اثربخشی آموزش شایستگی اجتماعی- هیجانی بر مهارت‌های اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

2 کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، واحد بوکان، دانشگاه آزاد اسلامی، بوکان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش شایستگی اجتماعی- هیجانی بر مهارت‌های اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری نوجوانان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای مشغول به تحصیل در مدارس دورۀ اول متوسطۀ شهر اهواز در سال تحصیلی 97-1396 را شامل می‌شد؛ از میان آن‌ها 30  نوجوان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه، جایگزین شدند (هر گروه 15 نفر). گروه آزمایش، آموزش شایستگی اجتماعی- هیجانی را طی نه جلسه دریافت کردند وگروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکردند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های مهارت اجتماعی (گرشام و الیوت، 1999)، سرمایۀ روان‌شناختی (لوتانز و اولیو، 2007) و پرسشنامۀ سلامت روان کودکان و نوجوانان (گادو و اسپرافکین؛ 1994) استفاده شد.  داده‌های آماری با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش شایستگی اجتماعی- هیجانی بر مهارت‌های اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای تأثیر معناداری داشته است (0001/0>p). علاوه بر این نتایج نشان داد که این درمان توانسته تأثیر خود را در زمان نیز به شکل معناداری حفظ کند(001/0‌p<). بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش شایستگی اجتماعی- هیجانی با بهره‌گیری از فنون اجتماعی و هیجانی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای را تحت تأثیر قرار دهد. بر این اساس آموزش شایستگی اجتماعی- هیجانی می‌تواند به عنوان درمانی مؤثر، برای بهبود مهارت‌های اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای استفاده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of teaching social-emotional competence on social skills and psychological capitals in the students with oppositional defiant disorder

نویسندگان [English]

  • Leila Shokri 1
  • Halaleh Osmani 2
1 M.A in General Psychology, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak,
2 M.A. in Clinical Psychology, Islamic Azad University, Bokan Branch, Bukan, Iran
چکیده [English]

Aim. The present study was conducted aiming to determine the effectiveness of teaching social-emotional competence on social skills and psychological capitals in the students with Oppositional defiant disorder. Methods. This research was a quasi-experimental study with pretest, posttest, control group and two-month follow-up period design. The statistical population included adolescent with oppositional defiant disorder (ODD) studying at first grade of high schools in the City of Ahvaz in academic year 2017-18. The samples included 30 adolescents with ODD who were selected using purposeful sampling method and randomly placed into experiment and control groups (each group of 15). The experiment group received social-emotional competence teaching during nine months while the control groups didn’t receive any intervention. Gersham and Eliot’s Social Skills Questionnaire (1999), Lotanz and Olio’s Psychological Capital (2007) and Gado and Sprafkin’s, Children and Adolescents Mental Health Questionnaire (1994) were used. Repeated measurement ANOVA test was applied in order to statically analyze the data. Results. The results showed that teaching social-emotional competence has significantly influenced social skills and psychological capitals of the students with ODD (p<0.001). Furthermore, the results showed that this therapy was able to significantly maintain its effect in time (p<0.001). Conclusion. According to the findings of the present study, it can be concluded that teaching social-emotional competence using social and emotional techniques can influence social skills and psychological capitals of the students with ODD. Therefore, teaching social-emotional competence can be applied as an efficient therapy in order to improve social skills and psychological capitals of the students with ODD

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oppositional defiant disorder
  • social-emotional teaching
  • psychological capitals
  • social skills
احمدپور ترکی، زهرا.، حکیم جوادی، منصور و سلطانی شال، رضا (1397). تأثیر آموزش شایستگی هیجانی- اجتماعی بر پرخاشگری، حل مسأله و خوش‌بینی دانش‌آموزان با پایگاه اجتماعی اقتصادی پایین، فصلنامه سلامت روانی کودک، 5(2)، 130-117.
حصارسرخی، ربابه.، طبیبی، زهرا.، اصغری نکاح، سید محسن و باقری، نادر‌(1395). اثربخشی آموزش شایستگی هیجانی بر افزایش دانش هیجانی، تنظیم هیجانی و کاهش پرخاشگری کودکان بی سرپرست و بدسرپرست. مجله روان‌شناسی بالینی، 8(3)، 52-37.
توکلی‌زاده، جهانشیر.، زنگنه فر، ابراهیم و صفرزاده، سمیه (1397). اثربخشی آموزش شایستگی اجتماعی بر افزایش عزت نفس و کاهش کمرویی دانش آموزان با ناتوانی متعدد شهرستان قاین. مجله پرستاری کودکان، 4(4)، 9-1.
گل پرور، محسن و مصاحبی، محمدرضا (1394). پیش‌بینی بهزیستی معنوی سالمندان از طریق مؤلّفه‌های سرمایۀ روان‌شناختی، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 3(61)، 12-4.
فروهر، محمد.، هویدا، رضا و جمشیدیان، عبدالرسول (1390). تبیین رابطۀ سرمایه روان‌شناختی و کارآفرینی سازمانی اعضای هیئت علمی دانشگاه. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 8(2)، 83-100.
فرخی، الهام و سبزی، ندا (1394). شادکامی و ادراک الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای سرمایه روان‌شناختی، روان‌شناسی تحولی، 11(43)، 324-313.
سبزوار، مریم.، عابدی، احمد و لیاقتدار، محمدجواد‌ (1392). مقایسه یادگیری اجتماعی – هیجانی و مهارت‌های اجتماعی مدارس غیردولتی بدون کیف در مدارس دولتی، مجله علوم تربیتی، 6(1)، 188-171.
شهیم، سیما.(1382). مقایسۀ مهارت‌های اجتماعی و مشکلات رفتاری در دو گروه کودکان عادی و مبتلا به اختلالات یادگیری در خانه و مدرسه. مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی، 33(1)، 138-121.
بیابانگرد، اسماعیل‌ (1384). مقایسۀ  مهارت‌هایاجتماعیدانش‌آموزاندختردبیرستانی نابینا،ناشنواوعادیشهرتهران. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 5(1)، 14-1.
توکلی‌زاده، جهانشیر‌ (1375). بررسی همه‌گیرشناسی اختلالات رفتار ایذایی و کمبود توجه دانش آموزان دبستانی شهر گناباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.