مقایسه اثربخشی بسته‌ی ارتباطی والد-کودک با درمان تعامل والد-کودک بر اختلالات عاطفی و رفتاری و استواری کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی: مطالعه موردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 دانشیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، ایران.

3 استاد گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی بسته‌ی ارتباطی والد-کودک با درمان تعامل والد-کودک بر اختلالات عاطفی و رفتاری و استواری کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی ٦ تا ١٢ سال بود که به روش نیمهتجربی با طرح تکآزمودنی انجام شد. در این پژوهش 12 بار اندازه‌گیری (4 ‌بار به ­عنوان خط پایه، 4 بار طی درمان و 4 ‌بار نیز در مرحله‌ی پیگیری) صورت گرفت. از بین مادران دارای کودک 6 تا 12 سال با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی مراجعه­ کننده به مراکز بهداشت شهر اصفهان در سال 1398 به همراه کودکانشان، 6 مادر-کودک (12 نفر) به شیوه دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه بسته ارتباطی والد-کودک و درمان تعاملی والد-کودک جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل سیاهه رفتاری کودک آخنباخ (EBPL) و مقیاس پایداری و پشتکار کودکان (PS) بود. برای گروه اول به مدت 11 جلسه بسته ارتباطی والد-کودک و برای گروه دوم 12 جلسه درمان تعامل والد-کودک اجرا شد. در این پژوهش از ضرایب تأثیر داده‌ها استفاده شد و فراز و فرود متغیر وابسته‌، پایه‌ی داوری میزان تغییر به شمار رفت. همچنین، داده ­ها با استفاده از نرم ­افزار SPSS-22 تحلیل شدند. یافته ­ها نشان داد بسته ارتباطی والد-کودک و درمان تعاملی والد-کودک بر اختلالات درونیسازی و برونیسازی کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی ٦ تا ١٢ سال اثر نداشتند؛ لیکن بسته ارتباطی والد-کودک و درمان تعاملی والد-کودک بر استواری کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی ٦ تا ١٢ سال تأثیر داشتهاند. بر اساس نتایج تنها بسته ارتباطی والد-کودک دارای اثرات پایدار بوده است. بنابراین، بسته ارتباطی والد-کودک می‌تواند نقش مهمی را در بهبودی پایدار استواری در کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی ٦ تا ١٢ سال ایفا کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing the effectiveness of parent-child communication package with parent-child interaction therapy on Affective/Behavioral Disorders and sustainability in children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder: case study

نویسندگان [English]

  • Shiva Adlkhah 1
  • Salar Faramarzi 2
  • Asghar Aghaei 3
1 Ph.D. student of Psychology, Islamic Azad University, Isfahan Branch(khorasgan), Isfahan, Iran.
2 Associated Professor in Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 professor of Psychology, Islamic Azad University, Isfahan Branch(khorasgan), Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study was to compare the efficacy of parent-child communication package with parent-child interaction therapy on Affective/Behavioral Disorders and sustainability in children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD). This study was of quasi-experimental one-subject design. In this study, 12 measurements (4 times as baseline, 4 times during treatment and 4 times as follow-up) were performed. The statistical population included all children with ADHD in Isfahan City in 1400. From among mothers of 6-12-years-old children with ADHD referred to Isfahan Health Centers with their children, 6 mothers and children (12 individuals) were selected by purposive sampling method and randomly divided into closed parent-child communication package group and parent-child interaction therapy group. The tools included Achenbach Child Behavior Inventory (EBPL) and the Child Sustainability and Perseverance Scale (PS). The intervention was then administered for 11 sessions of parent-child communication package for the first group and 12 sessions of parent-child interaction therapy for the second group. In this research, data effect coefficients was used, and the ups and downs of the dependent variable were considered as the basis for judging the amount of change. Data were analyzed using SPSS22 software. Results showed that parent-child communication package and parent-child interaction therapy had no effect on internalizing and externalizing disorders in children with ADHD, but the parent-child interaction package and parent-child interaction therapy were effective on the sustainability of children from 6 to 12 years-old with ADHD. Based on the results, only the parent-child communication package had lasting effects. Therefore, the parent-child communication package can play an important role in sustained recovery in children with ADHD from 6 to 12 years-old.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention Deficit Hyperactivity Disorder
  • Emotional and Behavioral Disorders
  • Stability
  • Children – Parent Relationship Therapy
  • Parent-Child Communication Package
اسپرر، ک. ای. (2000). درمان اختلالات توجه و تمرکز در کودکان بیش فعال. مترجم شهلا رفیعی. (1394). تهران: انتشارات فراروان.
انجمن روان­پزشکی آمریکا. (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی. مترجم یحیی سید محمدی. (1398). تهران: نشر روان.
بارکلی، ر. (2013). آموزش کودکان با نقص­توجه بیش­فعالی (راهنمای جامع و معتبر برای والدین، معلمان و متخصصان). ترجمه احمد عابدی و عادله شعرباف­زاده. (1395). اصفهان: کاوشیار.
حکمتی، ع.، سودمند، م.، بیرامی، م.، قلی­زاده، ح و منصورنیا، ا. (1388). مقایسه تعارضات زناشویی مادران دارای کودک مبتلا به نقص­توجه/ بیش­فعالی با مادران دارای کودک عادی. زن و مطالعات خانواده. 1(3)، 59-43.
دادستان، پ.، عسگری، ع.، رحیم­زاده، س.، و بیات، م. (1389). پرسشنامه غربالگری اختلال­های اجتماعی/هیجانی کودکان پیش­دبستانی: یک مطالعه رواسازی متقاطع. مجله روان­شناسی تحولی. 7(25)، 26-7.
داوسون، پ.، و کوئیر، ر. (2010). کارکردهای اجرایی در کودکان و نوجوانان: راهنمای سنجش و مداخله. ترجمه: احمد عابدی، بیتا آگاهی، سالار فرامرزی، علی اکبر ابراهیمی و منیر بهروز. (1393): نشر نوشته.
درتاج، ف.، و محمدی، ا. (1389). مقایسه عملکرد خانواده کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/ بیشفعالی با عملکرد خانواده کودکان بدون اختلال بیش­فعالی. خانواده پژوهی. 6(2)، 226-211.
روشن، م.، آقایوسفی، ع.، علیپور، ا.، و رضایی، ا. (1395). مقایسه اثربخشی دو روش درمان تعامل والد-کودک و مقابله درمانگری مادران بر کاهش شدت مشکلات رفتاری کودکان ۳-۶ ساله. روانشناسی بالینی و شخصیت. ۱۴(۱)، ۱۱۱-۱۲۳
زارعی، ش.، شریف، ف.، علوی شوشتری، ع.، و وثوقی، م. (1393). تأثیر آموزش مدیریت استرس بر سلامت روان مادران دارای کودک مبتلا به اختلال بیش­فعالی نقص­توجه. مجله آموزش پرستاری. 3(4)، 67-58.
شاپیرو، ل. (2004). 101 روش برای آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان. مترجم اعظم فاضلی. (1397). تهران: ارجمند.
طهماسبی، ع.، و خسروپور، ف. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر رابطه والد-کودک (CPRT) روی مهارتهای اجتماعی و تنظیم شناختی هیجان کودکان زیر 12 سال مبتلا به اختلال نقص­توجه/بیش­فعالی. رویش روانشناسی. 8 (6)، 122-113.
عباسلو، ف. (1399). تأثیر آموزش بازی درمانی مبتنی بر رابطه والد- کودک (CPRT) به مادران بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به ADHD. پژوهان. 18(4)، 38-31.
عدل­پرور، ا.، موحدی، ا.، و رافعی بروجنی، م. (1396). اثر یوگا بر اضطراب والدین و کودکان دارای نقص­توجه/ بیش­فعالی. رفتار حرکتی (پژوهش در علوم ورزشی). 9(27)، 154-139.
عدلخواه، ش.، فرامرزی، س.، و آقایی، ا. (1400). مقایسه اثربخشی درمان ارتباطی والد-کودک با درمان تعامل والد-کودک بر مهارت‌های ارتباطی و سازگاری اجتماعی کودکان مبتلا به نقص‌توجه/ بیش‌فعالی. دست­آورهای روان­شناختی. 28(1)، 48-25.
گنجی، م. (1399). آسیب­شناسی روانی بر اساس DSM 5. تهران: نشر ساوالان.
مک‌نیل، چ. ب.، و همبری-کیگن، ت. (2010). درمان مبتنی بر تعامل والد-کودک (PCIT). مترجم سید بدرالدین نجمی و نازیتا جانقربان. (1395). تهران: ارجمند.
مینایی، ا. (1385). انطباق و هنجاریابی سیاهه رفتاری کودک آخنباخ، پرسشنامه خودسنجی و فرم گزارش معلم. فصلنامه علمی- پژوهشی کودکان استثنایی. 6(1)، 558-529.
هالاهان، د. پ.، لوید، ج. و، کافمن، ج. م.، ویس، ا.پ.، و مارتینز، ا. ا. (2003). اختلال­های یادگیری. مترجم حمید علیزاده، قربان همتی علمدارلو، صدیقه رضایی دهنوی، ستاره شجاعی. (1399). تهران: انتشارات ارسباران.
یزدخواستنی، ف.، و عریضی، ح. م. (1390). هنجاریابی سه نسخه کودک، پدر/ مادر و معلم سیاهه رفتار کودک در شهر اصفهان. مجله روان­پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران. 17(1)، 70-60.