مقایسۀ اثربخشی برنامه‌های توان‌بخشی شناختی آموزش مغز و کاگنی پلاس بر مهارت‌های شناختی دانش‌آموزان با اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی-استثنایی، دانشگاه آزاد اسالمى، واحد تهران مرکزى، تهران، ایران.

2 استادیار گروه روانشناسی عمومی-استثنایی، دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

3 استاد دانشکدة توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.

4 گروه روانشناسی عمومی-استثنایی، دانشکدة روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد واحد مرکزی.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ اثربخشی دو برنامۀ بازتوانی شناختی رایانه‌ای شامل برنامۀ «آموزش مغز» و برنامۀ «کاگنی پلاس»، بر بهبود توجه و سرعت پردازش دانش‌آموزان با اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی است. گروه نمونۀ پژوهش را 45 نفر از دانش‌آموزان پایه‌های دوم تا ششم ابتدایی تشکیل می‌دهند که تشخیص اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی را دریافت کرده بودند. از این تعداد، 30 نفر به‌عنوان گروه آزمایش انتخاب و به‌صورت تصادفی در گروه‌های آموزشی کاگنی پلاس و آموزش مغز جایگذاری شدند و 15 نفر نیز بدون دریافت هیچ‌گونه مداخله‌ای در گروه کنترل قرار گرفتند. هردو گروه آزمایش هر هفته سه جلسه و درمجموع طی 24 جلسه به‌وسیلۀ درمانگرهای آموزش‌دیده در حوزۀ بازتوانی شناختی رایانه‌ای به‌صورت مجزا تحت آموزش با برنامه‌های کاگنی پلاس و آموزش مغز قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ‌گونه برنامه آموزشی را دریافت نکرد. عملکرد هر سه گروه در کارکردهای شناختی توجه و سرعت پردازش قبل و بعد از اجرای برنامه‌های آموزش شناختی رایانه‌ای، به‌وسیلۀ آزمون عملکرد یکپارچۀ دیداری-شنیداری و خرده‌آزمون سرعت پردازش مقیاس هوش وکسلر ارزیابی شد. داده‌های گردآوری‌شده، با روش تحلیل کواریانس و با استفاده از آزمون تعقیبی LSD تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج تحلیل داده‌ها بیانگر بهبود معنادار عملکرد دو گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در مؤلفه‌های مورداندازه‌گیری بود (05/ >p). همچنین تفاوت معناداری بین دو گروه آزمایش در بهبود عملکرد سرعت پردازش و توجه پایدار شنیداری مشاهده نشد (05/ <p). با وجود این‌، در توجه پایدار دیداری، گروه کاگنی پلاس عملکرد بهتری را نسبت به گروه آموزش مغز از خود نشان داد (05/ >p). به‌طورکلی نتایج بیانگر اثربخشی بازی‌های جدی مورداستفاده در پژوهش حاضر بر بهبود انواع توجه و سرعت پردازش گروه کودکان با اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی است. علاوه‌براین، یافته‌ها نشان می‌دهد برنامۀ کاگنی پلاس در زمینۀ تقویت مهارت‌های شناختی دیداری عملکرد بهتری از برنامۀ آموزش مغز دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Cognitive Rehabilitation Programs of Brain training and CogniPlus on Cognitive Skills of Students with Attention Deficit / Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Farideh Hajiheidary 1
  • Mahnaz Estaki 2
  • Hassan Ashayeri 3
  • Mansore Shahriari Ahmadi 4
1 PhD Student, Department of General Psychology and Exceptional Children, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran Iran
2 Assistant Professor, Department of General Psychology and Exceptional Children, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Rehabilitation, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
4 Assistant Professor, Department of General Psychology and Exceptional Children, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was comparing the efficacy of Serious Games Brain Training and CogniPlus on improvement of attention and processing speed in children with Attention Deficit /Hyperactivity Disorder (ADHD). Sample included 45 two to six grade students diagnosed with ADHD who were selected by convenience sampling. 30 students from the sample group selected and recruited in the “CogniPlus group” and “Brain Train group” (each group 15 students). 15 students were placed in the control group without any intervention. Each experimental group separately attended twenty-four 50-60-minutes cognitive computer training sessions by “Brain Train” and “CogniPlus" . Functions of three groups were evaluated in attention and processing speed in pre-test and post-test by IVA+ and subscale of processing speed of intelligence test of Wechsler. Collected data were analyzed with univariate and multivariate analysis of variance. Results demonstrated the efficacy of cognitive computer training in improving the performance of attention and processing speed of children with ADHD in two experiment groups in comparison to the control group. Also, there was no significant difference between the two experiment groups in improving processing speed and auditory attention sustenance. However, visual attention sustenance significantly was improved in the CogniPlus group more than Brain Train group. findings indicated that the games used in this study could result in improved attention and processing speed of children with ADHD. Also, findings indicate that the CogniPlus Intervention Program has more effect than Brain Train on visual cognitive skills.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention-deficit/ hyperactivity disorder
  • serious games. Attention
  • processing speed

مراجع

احمدی، ا.، ارجمندنیا، ع. ا.، مطیعی، س.، و عزیزی، م. پ. (1396). اثربخشی برنامه آموزش کارکردهای اجرایی رایانه‌محور بر ویژگی‌های شناختی، نشانگان اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی و پیشرفت ریاضی کودکان دارای نارسایی توجه/بیش‌فعالی. مجلۀ پرستاری کودکان، 4(1)، 43-50.
ارجمندنیا، ع. ا.، شریفی، ع.، و رستمی، ر. (1393). اثربخشی برنامۀ تمرین رایانه‌ای شناختی بر عملکرد حافظۀ فعال دیداری-فضایی دانش‌آموزان با مشکلات ریاضی.  مجلۀ ناتوانی‌های یادگیری،  4(3)، 6-24.
پوشنه، ک.، شریفی، ع.، و معتمدیگانه، ن. (1394). اثربخشی مداخلۀ بازتوانی شناختی رایانه‌محور بر کارکرد‌های اجرایی و عملکرد حافظۀ فعال دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ریاضی. فصلنامۀ روان‌شناسی افراد استثنایی، 20(4)، 141-159.
دهقان‌زاده، ح. (1397). آموزش مبتنی بر بازی‌های دیجیتال. چاپ اول. تهران: دانشگاه صداوسیما.
سادوک، ب. ج.، و سادوک، آ. (1385). خلاصۀ روان‌پزشکی علوم رفتاری-روان‌پزشکی بالینی. جلد سوم. ترجمۀ فرزین رضاعی. تهران: نسل فردا.
صدرالسادات، س. ج.، هوشیاری، ز.، زمانی، ر.، و صدرالسادات، س. ل. (1386). تعیین مشخصات روان‌سنجی مقیاس درجه‌بندی SNAP-IV، اجرای والدین. توان‌بخشی، 8(3)، 59-65.
عابدی، م. ر.، صادقی، ا. و ربیعی، م. (1386). انطباق و هنجاریابی و بررسی پایایی و روایی آزمون هوش وکسلر چهار در چهارمحال و بختیاری. سازمان آموزش‌وپرورش چهارمحال و بختیاری.
علیزاده، ح. (1389). بررسی میزان شیوع ویژگی‌های جمعیت شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی در مدارس سما در استان خراسان جنوبی. تعلیم و تربیت استثنایی. 3(2) 87-103.
فتحی آشتیانی، م.، اخوان تفتی، م.، و خادمی، م. (1395). اثربخشی آموزش شناختی و سرعت پردازش و حافظه کاری کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. فصلنامۀ روان‌شناسی تربیتی، 41(2) 15-29.
کانرز، س. ک.، و جولیت، ل. ج. (1384). اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی در کودکان و بزرگسالان. ترجمۀ حمید علیزاده، قربان همتی علمدارلو و صدیقه رضایی. تهران: دانژه.
مسیبی، ن.، و میرمهدی، س. ر. (1396). اثربخشی بازتوانی شناختی رایانه‌ای (CRT) بر بهبود حافظۀ کاری و کاهش نقض توجه مستمر در کودکان با نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، روش ها و مدل های روان شناختی، 8(29)، 105-124.
نظیفی، م.، رسول‌زاده طباطبایی، ک.، آزاد فلاح، پ.، و مرادی، ع. ر. (1391). اثر توان‌بخشی شناختی به کمک رایانه و دارودرمانگری در بازداری پاسخ و زمان واکنش کودکان نارسا توجه/فزون کنش. روان‌شناسی بالینی، 4(1)، 87-98.
نظیفی، م. (1390). مقایسۀ اثربخشی ترمیم شناختی به کمک رایانه و دارو درمانگری در درمان اختلال نارسایی توجه/ فزون‌کنشی. رسالۀ دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
توانمندسازی کودکان استثنایی
دوره 12، شماره 2
شهریور 1400
صفحه 32-45

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 فروردین 1400
  • تاریخ بازنگری: 11 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 02 خرداد 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار