تأثیر آموزش مهارت جرأت‌ورزی بر مهارت‌های اجتماعی و حرمت‌خود دانش‌آموزان با آسیب شنوایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران.

3 کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

4 کارشناسی ارشد راهنمایی و مشاوره، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.

چکیده

مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی، مهم‌ترین مشکل دانش‌آموزان با آسیب شنوایی است. بدین ترتیب هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش مهارت جرأت‌ورزی بر مهارت‌های اجتماعی و حرمت خود دانش‌آموزان با آسیب شنوایی بود. طرح پژوهشی نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل به کار برده شد. جامعۀ آماری شامل دانش‌آموزان دختر با آسیب شنوایی مقطع دبیرستان شهرستان رشت در سال تحصیلی 1395 بود. نمونه‌ای به حجم 30 نفر با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایدهی شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس مهارت‌های اجتماعی گرشام الیوت (1999) و حرمت خود کوپر اسمیت (1967) استفاده شد و برای گروه آزمایش، آموزش مهارت‌های جرأت‌ورزی در 10 جلسۀ 90 دقیقه‌ای برگزار شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد آموزش مهارت‌های جرأت‌ورزی موجب افزایش میزان مهارت‌های اجتماعی و حرمت خود دانش‌آموزان با آسیب شنوایی می‌شود (001/0= P). بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت آموزش گروهی جرأت‌ورزی می‌تواند با دانش‌افزایی و ایفای نقش و یادگیری مشاهده‌ای به عنوان یک روش مداخله‌ای مفید برای ارتقاء مهارت‌های اجتماعی و حرمت خود دانش‌آموزانِ دارای مشکل شنوایی به‌کار رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of assertiveness skill training on social skills and self-esteem of students with hearing impairment

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Hossein Khanzadeh 1
  • Neda Esmizadeh 2
  • Faezeh Khodakarami 3
  • Elnaz Saffar Hamidi 4
1 Associate Professor of Psychology, Guilan University, Rasht, Iran.
2 Master of Psychology, Islamic Azad University, Rasht, Rasht, Iran.
3 Master of Psychology, University of Guilan, Rasht, Iran.
4 MSc in guidance and counseling, Al-Zahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

One of the most important problems of students with hearing impairment is communication and social skills. Aim. The aim of the present study was to investigate the effectiveness of assertiveness skill training on social skills and self-esteem of students with hearing impairment. Methods. The research was a semi-experimental study with pre-test-posttest design and a control group. The statistical population consisted of female students with hearing impairment studying in high schools of Rasht city during 2016-2017 academic year. A sample of 30 subjects was selected by available sampling method and randomly assigned to two experiment (15 subjects) and control (15 subjects) groups. To collect data, Gersham Eliot's Social Skills Scale (1999) and Cooper Smith's Self-Esteem (1967) were used and for the experiment group, assertiveness skill training was held in 10 sessions of 90 minutes. Results. The results of multivariate analysis of covariance showed that assertiveness skill training can increase the level of social skills and self-esteem of students with hearing impairment (P=0.001). Conclusion. Based on the findings of this study, it can be concluded that group assertiveness training by knowledge-raising, role playing, and observational learning can be used as an effective interventional method to improve social skills and self-esteem among students with hearing impairment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • assertiveness skill training
  • hearing impairment
  • social skills
  • self-esteem
افروز، غلامعلی (1388). بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای مبانی روان‌شناختی ویژگی‌های شناختی و روانی- اجتماعی جوانان نابینا و ناشنوا. مجله روا‌ن‌شناسی و علوم تربیتی، 39(2):12-1.
افشاری، مریم.، باباخانی، نرگس.، احمدی، ارمین دخت و شمس‌الدینی لری، سلوی (1395). مقایسۀ میزان حرمت خود، خودکارآمدی و خودتنظیمی در افراد وابسته به مواد افیونی، مواد محرک و افراد عادی. مجله پزشکی قانونی ایران، 22(11): 22-15.
اکبری، سعیده و رجب بلوکات، میترا (1395). تأثیر لگوی آموزشی بر مهارت اجتماعی و خلّاقیّت دانش‌آموزان کم‌شنوا باتجربه کاشت حلزون. ابتکار و خلّاقیّت در علوم انسانی، 17(1):124-101.
اکبری، مهرداد.، پوراعتماد، حمیدرضا و صالح صدق پور، بهرام (1389). تأثیر برنامۀ مداخله‌ای-آموزشی جرأت ورزی، حل مسأله و حرمت خود بر هوش هیجانی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 4(1): 64-52.
به‌پژوه، احمد.، سلیمانی، منصور.، افروز، غلامعلی و غلامعلی لواسانی، مسعود (1389). تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی ‌دانش‌آموزان دیرآموز. فصلنامه‌ نوآوری‌های آموزشی، 33(9): 186-163.
جهانتیغ، سکینه (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های جرأت ورزی بر ابراز وجود و اضطراب اجتماعی دختران نوجوان مورد سوءاستفاده جنسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
حجت، سیدکاوه.، ساجدی، مریم.، رضایی، مهدی.، نوروزی خلیلی، مینا.، رحیمی، احمد و عین‌بیگی، الهه‌(1395). اثربخشی آموزش گروهی مهارت جرأت‌ورزی بر عزت‌نفس و احساس تنهایی دانش‌آموزان دختر دارای والد معتاد. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 8(4):684-675.
حسین‌خانزاده، عباسعلی‌ (1392). آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان و نوجوانان. تهران: رشد فرهنگ، چاپ دوم.
حسین‌خانزاده، عباسعلی‌(1395). روان‌شناسی، آموزش و توانبخشی افراد با نیازهای ویژه. تهران: آوای نور.
خجسته، شهلا و ابوالمعالی، خدیجه. (1394). اثربخشی آموزش جرأت‌ورزی بر پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی، اولین دورۀ همایش ملّی سوادآموزی و ارتقای سلامت، مشهد، مؤسسه گلبانگ جوان و مؤسسه آموزش عالی کاشمر با تأییدیه سازمان نهضت سوادآموزی.
خدابخشی کولایی، آناهیتا.، مهرآرا، مراد.، نویدیان، علی و مصلی‌نژاد، لیلی‌ (1392). اثربخشی آموزش گروهی مهارت‌های جرأت‌ورزی بر فاکتورهای مرتبط با بهداشت روانی دانش‌آموزان. نشریۀ روان‌پرستاری، 1(4): 74-85.
خزائی، آذر.، نیلی احمدآبادی، ممحمدرضا.، خزائی، ثریا و دریکوندی، زهرا (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی از طریق چندرسانه‌ای بر عزت‌نفس دانش‌آموزان دختر کم‌شنوا. پژوهش‌های تربیتی، 4(34): 18-1.
دهقانی، امیر (1379). بررسی رابطه عزت‌نفس، مسند مهارگری و سلامت روانی در بین دانش‌آموزان اول متوسط شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت و برنامه‌ریزی. دانشگاه تربیت مدرس.
ربیعی، لیلی.، مسعودی، رضا.، مقدسی، جعفر.، اسماعیلی، صفرعلی.، خیری، فریدون و حکیم، اشرف السادات (1392). شناخت اثربخشی برنامه جرأت‌ورزی مدرسه محور بر مهارت‌های خود تصمیم‌گیری و خودحمایتی دانش‌آموزان دبیرستانی. مجله دانشگاه علم پزشکی شهرکرد، 15(1): 22-11.
رحیمی، جعفر.، حقیقی، جمال.، مهرابی زاده هنرمند، مهناز و بشلیده، کیومرث (1385). بررسی تأثیر آموزش جرأت ورزی بر مهارت‌های اجتماعی، اضطراب اجتماعی و ابراز وجود در دانش‌آموزان پسر سال اول مقطع متوسطه. مجله علم تربیتی و روان‌شناسی، 13(1):124-111.
رنجبر، جبار.، ترخان، مرتضی.،  طاهر، محبوبه.، حسین‌خانزاده، عباسعلی و عیسی پور، مهدی (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی برخودپنداره و احساس تنهایی دانش‌آموزان با آسیب شنوایی. فصل‌نامه روان‌شناسی مدرسه، 4(2): 54-39.
شهیم، سیما (1381). بررسی مهارت‌های اجتماعی در گروهی از دانش‌آموزان از نظر معلمان. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 32(1): 139-121.
گلدارد، کاترین و گلدارد، دیوید. (1392). راهنمای علمی مشاوره با کودکان. ترجمه مینو پرنیانی. تهران: تحول.
گلی، نسرین (۱۳۹۴). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر افزایش عزت‌نفس و جرأت‌ورزی دانش‌آموزان دختر پایه ششم ابتدایی، دومین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران، تهران، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
لطفی‌کاشانی، فرح و وزیری، شهرام (1383). روان‌شناسی بالینی کودک. تهران: ارسباران.
موللی، گیتا.، افروز، غلامعلی.، حسن‌زاده، سعید و ملکوتی، بهرام (1389). تأثیر گفتار نشانه‌ای بر بهبود امتیاز تمایز گفتار کودکان کم‌شنوا. شنوایی‌سنجی، 19(2): 46-39.
نبی‌دوست، علیرضا.، برجعلی، احمد و استکی، مهناز (1394). اثربخشی آموزش دونیمکره مغز بر خودپنداره و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نارساخوانی. ناتوانی‌های یادگیری، 4(3):103-90.
نویدفر، بختیار.، شریفی‌درآمدی، پرویز و محبوبی، کمال (1391). بررسی اثربخشی برنامۀ جرأت‌آموزی گروهی بر افزایش میزان مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان دبستانی با آسیب‌های شنوایی در شهر بوکان. تعلیم و تربیت استثنایی، 4(112): 17-7.
نیسی، عبدالکاظم و شهنی‌ییلاق، منیجه ‌(1380). تأثیر آموزش ابزار وجود بر ابراز وجود، عزّت نفس، اضطراب اجتماعی و بهداشت روانی دانش آموزان پسر مضطرب اجتماعی دبیرستانی شهرستان اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 8(2-1):30-11.