مقایسۀ حرکات چشم دانش‌آموزان با و بدون نارساخوانی در تکالیف ادراک بینایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی‌، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دکتری روان‌شناسی تربیتی، استادیار دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 دکتری روان‌شناسی به کار بسته، استادیار دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ حرکات چشم (تثبیت و جهش) دانش‌آموزان با و بدون نارساخوانی در تکالیف ادراک بینایی انجام شد. پژوهش از نوع علی- مقایسه‌ای و جامعۀ آماری کلیۀ دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع ابتدایی، با و بدون نارساخوانی، مشغول به تحصیل در مدارس عادی خرد و پارسا و نیز مراکز اختلالات یادگیری گوهر‌مهر و طراوت در شهر تهران در سال تحصیلی 96-97 بودند؛ که 25 دانش‌آموز نارساخوان و 27 دانش‌آموز بدون نارساخوانی به عنوان نمونۀ آماری در نظر گرفته شدند. نمونه‌گیری به شیوۀ در دسترس انجام شد و برای جمع‌آوری داده‌ها از دستگاه ردیاب چشم مدل SMI-RED استفاده شد. محرک‌ها شامل 21 تصویر مبتنی بر آزمون تی‌وی‌پی‌اس-3 که از طریق دستگاه ارائه شد. برای تحلیل یافته‌ها از روش آماری، تحلیل واریانس آمیخته استفاده شد. نتایج نشان داد در کل، تفاوت معنا‌داری در حرکات چشم دانش‌آموزان با و بدون نارساخوانی در تکالیف ادراک بینایی وجود نداشت، اما با لحاظ کردن سطوح دشواری تکالیف، دو گروه تفاوت معناداری در مدت زمان تثبیت و جهش چشم نشان دادند. بنابراین، می‌توان چنین استنباط کرد که منبع مشکلاتی که نارساخوانان به هنگام خواندن تجربه می‌کنند، در سطح پردازش دیداری نیست و احتمالاً در سطح بالاتری از پردازش روان‌شناختی مشکل دارند. دشواری تکالیف، سبب ایجاد تغییر استراتژی روی حرکات چشم می‌شود که دانش‌آموزان نارساخوان از این تغییرات بی‌بهره‌اند. لذا این احتمال می‌رود که بتوان با تقویت ادراک بینایی در یکنواختی الگوی حرکات چشم این گروه از کودکان تغییراتی ایجاد کرد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of eye movements of students with and without dyslexia in visual perception tasks

نویسندگان [English]

  • Golfam Mirtaheri 1
  • Jalil Fathabadi 2
  • Masoud Sharifi 3
  • Vahid Sadeghi Firoozabadi 4
1 M.A. in Educational Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Educational Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Assistant professor of Educational Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor of Applied Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to compare eye movements of students with and without dyslexia in visual perception tasks. Methods: Method used in the present research  was causal-comparative and the study population consisted of all male and female students of primary schools in the City of Tehran, with and without dyslexia, studying in regular schools (Kherad and Parsa), as well as in the learning disabilities centers (Goharmehr and Taravat) in 96-97 academic year. The sample consisted of 25 dyslexic and 27 normal students who were selected via convenient sampling. The data was gathered using an eye tracking device called SMI-RED. The stimuli were 21 pictures based on TVPS-3 which were presented via the eye tracking devise. Data was analyzed using Mixed ANOVA. Results: Findings showed that generally there is not significant difference between eye movements of students with and without dyslexia at visual perception tasks. However, by entering the moderator variable of the levels of task difficulty, there were significant differences between two groups in fixation duration and saccade duration. Conclusion: It can be argued that the problems of dyslexic individuals is probably not due to difficulties in visual processing level, but it seems that they have difficulties in the higher levels of psychological processing. When the tasks become more difficult, the attention and processing activities make some differences in eye movements which dyslexic students don’t benefited from those strategies. It is probably possible to change the monotony of the eye movements of dyslexic children by enhancing their visual perception.

کلیدواژه‌ها [English]

  • visual perception
  • eye tracking
  • dyslexia
  • fixation
  • saccade
آزاد فلاح، نفیسه.، شریفی، مسعود و حیدری، محمود‌ (1396). اثر طول کلمه و نوع حروف چاپی (فونت) بر حرکات چشم (تثبیت، جهش، واپسگرد) در حین خواندن متن آشنا و نا‌آشنا. روان‌شناسی معاصر، 11(2): 67-80.
افروز، غلامعلی‌ (1392). اختلالات یادگیری. تهران: پیام نور.
حسنی‌راد، مرجان.، ارجمندنیا، علی اکبر و باقری، فریبرز (1395). مقایسۀ مهارت‌های ادراک دیداری و توجه انتخابی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی با و بدون اختلال خواندن. توانمند‌سازی کودکان استثنایی، 7(4): 24-33.
دلاوریان، مونا و افروز، غلامعلی (1395). طراحی سامانه هوشمند حمایتگر تصمیم بالینی جهت تشخیص کودکان پیش دبستانی مستعد نارساخوانی یا دیسلکسیا. توانمند‌سازی کودکان استثنایی، 7(2): 88-95.
رینر، ک.، و پولاچک، ا. (1378). روان‌شناسی خواندن. مترجم کیوانی، مجدالدین. تهران: مرکزنشر دانشگاهی.
زاهدی نوقابی، مهدی.، فتاحی، رحمت الله.، صالحی فدردی، جواد و نوکاریزی، محسن (7 خرداد، 1396). روش ردیابی چشم در تعامل انسان رایانه، بررسی فرایند تعامل برپایه داده‌های حرکات چشم. بر گرفته از لینک
سلیمانی، اسماعیل.، نوری پورلیاولی، رقیه و رشادت زمان آباد، مختار (1395). بررسی عملکرد شناختی مبتلایان به اختلال یادگیری ریاضی و خواندن بر اساس آزمون واکنش سنج زمان و آزمون استروپ. توانمندسازی کودکان استثنایی، 7(3): 17-28.
شریفی، مسعود.، احمدی، سمیه و منصوری سپهر، روح الله. (1392). اثر شکل نوشتاری و میزان آشنایی با متن بر تثبیت چشم و واپسگرد درحین خواندن هدفمند: شواهدی از دستگاه پایشگرحرکات چشم. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 7(2): 61-76.
شیولسون، ار. جی (1380). استدلال آماری در علوم رفتاری. مترجم کیامنش، علیرضا، تهران: جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی.
گنجی، مهدی و گنجی، حمزه. (1392). روان‌شناسی کودکان استثنایی بر اساس DSM5. تهران: ساوالان
لرنر، ژ. دبلیو(1384). ناتوانی‌های یادگیری: نظریه‌ها، تشخیص و راهبردهای تدریس. مترجم عصمت، دانش. تهران: شهید بهشتی.
هالاهان، دی. پی.، لوید، جی. و.، کافمن، جی. ام.، ویس، ام. پی.، و مارتینز، ال (1395). اختلال‌های یادگیری (مبانی، ویژگی‌ها و تدریس مؤثر). مترجم علیزاده، حمید.، همتی علمدارلو، قربان.، رضایی دهنوی، صدیقه.، و شجاعی، ستاره، تهران: رشد.