اثربخشی روایت‌درمانی گروهی بر بهزیستی روان‌شناختی و تنظیم شناختی هیجان مادران کودکان با آسیب شنوایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

3 دانشیار گروه روان‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی روایت‌درمانی گروهی بر بهزیستی روان‌شناختی و تنظیم شناختی هیجان در میان مادران کودکان با آسیب شنوایی انجام گرفت. این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری دوماهه است. جامعۀ آماری پژوهش شامل مادران کودکان مبتلا به آسیب شنوایی است که در سال تحصیلی 1397-1398 به مراکز آموزش ویژۀ کودکان مبتلا به آسیب شنوایی شهرستان شهرکرد مراجعه کرده‌اند که تعداد آن‌ها 96 نفر اعلام شد. در این پژوهش 40 مادر از بین جامعۀ آماری با روش نمونه‌گیری داوطلبانه انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه گمارده شدند (در هر گروه 20 مادر). پس از شروع مداخله، 3 مادر در گروه آزمایش و 2 مادر در گروه گواه از ادامۀ حضور در پژوهش انصراف دادند. گروه آزمایش مداخله آموزش روایت‌درمانی (لوپز و همکاران، 2014) را طی دو و نیم ماه در ده جلسۀ 90 دقیقه‌ای دریافت کردند. پرسشنامه‌های مورداستفاده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ بهزیستی روان‌شناختی (ریف، 1996) و پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2001) است. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوۀ تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد روایت‌درمانی گروهی بر بهزیستی روان‌شناختی و تنظیم شناختی هیجان مادران کودکان با آسیب شنوایی تأثیر معنادار دارد (001/0≥p). بدین‌صورت که این درمان توانست موجب بهبود بهزیستی روان‌شناختی و تنظیم شناختی مثبت هیجان و کاهش تنظیم شناختی منفی هیجان منفی در مادران کودکان با آسیب شنوایی شود. یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن است که روایت‌درمانی با بهره‌گیری از فنونی مانند برونی‌سازی مشکل، بررسی چالش‌های بزرگ زندگی و تعیین عوامل مثبت و منفی مؤثر در روند زندگی می‌تواند به‌عنوان یک درمان کارآمد برای بهزیستی روان‌شناختی و تنظیم شناختی هیجان مادران کودکان با آسیب شنوایی به‌کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Group Narrative Therapy on Psychological Wellbeing and Cognitive Emotion Regulation of Mothers of Children with Hearing Impairment

نویسندگان [English]

  • Khadijeh Fooladi 1
  • Reza Ahmadi 2
  • Tayyebeh Sharifi 3
  • Ahmad Ghazanfari 3
1 PhD Candidate in General Psychology, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran
3 Associate Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran.
چکیده [English]

he present study was conducted with the aim of investigating the effectiveness of group narrative therapy on the psychological well-being and cognitive emotion regulation of mothers of children with hearing impairment. The present paper is a quasi-experimental study with a pretest, posttest, and control group design and a two-month follow-up period. The statistical population of the present study included 96 mothers of hearing impaired children referred to training centers for hearing impaired children in 2018–19 in Shahrekord City. 40 mothers were selected by voluntary sampling method and randomly divided into experimental and control groups (each group consisted of 20 mothers). Three mothers from the experimental group and two mothers from the control group withdrew their participation in the study after the intervention began. The experimental group received twelve ninety-minute sessions of the Training Narrative Therapy intervention (Lopez et al., 2014) over three months. The questionnaires used in this study included Psychological Well-Being Questionnaire (Ryff, 1996) and Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (Garenfski et al., 2001). Data from the study were analyzed using repeated measures method ANOVA. The results showed that group narrative therapy had a significant effect on the psychological well-being and cognitive emotion regulation of the mothers of hearing-impaired children (p 0.001),  such that this therapy led to an improvement in psychological well-being and positive cognitive emotion regulation and a decrease in negative cognitive emotion regulation in the mothers of hearing-impaired children. The results of the present study show that narrative therapy can be used as an efficient therapy to improve the psychological well-being and cognitive emotion regulation of the mothers of hearing-impaired children by using techniques such as externalizing the problem, examining major life challenges, and determining negative and positive factors in the life process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hearing Impairment
  • Psychological Well-Being
  • Cognitive Emotion Regulation
  • Group Narrative Therapy
بیانی، ع. ا.، محمدکوچکی، ع.، و بیانی، ع. (1387). روایی و پایایی مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف، مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(2)، 146-151.
پاغنده، م.، حسن‌زاده، س.، و قاسم‌زاده، س. (1398). اثربخشی برنامۀ تعامل مادر با کودک بر تنیدگی فرزندپروری و رابطۀ والدین با کودک دارای آسیب شنوایی. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 13(1)، 99-124.

جعفری، ف.، حیدرنیا، ا.، و عباسی، ه‍. (1398). اثربخشی درمان روایتی به شیوۀ گروهی بر کاهش افسردگی زنان مطلقه. نشریۀ رویش روان‌شناسی، 8(5)، 23-30.

حسنی، ج. (1389). خصوصیات روان‌سنجی پرسشنامۀ نظم‌جویی شناختی هیجان. روان‌شناسی بالینی، 2(3)، 73-83.

خدایاری‌فرد، م. و سهراب‌پور، غ. (2018). اثربخشی روایت‌درمانی گروهی بر بهزیستی و درماندگی روان‌شناختی زنان ایرانی دارای همسر معتاد. مجلۀ اعتیاد و سلامت، 10(1)، 21-33.

خلقی، ز.، آقایی، ا.، و فرهادی، ه. (1398). اثربخشی آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس بر تنظیم هیجان و تعامل والد-فرزندی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(4)، 37-49.

رشیدی اصل، ح. و عاشوری، م. (1398). تأثیر آموزش برنامۀ توان‌بخشی شناختی بر نیمرخ حافظۀ فعال دانش‌آموزان با آسیب شنوایی. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(1)، 97-106.

سامانی، س.، و صادقی، ل. (1389). کفایت شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان. مجلۀ روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 1(1)، 51-62.
فرزانه حصاری، ا.، دانشمندی، ح.، و مهدوی، س. (1390). اثر 8 هفته برنامه تمرینی ثبات مرکزی بر تعادل دانش آموزان معلول شنوایی. طب ورزشی (حرکت)، 3(7)، 67-83.
قوامی، م.، فاتحی‌زاده، م، فرامرزی، س.، و نوری امامزاده‌یی، ا. (1393). اثربخشی رویکرد روایت‌درمانی بر اضطراب اجتماعی و عزت‌نفس دانش‌آموزان دختر دورۀ راهنمایی. مجلۀ روان‌شناسی مدرسه، 3(3)، 61-73.

گرجی، ر.، مظفری‌نیا، ن.، و گرجی، م. (1394). مقایسۀ ویژگی‌های شخصیتی و بهزیستی مادران با و بدون فرزند آسیب‌دیدۀ شنوایی. تعلیم و تربیت استثنایی، 7(1)، 24-36.

مسلمی، م.، آقایی، ح.، و شعبانی، ز. (1396). اثربخشی آموزش مبتنی بر رویکرد روایت‌درمانی گروهی بر الگوهای ارتباطی در زوجین دانشجو. فصلنامۀ دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 18(2)، 51-60.

مقتدر، ل.، و اکبری، ب. (1398). تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباط مؤثر بر تنظیم هیجانی، تاب‌آوری و رضایت زناشویی مادران کودکان کم‌شنوا. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 26(3)، 249-