اثربخشی بازی‌درمانی با استفاده از شن بر رفتارهای چالشی و اضطراب کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 .دانشجوی دکتری تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی ،تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر، با هدف تعیین اثربخشی بازی‌درمانی با استفاده از شن بر رفتارهای چالشی و اضطراب کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کودکان پسر 7 تا 11 ساله مبتلا به اختلال اتیسم مراکز درمانی و توان‌بخشی شهر تهران در سال 1397 بودند، تشکیل دادند. از بین جامعه هدف 16 کودک پسر مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا با استفاده از روش نمونه‌گیری دردسترس بر اساس پرسشنامه سنجش دامنه طیف اتیسم انتخاب و در دو گروه آزمایش (8 نفر) و کنترل (8 نفر) به شیوه تصادفی گمارش شدند. از مقیاس تجدیدنظر شده رفتارهای چالشی بودفیش، سیمونز، پارکر و لوییز (2000) برای ارزیابی رفتارهای چالشی و فرم والد پرسشنامه اضطراب اسپنس، بارت و تارنر (2003)، برای ارزیابی اضطراب استفاده شد. گروه آزمایش در 10 جلسه 45 دقیقه‌ای در طول دو ماه و نیم روش مداخله‌ای بازی‌درمانی با استفاده از شن را به ‌صورت انفرادی دریافت کرد. در پایان مجدداً هردو گروه مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد که بازی‌درمانی با استفاده از شن موجب کاهش رفتارهای چالشی و اضطراب کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا شد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌ دست ‌آمده می‌توان از بازی‌درمانی با استفاده از شن به ‌منظور کاهش رفتارهای چالشی و اضطراب کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد به ‌عنوان یک روش مداخله‌ای مؤثر سود جست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of sand play therapy on challenging behaviors and anxiety in children with high-functioning autism disorder

نویسندگان [English]

  • Parviz Sharif Daramadi 1
  • Roohallah Fathabadi 2
  • Morteza Bakhtiarvand 3
  • Ahmad Ahmadi 4
1 Professor, Department of Psychology of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Psychology of Exceptional Children, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
3 Ph.D. Student in Educational Technology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
4 Ph.D. Student in Educational Technology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim: The purpose of this study was to determine the effectiveness of sand play therapy on challenging behaviors and anxiety in children with high-functioning autism disorder. Methods: The research method was semi-experimental with pre-test and post-test design and control group. The statistical population of this study included all children aged 7-11 years old with autism disorder who received health care services from Tehran health centers and rehabilitation centers in 2018. In this study, 16 boys with high-functioning autism disorder were selected using available sampling method based on Autism Spectrum Scale Questionnaire, then 8 of them were randomly placed in the experiment group and 8 others were assigned into the control group. The Revised Scale of Challenging Behaviors of Bodfish, Symons, Parker & Lewis (2000), was used to assess challenging behaviors and Anxiety Inventory of Spence, Barrett & Turner (2003), was used to assess anxiety. The experiment group received a sand play therapeutic intervention in 10 sessions of 45 minutes during the two months individually. At the end, both groups were re-assessed. Data were analyzed using multivariable covariance analysis. Results: The findings of this study showed that sand play therapy reduced challenging behaviors and anxiety of children with high-functioning autism disorder. Conclusion: According to the results, we can use sand paly therapy to reduce challenging behaviors and anxiety of children with high-functioning autism disorder as an interventional method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism Disorder
  • anxiety
  • paly therapy
  • challenging behaviors
  • sand
ازونوف، س (2002). راهنمای والدین آسپرگر و اتیسم با عملکرد بالا. ترجمه شریفی درآمدی، پرویز (1385). اصفهان: انتشارات سپاهان.
بهرامی، فاطمه؛ موحدی، احمدرضا؛ مرندی، سیدمحمد؛ صفوی، شیلا و ملاکریمی، زهرا (1392). تأثیر تمرین دو تکنیک دست در کاراته بر کاهش حرکات کلیشه‌ای دست یک پسر اتیستیک خاص: پژوهش موردی. فصلنامه پژوهش در علوم شناختی، 3(9)، 398-378.
خدادادی، نفیسه (1397). اثربخشی هنردرمانی با رویکرد نقاشی بر بازشناسی هیجانی چهره کودکان اتیسم با عملکرد بالا. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 1(9)، 98-89.
خلیلی، زهرا و انصاری شهیدی، مجتبی (1397). بررسی اثربخشی نمایش درمانی بر مهارت‌های اجتماعی و بازشناسی هیجانی در کودکان اتیسم با عملکرد بالا. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 1(9)، 78-66.
خان‌آبادی، هادی؛ طالع پسند، سیاوش و رحیمیان بوگر، اسحاق (1393)، تأثیر الگودهی ویدئویی بر مهارت‌های ارتباطی و رفتارهای چالش‌برانگیز کودکان 6 تا 11 سال دارای اختلال‌های طیف اتیسم متوسط و شدید. فصلنامه کودکان استثنایی، 4(14)، 46-37.
خاموشی، محمد و میرمهدی، سیدرضا (1394). اثربخشی روش یکپارچگی حسی در کاهش رفتارهای کلیشه‌ای کودکان درخودمانده. فصلنامه روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی،  11(44)، 423-417.
ذوالمجد، انیا؛ برجعلی، احمد و آرین، خدیجه (1386). ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﻦ ﺩﺭﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺯﻱ ﺑﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮانه ﭘﺴﺮﺍﻥ. فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثایی، 7(2)، 168-155.
رضایی، سعید ولاری لواسانی، مونا (1395). رابطه مهارت‌های حرکتی با مهارت‌های اجتماعی و رفتارهای چالشی در کودکان با اختلال طیف اوتیسم. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی،  7(25)، 32-19.
سیدی اندی، م؛ مکوند حسینی، ش و کیان‌ارثی، ف (1392). تأثیر شن بازی‌درمانی بر کاهش اختلالات اضطرابی. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، 9(3)، 85-69.
سیدی اندی، سیده معصومه؛ مکوند حسینی، شاهرخ و کیان ارثی، فرهناز (1392). بررسی تأثیر شن بازی‌درمانی بر کاهش اختلالات اضطرابی کودکان دبستانی با استفاده از نرم افزار مشاهده‌گر. فصلنامه پژوهش‌های نوین رواشناختی، 8(30)، 76-55.
 
عبداللهی بقرآبادی، قاسم؛ شریفی درآمدی، پرویز و دولت آبادی، ش (1389). بررسی تأثیر شن بازی‌درمانی بر کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان پسر ناشنوا. فصلنامه مطالعات روانشناختی،  6(11)، 134-111.
فتح‌آبادی، روح‌الله؛ شریفی درآمدی، پرویز و رضایی، سعید (1397). اثربخشی آموزش بازی‌های مشارکتی بر مهارت‌های اجتماعی و رفتارهای کلیشه‌ای کودکان با اختلال طیف اتیسم. پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی.
فرامرزی، هدی (1397). اثربخشی روش درمانی عصبی- حرکتی آنت بنیل بر مهارت‌های حرکتی و مهارت‌های اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم با عملکرد بالا. فصلنامه توانمدسازی کودکان استثنایی،  1(9)، 112-99.
فراهانی، فرنوش؛ هاشمی، ژانت و پزشک، شهلا (1393). بررسی اثربخشی تکرار گفتار بر پژواک گویی و رفتارهای چالش انگیز در میان کودکان اتیستیک. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی،  15(4)، 15-1.
کاکاوند، علیرضا (1388). شناخت، آموزش و درمان اختلال‌های طیف اوتیسم. تهران: انتشارات سرافراز.
کاسه‌چی، مسعود (1390). روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه غربالگری کودکان اتیسم با عملکرد بالا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کاردرمانی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
کهریزی، سمیه؛ مرادی، آسیه و مومنی، خدامراد (1393). اثربخشی شن بازی‌درمانی بر کاهش پرخاشگری/ بیش فعالی کودکان پیش‌دبستانی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 5(18)، 150-127.
لطیفی، زهره و  امیری، شعله (1390). درمان اختلالات اضطرابی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
مهرجو، پروانه (1390). ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎزی ﮐﻮدﮐﺎن ﻋﺎدی و اﺳﺘﺜﻨﺎیی. فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی، 2(108)، 55-48.
محمد اسماعیل، الهه (1389). بازی‌درمانی: نظریه‌ها، روش‌ها و کاربردهای بالینی. تهران: انتشارات دانژه.