فراتحلیلی بر شیوع اختلال کاستی توجه و بیش‌فعالی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران،

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم-آباد، ایران

3 کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تریبتی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف: اختلال کاستی توجه و بیش­فعالی از جمله شایع­ترین اختلال­های رفتاری دوران کودکی است که اثرات قابل ملاحظه­ای بر کودک، خانواده و جامعه دارد. هدف پژوهش حاضر فراتحلیلی بر شیوع اختلال کاستی توجه و بیش­فعالی در ایران بود. روش: با جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی شامل SID، Magiran، Irandoc،Iranmedex  و جستجوگر گوگل 136مقاله فارسی با موضوع اختلال کاستی توجه و بیش­فعالی بدست آمد. بر اساس پروتکل مطالعه مروری نظامدار، متن کامل 38 مقاله نهایی که تعداد 35036 کودک را در 18 استان کشور مورد بررسی قرار داده بودند، برای فراتحلیل انتخاب شدند. از نرم افزارGraphPad Prism 5 برای فراتحلیل استفاده شد. یافته­ها: نتایج نشان داد که دامنه شیوع اختلال کاستی توجه و بیش­فعالی در سطح کشور حداقل 95/0 درصد و حداکثر 17 درصد و میانگین آن 7/8 درصد و فاصله اطمینان آن ](11.23-6.10) 95 %:   [CIاست. بیشترین نرخ شیوع مربوط به شهر تهران و کمترین میزان مربوط به مطالعۀ انجام شده در ایلام بود. بر اساس داده­های حاصله، شیوع این اختلال در پسران نزدیک به دو برابر دختران است. نتیجه­گیری: به نظر می­رسد میزان شیوع این اختلال در ایران تفاوت قابل ملاحظه­ای با میانگین جهانی نداشته باشد و تفاوت­های حاصل از متفاوت بودن نرخ شیوع در استان­های مختلف ناشی از تفاوت در پروتکل­های بررسی و تشخیص است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A meta-analysis of Attention Deficit/Hyperactivity Disorder prevalence in Iran

نویسندگان [English]

  • Saeid Hassanzadeh 1
  • Kourosh Amraei 2
  • Saba Samadzadeh 3
1 Associate Professor of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran. Tehran, Iran
2 Assistance Professor of Psychology and Education of Exceptional Children, Department of Psychology, Faculty of Humanities, Lorestan University. Khorramabad, Iran
3 M.A. in Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran. Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim:Attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD) is one of the most common behavioral disorders in childhood that has significant effects on the child, family and society. The purpose of this study was to assess the prevalence of ADHD in Iran. Methods: A search of internal databases including SID, Magiran, Irandoc, Iranmedex and also Google search engine obtained 136 Persian articles with ADHD theme. Based on the systematic review study protocol, the full text of the thirty-eight final papers that examined 35,036 children in 18 provinces of the country were selected for meta-analysis. GraphPad Prism5 software was used for meta-analysis. Results: The findings showed that the prevalence of ADHD in the country was at least 0.95% to 17%, with an average of 8.7% and a confidence interval of 95% (6.10-11.23). The highest prevalence rate was in Tehran and the least amount was related to the study in Ilam province. According to the results, the prevalence of this disorder in boys is nearly twice in comparison to girls. Conclusion: It seems that the prevalence of this disorder in Iran is not significantly different from the global average, and the differences resulting from the different rates of prevalence in different provinces are due to the difference in the examination and diagnostic protocols.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention Deficit/Hyperactivity Disorder
  • Iran
  • Meta-analysis
  • Prevalence
ابراهیمی، داوود؛ یارمرادی فاطمه و کاوه‌ای، طیبه (1394).  بررسی میزان شیوع اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی در کودکان بدو ورود به دبستان شهرستان دلفان. اولین همایش ملی آینده‌پژوهی، علوم انسانی و امنیت اجتماعی، لرستان.
اخوان کرباسی، صدیقه؛ گلستان، مطهره؛ فلاح، راضیه و صدربافقی، مهدخت (1386). بررسی شیوع اختلال بیش‌فعالی/کمبود توجه و تمرکز در کودکان 6 ساله شهر یزد. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی شهید صدوقی یزد، 15(4)، 29-34.
اردلان، گلایل؛ فرهود، داریوش و شاه­محمدی، داوود (1380). بررسی اختلال بیش‌فعالی و کمبود توجه و تمرکز در کودکان مقطع پیش‌دبستانی (مهدکودک­های شهر تهران). مجله بیماری‌های کودکان ایران،12(4)، 5-56.
اسلامیه، محمد مهدی (1387). بررسی میزان شیوع اختلالات رفتاری دانش‌آموزان دوره ابتدایی شهر تهران. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 8(1)، 98-109.
اعرابی، ناهید؛ شفیقی، فرهاد و قره­خانی، شاهین (1389). شیوع اختلال کاهش تمرکز/ بیش‌فعالی (ADHD) در خانواده­های ساکن شهرک­های سازمانی شهر تهران در سال 1385. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 8(3)، 179-185.
بخشی، سروش؛ نجاتی، وحید؛ رضایی، سارا و حکمتی، عیسی (1390). شیوع اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی در بین دانش‌آموزان سالسوم ابتدایی شهرستان رشت. مجله پژوهشی حکیم، 14(4)، 203-210.
برجعلی، محمود؛ نجفی، محمود و دهشیری، غلامرضا (1390). بررسی میزان شیوع اختلالات رفتاری و ارتباط آن با تحصیلات والدین در دانش‌آموزان دورهابتدایی شهرکرج. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 2(4)، 1-11.
بهرامی، میترا؛ یوسفی، فایق؛ بهرامی، افشین؛ فراضی، عرفان و بهرامی، علی (1395). بررسی شیوع اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی و عوامل مرتبط با آن در بین دانش‌آموزان دبستانی شهر کامیاران. مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت، 3(3)، 1-11.
توانگر، حسین؛ مروتی شریف آباد، محمد علی؛ پورموحد، زهرا و دهقانی، خدیجه (1387). شیوع اختلال پرتحرکی همراه با کمبود توجه و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان دبستان شهر یزد. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 12،2(47)، 20-25.
توکلی‌زاده، جهانشیر؛ بوالهری، جعفر؛ مهریار، امیر هوشنگ و دژکام، محمود (1376). همه‌گیری‌شناسی اختلالات رفتاری ایذایی و کمبود توجه در دانش‌آموزان دبستانی شهر گناباد. فصلنامه اندیشه رفتار، 3(2)، 40-51.
حسن زاده، سعید و امرایی، کوروش (1396). بررسی نقش واسطه ای گفتار با خود در مدل مفهومی رابطه رشد زبان و دلبستگی ایمن با خودتنظیمی رفتاری. فصلنامه پژوهشهای کاربردی روانشناختی،8(4)، 50-37.
حسن زاده،سعید (1397). توانبخشی کودکان با نیاز های ویژه، انتشارات سمت.
حیدری، جبار؛ عظیمی، حمیده؛ محمودی، قهرمان و محمدپور، رضاعلی (1385). بررسی شیوع اختلالات رفتاری/ هیجانی و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی مدارس شهرستان ساری. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 16،56، 91-100.
زارع بهرام‌آبادی، مهدی و گنجی، کامران (1393). بررسی شیوع اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی و همبودی آن با اختلال یادگیری در دانش‌آموزان دبستانی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 3(4)، 25-43.
سلیمان­نژاد، حمیرا؛ کلانتری، مهرداد و احمدی، احمد (1380). بررسی همه‌گیر‌شناسی اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی در دانش­آموزان (7-11 سال)  مدارس ابتدایی شهر ایلام. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 9(31)، 30-35.‎
شعبانی، مینا و یادگاری، امیر (1384). بررسی شیوع بیش‌فعالی و کمبود توجه در دانش­آموزان دبستانی شهر زنجان، در سال تحصیلی 84-1383. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، 13(51)، 42-48.‎
شفاعت، عارفه؛ تیرگری سراج، عبد الحکیم؛ دانشپور، محمد مهدی؛ حاجیان، مینا و خادملو، محمد (1392). بررسی شیوع اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه در دانش‌آموزاندبیرستان‌های شهرستان ساری. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 23(104)، 12-18.
شکوهی، فرشته (1393). بررسی شیوع اختلال بیش‌فعالی و کمبود توجه در دانش‌آموزان پیش‌دبستانی شهرستان فسا. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
شهیم، سیما؛ مهرانگیز، لیلا و یوسفی، فریده (1386). شیوعاختلالنقصتوجه/بیش‌فعالیدرکودکاندبستانی. مجله بیماری‌های کودکان ایران، 17(2)، 211-216.
صابری، هایده (1387). همه­گیرشناسی اختلالات عاطفی و رفتاری در کودکان مقطع ابتدایی. اندیشه و رفتار، 2(8)، 19-34.
 
صمصامی، صدیقه (1391). بررسی شیوع نشانه‌های اختلال ADHD  در کودکان پایه اول دبستان شهر نی­ریز و مقایسه توانایی‌های پردازش حسی و مهارت‌های حرکتی کودکان دارای این اختلال با کودکان عادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
ضیاءالدینی، حسن و شفیع زاده، ناهید (1384). همه­گیرشناسی اختلال بیش­فعالی با کمبود توجه و اختلال سلوک در دانش­آموزان دبستانی شهر سیرجان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 11(4)، 419-425.
عبداللهیان، ابراهیم؛ شاکری، محمد تقی و وثوق، ایرج (1383). بررسی شیوع اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه در کودکان سنین قبل از دبستان شهر مشهد در سال تحصیلی 82-1381. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 47(84)، 275-280.
علیزاده، حمید (1389). بررسی میزان شیوع و ویژگی‌های جمعیت­شناختی دانش­آموزان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی در مدارس سما در استان خراسان جنوبی. تعلیم و تربیت استثنایی، 103، 12-18.
علیشاهی، محمد جواد؛ ده­بزرگی، غلامرضا و دهقان، بهرام (1382). میزان شیوع اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی در کودکان دبستانی شیراز. طبیب شرق، 5(1)، 61-67.
غیاثی، نسرین؛ نظرپور، فریبا؛ بختی، فریبا؛ پورنجف، عبدالحسین و شیرینی، خسرو (2008). بررسی میزان شیوع اختلالات رفتاری در دانش‌آموزان دختر و پسر دبستانی شهر ایلام در سال تحصیلی 85-84. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 16(1)، 26-32.‎
مرادی، علی؛ خبازخوب، مهدی؛ آگاه، تهمینه؛ جواهر فروش­زاده، علی؛ رضوان، بیژن؛ جائری کرمانی، زهرا و پالاهنگ، سمیه (1387). شیوع بیش‌فعالی/ نقص توجه در کودکان دبستانی شهر نیشابور طی سال تحصیلی 86-1385.  مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 10(2)، 37-42.
مغربی سینکی، حامد؛  حسن زاده، سعید؛ خادمی، مژگان و ارجمند نیا، علی اکبر (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر خودکارآمدی والدینی مادران دارای فرزند با اختلال کاستی توجه/ بیش‌فعالی. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 9(4)،46-37.
مؤیدی، فرح؛ مؤیدی، علیرضا؛ گلی، غزال و حامدی، یعقوب (1392). شیوع اختلال بیش‌فعالی و کمبود توجه در دانش‌آموزان ابتدایی شهر بندرعباس، مجله پزشکی هرمزگان، 17(3)، 241-247.
نجاتی، وحید (1391). شیوع مشکلات رفتاری دانش‌آموزان ابتدایی در شهرستان‌های استان تهران. مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 30(2)، 162-167. 
نجفی، محمود؛ فولاد چنگ، محبوبه؛ علیزاده، حمید و محمدی فر، محمد علی (1388). میزان شیوع اختلال کاستی توجه و بیش‌فعالی، اختلال سلوک و اختلالنافرمانی مقابله­ای در دانش­آموزان دبستانی. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 9(3)، 239-254.