طراحی و اثربخشی برنامه پشتیبانی از راه دور بر مشکلات برونی‌سازی شده و توجه کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و نقص‌توجه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی شناختی، گروه روان‌شناسی شناختی، پژوهشکده علوم‌شناختی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی تربیتی و تحولی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی، دانشگاه غیرانتفاعی لامعی، گرگان، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، طراحی برنامه پشتیبانی از راه از طریق والدین ویژه کودکان مبتلا به بیش فعالی/نقص‌توجه دور در دوره شیوع کووید-19 و اثربخشی آن بر مشکلات برونی­سازی شده و توجه و تمرکز این کودکان بود. روش تحقیق، آمیخته بود. مرحله اول پژوهش، به روش نظریه داده‌بنیادصورت گرفت. با 13 متخصص که به روش هدفمند انتخاب شدند، مصاحبه انجام شد. طبق کدگذاری نظری، برنامه پشتیبانی از راه دور شامل هشت محور بود. مرحله دوم پژوهش، با روش شبه­آزمایشی گروه­های ناهمسان با پیش‌آزمون و پس‌آزمون انجام شد. جامعه آماری این مرحله از پژوهش، مدارس دوره ابتدایی پسرانه منطقه 1 تهران بود. دو مدرسه با روش در دسترس انتخاب شدند و 18 دانش­آموز پسر در گروه­های آزمایش و کنترل جای گرفتند. برنامه مداخله­ای در طی 12 هفته ارائه شد. ابزار سنجش شامل پرسشنامه نشانه­های مرضی کودکان (CSI-4) و سیاهه رفتاری کودک آخنباخ و رسکولار (CBCL) بود. داده­های با استفاده از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و چندمتغیره بررسی شد. یافته­های نشان داد که اجرای برنامه پشتیبانی از راه دور، بر بهبود تمرکز و توجه کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/ نقص‌توجه اثر معنادار نداشته؛ اما این برنامه بر کاهش مشکلات برونی­سازی شده کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/نقص‌توجه اثر مثبت داشته است (01/0P≤). اجرای برنامه­های پشتیبانی از راه دور و تداوم ارتباط با کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/ نقص‌توجه و والدین آن‌ها، می­تواند جایگزین مناسبی برای برنامه­های درمانی باشد و از بروز مشکلات برونی­سازی شده در این کودکان جلوگیری نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing and effectiveness of the long-distance support program on externalizing problems and attention in children with Attention Deficit /Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Mohamadreza Amin Davar 1
  • Mohamad Esmaili 2
  • Mahboobeh Hajirahimi 3
1 Master of Cognitive Psychology, Department of Cognitive Psychology, Research Institute of Cognitive Sciences, Tehran, Iran
2 Master of Educational Psychology, Department of Educational and Developmental Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Master of Family Counseling, Department of Psychology, Faculty of Psychology, Lamei Non-Profit University, Gorgan, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was designing and investigating the effectiveness of long-distance support program on externalizing problems and attention in children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) during COVID-19 pandemic. The research method used was a mixed method.  The first stage of the research was conducted using grounded theory. 13 experts who were selected by purposive sampling method, were interviewed. Interview data were analyzed using theoretical coding. The second stage of the research was done using quasi-experimental method of heterogeneous groups with pre-test and post-test. The statistical population of this stage of the research included elementary school's boy students in District 1 of Tehran City. Two schools were selected by the available sampling method and 18 students were divided into experiment group and control groups. The long-distance support program was conducted in 12 weeks. The CSI-4 (1994) Pediatric Symptoms Questionnaire and the Achenbach and Rescular Child Behavior Inventory (2001) were used to collect data. The collected data were analyzed using ANCOVA and MANCOVA. Findings indicate that the implementation of long-distance support program on improving the focus and attention of children with ADHD is not effective, but this program has had a positive effect on reducing the externalized problems of children with ADHD. Implementing remote support programs and maintaining communication with children with ADHD and their parents can be a good alternative to treatment programs and preventing externalizing problems in these children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • long-distance support
  • COVID-19
  • Attention Deficit/Hyperactivity Disorder
  • attention
  • externalized problems
اژده‌فرد، ش.، اژده‌فرد، ل.، و عمرانی‌پور، ع. (1393). رابطه بین محیط کالبدی معماری با نشانه­های اختلال بیش‌فعالی/ نارسایی توجه در کودکان 10-6 سال تهران. دوفصلنامه مطالعات معماری ایران. 158-141.
اسکندریان، غ. ر. (1399). ارزیابی پیامدهای ویروس کرونا بر سبک زندگی (با تأکید بر الگوی مصرف فرهنگی). فصلنامه ارزیابی تأثیرات اجتماعی. ویژه‌نامه 2، 85-65.
چوبند، س.، و کهزادی، ع. (1395). تأثیر طراحی فضای باز بر حضورپذیری کودکان بیش‌فعال (مطالعه موردی شهر اهواز). اولین کنفرانس ملی شهرسازی، عمران، معماری و محیطزیست.
خدابخشی کولایی، ا.، شاهی، ع.، نویدیان، ع.، و مصلی‌نژاد، ل. (1394). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت به‌ مادران کودکان مبتلا به ‌اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی در کاهش مشکلات برونی‌سازی شده کودک. اصول بهداشت روانی. 17(3)، 143-137.
رشیدی‌پور، ش.، رهاوی عزآبادی، ر.، و نمازی­زاده، م. (1396). تأثیر یوگا و نوروفیدبک بر کاهش اختلال توجه و تمرکز بیش­فعالی در کودکان 5 تا 10 سال. مطالعات روانشناسی ورزشی. 6(20)،
37-48.
علیزاده، ح.، و کاوه، م. (1397). درمان اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی (راهبردهای آموزشی و تربیتی). تهران: ارسباران.
فراهتی، م. (1399). پیامدهای روان­شناختی شیوع ویروس کرونا در جامعه. فصلنامه ارزیابی تغییرات اجتماعی. ویژهنامه 2، 225-207.
فضلی، ن.، و سجادیان، ا. (1395). اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر مشکلات رفتاری کودک و استرس والدگری مادران دارای فرزند مبتلا به‌ اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 17(3)، 35-26.
قاسمی، م.، و بادپر، ر. (1394). تأثیر مداخلات ورزشی بر توجه پایدار و تمرکز کودکان با نارسایی توجه و بیش‌فعالی،همایش بینالمللی روانشناسی و فرهنگ زندگی.
محمداسمعیل، ا. (۱۳۸۶). انطباق و هنجاریابی سیاهه نشانه‌های مرضی کودک ویرایش چهارم (CSI-4). کودکان استثنائی (پژوهش در حیطه کودکان استثنائی). ۷(۱)، ۹۶-79.
مرادعلی بیگی لنگرودی، ن.، و رهبری‌منش، ک. (1396). نقش مؤلفه­های کالبدی در روند بهبودی کودکان بیش‌فعال در فضاهای آموزشی. اولین همایش سراسری توسعه پایدار در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی.
معراجی‌فر، ل.، امیری، م.، و ابراهیمی، ل. (1399).تأثیر آموزش والدگری مبتنی بر ذهن‌آگاهی به‌ مادران کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی بر بهبود مشکلات درونی ‌شده مادران و کاهش رفتارهای برونی‌سازی ‌شده فرزندانشان. فصلنامه طب توان‌بخشی. 9(3)، 61-49.
مینایی، ا. (1385). انطباق و هنجاریابی سیاهه رفتاری کودک آخنباخ. پژوهش در حیطه کودکان استثنائی. 6(1)، 558-529.