تاثیر آموزش برنامه توانبخشی شناختی بر نیمرخ حافظه فعال دانش‌آموزان با آسیب شنوایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران

2 استادیار، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان اثربخشی آموزش برنامه توانبخشی شناختی بر نیمرخ حافظه فعال دانش‌آموزان با آسیب شنوایی انجام شد. روش: این پژوهش یک مطالعه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری در این پژوهش دانش‌آموزان ناشنوای مجتمع آموزشی و پژوهشی استثنایی حیات طیبه تربیت شهرستان خرم‌آباد در سال 1398-1397 بودند. گروه نمونه شامل 28 نفر از دانش‌آموزان با آسیب شنوایی بودند که با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و با روش تصادفی ساده در دو گروه 14 نفری جایگزین شدند. گروه آزمایش، برنامه توانبخشی شناختی را در 10 جلسه دریافت کردند، در حالی‌ که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. ابزار پژوهش مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان (ارجمندنیا، 1396) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نسخه 24 نرم‌افزار بسته آماری در علوم اجتماعی تحلیل شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که آموزش برنامه توانبخشی شناختی بر نیمرخ حافظه فعال (حلقه واج‌شناختی، صفحه دیداری فضایی و مجری مرکزی) دانش‌آموزان با آسیب شنواییتاثیر مثبت و معناداری داشت (0001/0P<). نتیجه‌گیری: آموزش برنامه توانبخشی شناختی می‌تواند حافظه فعال دانش‌آموزان با آسیب شنوایی را بهبود بخشد؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود از این برنامه برای بهبود حافظه فعال دانش‌آموزان با آسیب شنوایی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of cognitive rehabilitation training program on working memory profile of students with hearing impairment

نویسندگان [English]

  • Hamed Rashidi Asl 1
  • Mohammad Ashori 2
1 M.A. Student in Clinical Psychology, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Najafabad, Iran
2 Corresponding author: Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Aim:The aim of the present research was to investigate of the effectiveness of cognitive rehabilitation training program on working memory profile of students with hearing impairment. Methods:This study was a quasi-experimental research with pre-test, post-test design and control group. The participants were 28 students with hearing impairment from Hayate Tayyebeh Tarbiyat Exceptional Complex in Khorramabad City in 2018-2019 academic year who were selected by random sampling method. Subjects were divided into experiment and control groups randomly, each group consisting of 14 students. The experiment group received 10 sessions of cognitive rehabilitation program, while the control group did not. The research tool utilized was Working Memory Test Battery for Children (Arjmandnia, 2018). Univariate analysis of covariance was used by SPSS24 for analyzing the data. Results:The results showed that cognitive rehabilitation training program had a positive and significant effect on working memory profile (central executive, visual spatial sketchpad and phonological lop) in students with hearing impairment (P<0.001). Conclusion:The cognitive rehabilitation training program can improve working memory profile of students with hearing impairment. Therefore, it is recommended that this program be used for improvement of working memory in students with hearing impairment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive rehabilitation
  • working memory profile
  • hearing impairment
ارجمندنیا، علی اکبر (1396). مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان (حاف بک). تهران: انتشارات رشد فرهنگ. 
ارجمندنیا، علی اکبر؛ شریفی، علی و رستمی، رضا (1393). اثربخشی برنامه تمرین رایانه‌ای بر عملکرد حافظه فعال دیداری فضایی دانش‌آموزان با مشکلات ریاضی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 3(4)، 6-24.
امانی، امید؛ مظاهری، محمدعلی؛ نجاتی، وحید و شمسیان، بی‌بی شهین (1396). اثربخشی توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه فعال نوجوانان بقا یافته از لوسمی حاد لنفوبلاستیک دارای سابقه شیمی درمانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27(147)، 126-138.
باشیعبدل‌آبادی،حسین؛ پیله‌ور،سحرو صارمی، علیاکبر(1395). اثرتوانبخشیشناختیبرکارکردهایشناختی،حافظه،افسردگیواضطرابدربیمارانمبتلابهمالتیپل اسکلروز. فصلنامه شفای خاتم، 4(3)، 28-40.
زارع، حسین و شریفی، علی‌اکبر (1396). تاثیر توانبخشی شناختی رایانه‌ای بر بهبود عملکرد حافظه فعال و آینده‌نگر بیماران مبتلا به اسکلروزیس چندگانه. فصلنامه روان‌شناسی شناختی، 5(1)، 1-10.
زارع، حسین؛ شریفی، علی‌اکبر و حاتمی، جواد (1394). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه‌ای بر حافظه آینده‌نگر بیماران دچار آسیب مغزی.فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 1، 33، 63-77.
جلیل‌آبکنار، سیده سمیه؛ افروز، غلامعلی؛ ارجمندنیا، علی اکبر و غباری‌بناب، باقر (1397). تدوین و اعتباریابی برنامۀ اوقات فراغت عرش به منظور تقویت حافظۀ فعال، ظرفیت شناختی و مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان آهسته‌گام. توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(1)، 7-20.
عاشوری، محمد و قاسم‌زاده، سوگند (1397). اثربخشی آموزش ایمن‌سازی روانی بر ناگویی هیجانی، خودتعیین‌گری و جهت‌گیری زندگی نوجوانان با آسیب شنوایی. فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 14(2)، 24-8.
قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و محمودی، هیوا (1391). اثربخشی نرم‌افزار پیشبرد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه فعال کودکان دچار نارساخوانی و کاستی توجه بیش‌فعالی. فصلنامه ناتوانی‌های یادگیری، 3(2)، 98-115.
کرمی، جهانگیر و تازیکی، طیبه (1395). اثربخشی برنامه آموزشی شناختی رفتاری بر رضامندی زوجیت و سلامت روان مادران دانش‌آموزان با آسیب شنوایی. توانمندسازی کودکان استثنایی، 7(2)، 19-29.
موسی‌زاده مقدم، حدیث؛ ارجمندنیا، علی اکبر؛ افروز، غلامعلی و غباری‌بناب، باقر (1397). اثربخشی برنامۀ توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظۀ آینده‌نگر بر مشکلات رفتاری و حافظۀ فعال کودکان با اختلال کاستی توجه بیش‌فعالی. توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(2)، 99-110.