختر) به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی ساده در سه گروه 10 نفری قرار داده شدند. گروه‌های آزمایش، مدت 20 جلسه 30 دقیقهای تحت مداخله قرار گرفتند. گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. سپس مراحل پیش آزمون، پس آزمون انجام شد. بعد 4 ماه آزمون پیگیری اجرا شد. ابزار سنجش، نسخه چهارم هوش وکسلر کودکان (WISC-4)، آزمون خواندن و نارساخوانی(نما)، انبک (N-back)، پرسشنامه نیمرخ حسی2 (SP2) بود. داده‌ها با استفاده از روش آنوای دو عاملی آمیخته توسط نرم افزار SPSS-23 تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد نمره خواندن کلمات، بین گروه‌های آزمایشی رایانه و یکپارچگی حسی تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0P>). نمره درک متن، بین گروه‌های آزمایشی رایانه و یکپارچگی حسی تفاوت معناداری وجود دارد (001/0P <). بر اساس نتایج، هر دو مداخله اثربخش بوده، پایداری اثر داشتند، اما بین اثربخشی این مداخله‌ها بر علائم خواندن و درک مطلب دانش آموزان نارساخوان تفاوت معنادار وجود داشت (001/0P <). در پیگیری 4 ماهه، مداخله تمرینات یکپارچگی حسی پایدارتر بود و می‌تواند به عنوان مداخله‌ای سودمند برای کمک به دانش آموزان نارساخوان در مدارس ابتدایی و مراکز مشکلات یادگیری استفاده شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of executive functions training based on computer games and training of sensory integration exercises on word reading and text comprehension symptoms in dyslexic students

نویسندگان [English]

Maryam Vismeh ¹
Mahnaz Estaki ²
Navid Mirzakhani ³

¹ Ph.D. Student, Department of Exceptional Educational Psychology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Assistant Professor, Department of Exceptional Educational Psychology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Assistant Professor, School of Rehabilitation, Department of Physical Medicine and Rehabilitation Research Center, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The aim of this study was to compare the effectiveness of executive functions training based on computer games with the training of sensory integration exercises on word reading and text comprehension symptoms in dyslexic students.The study method was quasi-experimental with pre-test, post-test design and a control group and follow-up stage. The statistical population included all students with elementary school learning disability in districts 2 and 5 of Tehran (128 persons) in 2020-2021. 30 dyslexic students in the age of 8-11 (19 boys, 11 girls) were selected by available sampling and randomly assigned to three groups of 10 people. The experimental groups underwent intervention for 20 sessions of 30 minutes. The control group did not receive any intervention. Pre-test and post-test were performed, then after 4 months the follow-up test was performed again. Assessment tools included the Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised- Forth Edition (WISC-4), Reading & Dyslexia Test (NEMA), N-back Test, Sensory Profile 2 (SP2). Data were analyzed by Two-factor mixed ANOVA method using SPSS23 software. The results showed that there was no significant difference in word reading score between computer experimental groups and sensory integration (p>.05). There is a significant difference between the comprehension scores of these two groups (p<.001). Based on the results, both interventions were effective, but there was a notable difference between the effectiveness of these interventions on reading symptoms and comprehension of dyslexic students (p<.001). In a 4-month follow up the Sensory integration practice intervention had a lasting effect that could be used as a useful intervention to help dyslexic students in learning disabilities centers.

کلیدواژه‌ها [English]

computer games
dyslexia
executive functions
sensory integration

مراجع

افروز، غ. ع.، کامکاری، ک.، شکرزاده، ش.، و حلت، ا. (1392). راهنمای اجرا، نمرهگذاری و تفسیر مقیاسهای هوش وکسلر کودکان (نسخه چهارم). تهران: نشر علم استادان.

پورفرهمند، م.، و طاهر، م. (1399). اثربخشی بازیهای رایانهای مبتنی بر مهارتهای دیداری بر ادراک دیداری شنیداری فضایی و سرعت ردیابی خواندن دانشآموزان دارای اختلالهای یادگیری خاص. فصلنامه علمی ناتوانیهای یادگیری، 10(2)، 211-200.

تقیزاده، ط.، نجاتی، و.، محمدزاده، ع.، و اکبرزاده باغبان، ع. ر. (1393). بررسی سیر تحولی حافظه کاری شنیداری و دیداری در دانشآموزان مقطع ابتدایی. پژوهش در علوم توانبخشی، 10(2)، 249-239.

حسین خانزاده، ع.، لطیف زنجانی، م.، و طاهر، م. (1397). مقایسه اثربخشی توانبخشی حافظه کاری به کمک رایانه و روش چندحسی بر بهبود کارکردهای اجرایی دانشآموزان مبتلا به نارساخوانی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 8(29)، 60-35 .

حسینی، م.، مرادی، ع. ر.، کرمی نوری، ر.، حسنی، ج.، و پرهون، ه. (1395). بررسی اعتبار و روایی عاملی آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). فصلنامه تازههای علوم روانشناختی، 18(1)، 34 -22.

رحمانی، ع.، پیرانی، ذ.، حیدری، ح.، و داوودی، ح. (1399). اثربخشی آموزش توانبخشی شناختی بر بهبود پردازش اطلاعات و عملکرد تحصیلی دانشآموزان نارساخوان مقطع ابتدایی. فصلنامه علمی ناتوانیهای یادگیری، 10(2)، 224 -217.

رنجبر، م. ج. (1398). مقایسه اثربخشی تمرین رایانهای شناختی و تمرینهای عملی عصب روانشناختی بر بهبود حافظه کاری، کارکردهای اجرایی و عملکردهای خواندن دانشآموزان نارساخوان. رساله دکتری. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.

ساداتی فیروزآبادی، س.، و عباسی، ش. (1397). اثربخشی درمان یکپارچگی حسی-حرکتی بر مشکلات خواندن در دانشآموزان با ناتوانی یادگیری. فصلنامه علمی ناتوانیهای یادگیری، 8(2)، 37- 26.

سرمد، ز.، بازرگان، ع.، و حجازی، ا.(1393). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر آگه

علیزاده زارعی، م.، و ملکی، ش. (1396). یکپارچگی حسی (اختلالات آن و راهکارهای درمانی راهنمای عملی برای درمانگران و والدین). تهران: ستایش هستی.

فیروزی، س.، ابوالمعالی الحسینی، خ.، و نوکنی، م. (1400). مقایسه اثربخشی بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر، یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش بر بهبود حافظه کاری دانش‌آموزان دارای ناتوانی‌های یادگیری خاص. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، 20(97)، 137-123.

کامیابی، م.، تیموری، س.، و مشهدی، ع. (1393). اثربخشی آموزش حافظه کاری بر کاهش مشکلات خواندن و بهبود حافظه کاری دانشآموزان نارساخوان. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، 14(2)، 41-33.

کریمی بحرآسمانی، ا.، چرامی، م.، شریفی، ط.، و غضنفری، ا. (1400). مقایسه اثربخشی مداخله حافظه فعال و یکپارچگی حسی بر عملکرد ریاضی دانشآموزان با اختلال یادگیری ریاضی. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 1(12)، 53-43.

لطیفی، ا.، و یعقوبی، ا.(1398). تأثیر آموزش مهارتهای آگاهی واجشناختی بر سرعت خواندن و درک مطلب دانشآموزان نارساخوان پایه دوم ابتدایی. فصلنامه علمی پژوهشنامه تربیتی، 14(58)، 118-95.

محمودی، ه.، عبدالله زاده، ح.، و رحمتی، م. (1398). اثربخشی تلفیق روش یکپارچگی حسی و آموزش مستقیم درک مطلب بر تقویت حافظه فعال و دامنه توجه دانش‌آموزان نارساخوان. فصلنامه علمی ناتوانیهای یادگیری، 9(1)، 137-116.

میرزاخانی، ن.، استکی، م.، محمودی، ا.، قانونی، پ.، و شهبازی، م. (1398). مقایسه ویژگیهای مؤلفههای نسخه فارسی آزمون نیمرخ حسی 2 در کودکان مبتلا به اختلال اتیسم و افراد بهنجار. مجله تحقیقات فیزیوتراپی بالینی (JCPR)، (2)5، 16-10.

میرزاخانی، ن.، شهبازی، م.، و علیزاده، م. (1398). نیمرخ حسی 2. تهران: ستایش هستی.

میرزاخانی، ن.، فندرسکی، ز.، دهقان، ف.، و ملک، ح. (1391). هنجاریابی پرسشنامه نیمرخ حسی در کودکان ایرانی (5 تا 12 ساله). فصلنامه علمی -پژوهشی طب توانبخشی، 9(3)، 123-128.

نبیزاده نودهی، ر.، برجعلی، ا.، استکی، م.، و فرخی، ن. ع. (1397). مقایسه اثربخشی آموزش دو نیمکره برخواندن و درک مطلب دانشآموزان نارساخوان نوع دیداری و نوع شنیداری. مجله علوم روانشناختی، 17 (71)، 782-775.