اثربخشی آموزش حل مسأله بر مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانی دارای اختلال رفتاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه‌، ایران

2 کارشناسی ارشد روانشناسی و عضو مرکز تحقیقات تازه های روانشناختی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیرآموزش برنامۀ حل مسأله بر بهبود مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانی واجد اختلال رفتاری انجام شد. این مطالعه با روش شبه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعۀ آماری شامل کلیۀ کودکان مقطع پیش‌دبستانی شهر کرمانشاه است که از طریق روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 30 نفر دانش‌آموز پیش‌دبستانی انتخاب و با انتساب تصادفی به دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گواه (15 نفر) تقسیم شدند. در این پژوهش گروه آزمایشی به صورت گروهی، 10 جلسۀ یک ساعته تحت آموزش برنامة حل مسألۀ «من می‌توانم مشکل را حل کنم»  قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از فرم والدین و مربیان پرسشنامۀ مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت (1990) استفاده شد. تحلیل داده‌ها از طریق تحلیل واریانس چند متغیری و نرم‌افزار SPSS  نسخۀ 20 انجام شد. نتایج حاکی از آن بود در گروه آزمایشی، بین نمرات پیش‌آزمون- پس‌آزمون در تمامی زیر مقیاس‌های مشکلات رفتاری شامل رفتارهای بیرونی‌، رفتارهای درونی و بیش‌فعالی تفاوت معناداری ( 001/0 p= ) وجود دارد. کاربرد برنامۀ حل مسأله در بهبود مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانی واجد اختلال رفتاری اثربخش است. لذا لزوم توجه به آموزش مهارت‌های حل مسأله، به عنوان بخشی از برنامه‌های مدارس به دلیل تأثیر آن بر بهبود مشکلات رفتاری کودکان دارای اختلال رفتاری احساس می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of problem solving training on behavioral problems of preschool children with behavioral disorder

نویسندگان [English]

  • Keivan Kakabraee 1
  • Shirin Emami Ale Agha 2
1 Associate Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Kermanshah, Iran.
2 M.A of Psychology, Member of Research Center for Applied Psychology, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study was to study the effectiveness of problem solving training on behavioral problems of preschool children with behavioral disorder. The design of present study was quasi experimental with pre-test, post-test and control group design. Statistical population of this study consisted of all preschoolers with behavioral problems in Kermanshah. Sample of this study consisted of 30 children who were selected using convenient sampling method and assigned to two groups (experimental and control group) randomly, each consisting of 15 children. The experimental group was trained by a problem solving program entitled "I can solve the problem". Gresham & Elliot`s (1990) Social Skills Rating (parent & teacher`s forms) was used to collect data. The obtained data were statistically analyzed by multivariate analysis of variance through SPSS software (version 20). The findings showed that there is a significant difference (p = 0.001) between the pre-test and post-test scores in all sub-scales of behavioral disorder including external, internal and hyperactive behaviors in the experimental group. Using problem-solving program is an appropriate method for improving behavioral disorders in preschool children with behavioral problems. Therefore, the need to pay attention to problem solving skills as part of school programs due to its effect on improving the behavioral problems of children with behavioral disorder is felt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Behavioral problems
  • preschool children
  • problem solving training
افروز، غلامعلی.، ارجمندنیا، علی اکبر.، حمیدی، فریده و برهان، اعظم (1394). اثربخشی آموزش حل مسأله بر نگرش اجتماعی دختران بزهکار شهر تهران، فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 3 (15): 107-117.      
https://www.empoweringchildrenj.com/volume/Volume-6/page:2
شکوهی‌یکتا، محسن و زمانی، نیره (1391). کاربرد آموزش برنامة حل مسأله بین فردی در کاهش رفتارهای مشکل‌ساز دانش‌آموزان دیرآموز: مطالعه تک آزمودنی. مجله روش‌ها و مد‌ل‌های روا‌ن‌شناختی‌. (‌‌8): 55-71.
 http://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=213808
شکوهی‌یکتا، محسن.، دوایی، مهدی.، زمانی، نیره.، پورکریمی، جواد و شریفی، علی (1392). تأثیر آموزش برنامه «من می‌توانم مشکل را حل کنم» بر بهبود توانش‌های حل مسأله و توانش‌های اجتماعی دانش آموزان پیش‌دبستانی و پایه اول. فصلنامه تازه‌های علوم روان‌شناختی. (3): 73-82.
 http://icssjournal.ir/article-1-192-fa.html
افضلی، لیلا.، قاسم زاده، سوگند و هاشمی، مریم (1395). اثربخشی مداخالت خانواده محور بر نشانه های بالینی کودکان با اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD).  فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 7(20):
https://www.empoweringchildrenj.com/article/155
کاشانی وحید، لیلا.، افروز، غلامعلی.، شکوهی یکتا، محسن.، خرازی،کمال و غباری بناب، باقر (1394). طراحی و تهیة برنامة آموزش حلّ مسأله بین فردی با رویکرد خلّاقانه و بررسی اثربخشی آن بر بهبود مهارت حل مسأله دانش‌آموزان سرآمد. فصلنامة توانمندسازی کودکان استثنایی، 2(14):
https://www.empoweringchildrenj.com/article/33
کاکابرایی، کیوان(1395). تأثیر آموزش حل مسأله خانواده محور بر ارتباط والد- کودک دانش آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی. 7(26): 61-85.
 http://qccpc.atu.ac.ir/article_6723_0.html
کاکابرایی، کیوان و مرادی، علیرضا (1395). تأثیر آموزش برنامه حل مسأله محور بر مشکلات رفتاری دانش‌آموزان. فصلنامهروانشناسیافراداستثنایی. 7(25): 202-175.
http://jpe.atu.ac.ir/article_7724_1459.html
بخشایش، علی‌ر‌ضا و دهقان زردینی، راضیه(1392). اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله بر کاهش مشکلات رفتاری دانش آموزان. مجلهعلومرفتاری. 7‌(4): 353-347 .
https://journals.bmsu.ac.ir/jbs/index.php/jbs/article/viewFile/392/323
پورحسین، رضا.، حبیبی، مجتبی.، عاشوری، احمد.،  قنبری، نیکزاد.، ریاحی، یاسمن و قدرتی، سعید (1394). میزان شیوع اختلالات رفتاری در کودکان پیش‌دبستانی. مجله ی اصول بهداشت روانی. 5‌(17): 9-234.
http://www.ensani.ir/storage/Files/20160216093419-9434-149.pdf
خلیلی، سارا.، غلامعلی لواسانِ، مسعود و فارسانی، یاسر. (1394). اثر بخشی آموزش گروهی مهارت حل مسأله بر کنترل خشم دانش‌آموزان مقطع متوسطه. مجله پژوهش های کاربردی روانشناختی، 6 (1).
https://journals.ut.ac.ir/article_54570_0.html
اسفجیر، علی اصغر و خطیبی، فرشته (1395). هنجاریابی سیستم درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت(1990) برای کودکان پیش‌دبستانی شهر آمل. فصلنامه تخصصی روانسنجی، 5(17):96-77.
http://jpsy.riau.ac.ir/article_1030.html
شهیم، سیما (1384). هنجاریابی مقیاس روش درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی برای کودکان پیش دبستانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار). 11(2): 186-176.