اثربخشی بازی‌های رایانه‌ای شناختی بر تصمیم‌گیری پرخطر کودکان با اختلال رفتاری برونی‌سازی شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشکدگان فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4 دانشیار دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، گروه فناوری اطلاعات، دانشکدگان فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی اثربخشی بازی‌های رایانه‌ای شناختی بر تصمیم‌گیری پرخطر کودکان با اختلال رفتاری برونی‌سازی شده بود. روش پژوهش، شبه­‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل در نظر گرفته شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش‌آموزان پسر 8 تا 11 ساله با اختلال رفتاری برونی‌سازی‌شده شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بود که تعداد 20 نفر از آن­ها با استفاده از نمونه‌گیری در دسترس، انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. این دانش‌آموزان ابتدا توسط چک‌لیست رفتاری کودکان (CBCL) سنجش شده و آن­هایی که اختلال رفتاری برونی‌سازی‌شده داشتند، غربال و در پژوهش شرکت داده شدند. همچنین، متغیر تصمیم‌گیری پرخطر توسط آزمون خطرپذیری بادکنکی بارت (لجوئز، 2002) (BART) سنجش شد. افراد گروه آزمایش، به مدت 24 جلسه، بازی‌های شناختی رایانه‌ای انجام دادند و گروه کنترل، مداخله‌ای را دریافت نکردند و تا اتمام این مطالعه، در لیست انتظار قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون شرکت‌کنندگان در تصمیم‌گیری پرخطر وجود داشت (P≤0.01) به­طوریکه بر حداکثر خطرپذیری به میزان 30/0 و بر حداقل خطرپذیری به میزان 49/0 اثر گذاشت. در واقع نمرات پس‌آزمون تصمیم‌گیری پرخطر پس از مداخله بازی‌های رایانه‌ای شناختی، کاهش محسوسی داشتند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که بازی‌های شناختی مورد نظر می‌توانند در کاهش میزان تصمیم‌گیری پرخطر کودکان با اختلال برونی‌سازی شده به کار گرفته شوند. در نتیجه می‌توان عنوان نمود که استفاده از بازی‌های شناختی می‌توانند در کنار مداخلات دیگر برای کودکان دارای اختلال رفتاری برونی‌سازی شده، مؤثر و مفید باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Cognitive Computer Games on Risky Decision making in Children with Externalizing Behavioral Disorders

نویسندگان [English]

  • Mahshid Ojani 1
  • Leila Kashani Vahid 2
  • Hadi Moradi 3
  • Mahmoud Reza Hashemi 4
1 M.A. of Psychology and Education of Exceptional Children, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Professor, Faculty of Electrical and Computer Engineering, Technical College, University of Tehran, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, School of Electrical and Computer Engineering, College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was designed to evaluate the effectiveness of cognitive computer games on risky decision-making in children with externalizing behavioral disorders. For this purpose, a quasi-experimental study with a pretest-posttest design with a control group was conducted. The population of this study included 8- to 11-year-old male students during the 2020-2021 school year. Their behavioral assessments were conducted by the Children's Behavioral Checklist (CBCL), and those with high scores for externalizing disorders were identified in Tehran. Furthermore, 20 of those with high scores in externalizing behavioral disorders were selected and divided randomly into experimental (10) and control (10) groups. For a month, the experimental group received 24 sessions of individual training. Risky decision-making was measured using the Balloon Analogue Risk Task (BART) by Lejuez (2002). The experimental group played cognitive games for 24 sessions. Meanwhile the control group received no intervention and waited in the waiting list to receive the intervention after the end of this study. The obtained data analyzed using Analysis of Covariance (MANCOVA). The findings showed significant differences between the experimental and the control group in risky decision-making in the participating students with externalizing disorders. Finally, the study indicated that cognitive games could decrease risky decision-making in students with externalizing disorders (maximum risky decision-making of 0.30 and minimum of 0.49). As a result, cognitive games can be used along with other interventions for children with externalizing disorders in different settings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive computer games
  • externalizing behavior disorders
  • risky decision making
امین داور، م.ر.، اسماعیلی، م.، و حاجی رحیمی، م. (1399). طراحی و اثربخشی برنامه پشتیبانی از راه دور بر مشکلات برونی‌سازی شده و توجه کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و نقص‌توجه. توانمندسازی کودکان استثنایی. 11(4)، 62-51.
 
پاشاپور، ل.، کاشانی وحید، ل.، مرادی، ه.، و حکیمی­راد، ا. (1397). اثربخشی بازی‌های رایانه‌ای شناختی بر دامنه توجه دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهشی بازی‌های دیجیتال: گرایش‌ها، فناوری‌ها و کاربردها، 8 آذر، تهران، ایران.
حمیدزاده، ن.، کاشانی وحید، ل.، مرادی، ه.، و وکیلی، س. (1399). اثربخشی بازی رایانه‌ای «کهکشان هیجانات» بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دارای اختلال نافرمانی‌ مقابله‌ای. توانمندسازی کودکان استثنایی. 11(1)، 99-87.
دلاور، ع. (1390). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
زارع، ح.، عزیزی، ز. (1397). تأثیر القای هیجانات بر تصمیم‌گیری پرخطر و بازداری رفتاری. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی. 9(4)، 70-57.
شهریاری، ی.، قاسم­زاده، س.، و وکیلی، س. (1398). اثربخشی بازی‌درمانی کودک‌محور بر مشکلات رفتاری درونی‌سازی و برونی‌سازی شده کودکان با آسیب فلج مغزی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. 25(۳)، ۲۳۶-۲۴۹.
صابری­راد، ا.، حیدری، ح.، و داوودی، ح. (1398). اثربخشی برنامه فرزندپروری بر اساس مدل بارکلی بر تعامل مادر و کودک با اختلال رفتاری. توانمندسازی کودکان استثنایی. 10(2)، 188-177.
صفریزدی، ز.، و نجاتی، و. (1391). مقایسه تکانش‌گری و تصمیم‌گیری مخاطره‌آمیز افراد چاق با افراد دارای وزن عادی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین. ۱۶(1)، ۵۹-۶۵.
مینایی، ا. (1386). بررسی ساختار عاملی سوالات سندرمی سیاهه رفتاری کودک (CBCL) با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی. فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی. 2(7)، 93-115.
نجاتی، و. (1392). ارتباط بین کارکردهای اجرایی مغز با تصمیم‌گیری پرخطر در دانشجویان. تحقیقات علوم رفتاری. 11(4)، 278-270.
نجاتی، و.، فخری، ز.، طلایی­نژاد، ن.، اسکندری، ب.، و جمشیدی سیانکی، م. (1394). سیر تحولی تصمیم­گیری پرخطر در نمونه­ای از کودکان ایرانی. فصلنامه علمی- پژوهشی طب توانبخشی. 4(1)، 89-82.