اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر سرسختی روان‌شناختی و نشخوار فکری در مادران دارای دانش‌آموزان با ناتوانی‌های یادگیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، گیلان، ایران

2 استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر سرسختی روان‌شناختی و نشخوار فکری در مادران دارای دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص بود. روش پژوهش، از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل 90 نفر از مادران دارای دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص شهرستان طارم در سال تحصیلی 98-1397 بود. تعداد 20 نفر از مادران به‌عنوان نمونه پژوهش از طریق نمونه‌گیری در دسترس از مرکز اختلال یادگیری رشد انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (10) و گروه کترل (10) جایگزین شدند. گروه آزمایش در هشت جلسه آموزش (هفته‌ای یک جلسه، هر جلسه 120 دقیقه) شرکت کردند؛ در حالی‌که گروه کنترل در این جلسات شرکت نکرد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه‌ سرسختی اهواز (AHI) و مقیاس سبک پاسخ‌های نشخواری (RRS) استفاده شد و سپس بسته آموزشی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MTCI) اجرا گردید. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس مکرر و نرم‌افزار 25Spss- تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش ذهن‌آگاهی به افزایش معنادار سرسختی روان‌شناختی و مؤلفه‌های آن (05/0≥p) و کاهش نشخوار فکری مادران دارای دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ویژه منجر شده است (05/0≥p). با توجه به یافته‌های پژوهش، استفاده از آموزش ذهن‌آگاهی در جهت ارتقاء سرسختی روان‌شناختی و کاهش نشخوار فکری مادران دارای دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص با هدف ایمن‌سازی روانی آن‌ها پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of mindfulness education on psychological hardiness and mental rumination in mothers of students with Learning Disabilities

نویسندگان [English]

  • Navab Kazemi 1
  • Simin Hosseinian 2
  • Vahid Rasolzadeh 3
1 Ph.D. student in Psychology, Gilan University, Rasht, Iran
2 Professor, Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
3 M.A. in School Counseling, Shahid Rajaee University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the effectiveness of mindfulness education on psychological hardiness and rumination in mothers of students with specific learning disabilities. The research method was quasi-experimental with pre-test-posttest and follow-up design and control group. The statistical population of the study consisted of all mothers of students with specific learning disabilities of Tarom City in the academic year 2018-19. A sample of 20 mothers were selected through available sampling and randomly assigned to experiment (10) and control (10) groups. The experiment group participated in 8 sessions (once a week, 120 minutes each session) of mindfullness education while the control group did not attend these sessions. For data collection, Ahwaz Hardiness Questionnaire (AHI) and Nolen-Hoeksema & Morrow's The Ruminative Response Scale (RRS) were used. Data were analyzed using repeated analysis of variance and software SPSS25. The results of this study showed that mindfulness education led to a significant increase in psychological hardiness and its components (p≥0.05) and decreased mental rumination among mothers of students with specific learning disabilities (p≥0.05). According to the findings of this study, the use of mindfulness education to promote psychological hardiness and reduce the mental rumination of mothers of children with specific learning disabilities with the aim of their psychosomatic immunization is suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness education
  • psychological hardiness
  • specific learning disabilities
  • ruminating
اسماعیلی، م.، بصیری، ن.، و خیر، ز. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افزایش بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری. 6(1)، 26-39.
اکبری، م.، ارجمندنیا، ع. ‌ا.، افروز، غ. ع.، و کامکاری، ک. (1395). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر سازگاری اجتماعی-عاطفی دانش‌آموزان با اختلال در یادگیری حساب. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنائی. 7(3)، 16-8.
امینی، آ.، و شریعتمدار، آ. (1397). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک گروهی بر فاجعه‌سازی و نشخوار فکری در مادران کودکان کم‌توان ذهنی. مجله فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 9(34)، 171-190.
پورمحمدی، س.، و باقری، ف. ( 1394 ). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر پردازش‌شناختی خودکار. مطالعات روانشناختی. 11(3)، 141-160.
حسین مردی، س.، عباسی، س. (1395). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه ذهن‌آگاهی کنتاکی و رابطه آن با سخت‌رویی در بین زنان شاغل استان البرز. پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. 1395. تهران. ایران.
حیدریان، آ.، زهراکار.، ک.، و محسن‌زاده، ف. (1395). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر میزان تاب‌آوری و کاهش نشخوار فکری بیماران زن مبتلا به سرطان پستان: کارآزمایی تصادفی‌شده. فصلنامه بیماریهای پستان. 9(2)، 59-52.
ستارپور، ف.، احمدی، ع. ا.، و صادق‌زاده، س. (1394). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نشانه‌های افسردگی دانشجویان. مجله دانشگاه علوم پزشکی گرگان. 17(3)، 88-81.
شیبانی، ع. (1395). بررسی رابطه سرسختی روان‌شناختی و ذهن‌آگاهی با کیفیت زندگی در دانش‌آموزان پسر سال سوم متوسطه شهرستان گنبد. چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. 1395. گنبد، ایران.
عباسی، ر.، و خادملو، م. (1397). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر طرحواره نقص/شرم، نشخوار ذهنی و انزوای اجتماعی زنان کمال‌گرا. مطالعات روان‌شناختی. 14(1)، 145-127.
علوی هراتی، ف.، نیکنام، م.، و حسینیان، س. (1397). تأثیر آموزش مبتنی بر روان‌شناسی مثبت‌نگر بر سخت‌رویی و تعادل عاطفه مادران کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی-نقص‌توجه. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنائی. 9(3)، 73-61.
کاظمی، ن. (1398). راهبردهای تقویت فرایندهای روان‌شناختی پایه دقت، ادراک و حافظه فعال. تهران: آوای نور.
کیامرثی، آ.، نجاریان، ب.، و مهرابی‌زاده‌هنرمند، م. (1377). ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش سرسختی روان‌شناختی. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی. 5(3)، 385-371.
مرادیانی ‌گیزه‌رود، س. ‌خ.، میردریکوند، ف. ‌ا.، حسینی ‌رمقانی، ن. ا.، و مهرابی، م. (1395). اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب، افسردگی و پرخاشگری مادران دارای کودک مبتلا به اختلال لجبازی نافرمانی. مجله علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج. 21(6)، 590-576.
نبیل‌پور، م.، و آقابابا، ع. ر. (1394). ارتباط بین سرسختی ذهنی با ذهن‌آگاهی و نیم رخ فیزیولوژیک بازیکنان جوان منتخب فوتبال. مجله رفتار حرکتی و روانشناسی ورزش. 14(2)، 1074-1064.
نسیم صبحان، ف.، و باقری، ن. (1395). پیش‌بینی رضایت از زندگی براساس سبک‌های مقابله‌ای و سخت‌رویی در مادران کودکان آهسته گام. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 7(17)، 94-85.