اثربخشی آموزش قدردانی مبتنی بر آموزه‌های فرهنگی بر سلامت روان و امید به زندگی مادران دانش‌آموزان با آسیب بینایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان‌شناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 ;کارشناسی ارشد روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه شیراز ، شیراز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش قدردانی مبتنی بر آموزه‌های فرهنگی بر سلامت روان و امید به زندگی مادران دانش‌آموزان با آسیب بینایی در شهر گچساران انجام شد. این پژوهش، یک مطالعه شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه‌ مادران دانش‌آموزان با آسیب بینایی متوسط تا شدید شهر گچساران در نظر گرفته شد که 49 نفر بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 30 مادر، 35 تا 45 ساله که فرزندانشان در مدسه باغچه‌بان مشغول به تحصیل بودند، به­عنوان نمونه انتخاب و با انتساب تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل 15 نفری جایگزین شدند. گروه آزمایش، برنامه قدردانی مبتنی بر آموزه­های فرهنگی را طی ۹ جلسه (هفته‌ای 3 جلسه) ۹۰ دقیقه­ای دریافت نمودند؛ در حالیکه گروه کنترل در این جلسات شرکت نکردند. در این پژوهش از پرسشنامه سلامت روان (SCL-25) و مقیاس امید بزرگسالان AHS)) استفاده شد. داده‌ها به با استفاده از مدل تحلیل کوواریانس تک‌متغیری با به کارگیری نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که گروه آزمایش و کنترل در سلامت روان و امید به زندگی تفاوت معناداری داشتند (001/0>P) و آموزش برنامه قدردانی مبتنی بر آموزه‌های فرهنگی بر سلامت روان (001/0= P و 30/419F=) و امید به زندگی (001/0= P و 70/255F=) مادران دانش‌آموزان با آسیب بینایی اثر مثبت و معناداری داشته است. با توجه به مجذور ایتا می‌توان گفت که به ترتیب 94 و 90 درصد تغییر در این متغیرها به علت اثربخشی آموزش قدردانی مبتنی بر آموزه‌های فرهنگی می‌باشد. در واقع، آموزش برنامه قدردانی مبتنی بر آموزه‌های فرهنگی بر سلامت روان و امید به زندگی مادران دانش‌آموزان با آسیب بینایی اثر مثبت و معناداری داشته است. بنابراین، برنامه‌ریزی برای آموزش چنین برنامه‌هایی نقش مهمی در سلامتی و امیدواری افراد دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Gratitude Training based on Cultural Considerations on the Mental Health and Life Expectancy of Mothers of Students with Visual Impairment

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ashori 1
  • Farzaneh Behzadi 2
1 Associate Professor, Department of Psychology and Education of People with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 MA, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

The present study aimed to determine the effect of gratitude training based on cultural considerations on the mental health and life expectancy of mothers of students with moderate to severe visual impairment in Gachsaran. This study was quasi-experimental research with a pre-test and post-test design with a control group. The statistical population included all mothers of students with visual impairment in Gachsaran city, 49 people. The present study sample included 30 mothers aged 35 to 45, who were selected from Baghcheban school by the available sampling method and were randomly replaced in two experimental and control groups of 15 people. The experimental group participated in gratitude training based on cultural considerations in 9 sessions (three sessions weekly), while the control group did not. This research used Symptom Check List 25 (SCL-25) and Adult Hope Scale (AHS). The data obtained from the research were analyzed by univariate analysis of covariance through SPSS version 26. The results showed that the gratitude training based on cultural considerations positively and significantly affected mental health (F=419.30, P=0.001) and life expectancy (F=255.70, P=0.001) of the mothers of students with visual impairment. According to the eta square, it can be said that 94% and 90% of the changes in these variables are due to the effectiveness of gratitude training based on cultural considerations. Therefore, planning for such training programs has an important role in the health and hope of individuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gratitude
  • Life expectancy
  • Mental health
  • Visual impairment
امیدپور، آ.، برادران، م.، و رنجبر نوشری، ف. (1399). بررسی اثربخشی آموزش قدردانی بر همدلی و مهارت‌های ارتباطی دختران نوجوان. فصلنامه پرستاری، مامایی و پیراپزشکی. 6(۱)، ۵7-۴7.
آذرگون، ح.، کجباف، م. ب.، و قمرانی، ا. (1397). بررسی اثربخشی بسته آموزشی قدردانی ایمونز بر شادی و امید به زندگی زوجین. خانواده‌پژوهی. 14(1)، 3۷-۲۳.
پارسامهر، م.، و رسولی‌نژاد، س. پ. (1394). بررسی رابطه سبک زندگی سلامت محور با سلامت اجتماعی در بین مردم شهر تالش. توسعه اجتماعی. ۱۰(۱)، ۶۶-۳۵.
تنهای رشوانلو، ف،. و سعادتی شامیر، ا. ط. (۱۳۹۴). اعتبار و روایی سازه فهرست  25 سؤالی نشانه‌های روانشناختی (SCL-25). مجله اصول بهداشت روانی. ۱۸(۱)، ۵۶-۴۸.
حمید، ن. (1389). رابطه میان سخت­رویی روان‌شناختی، رضایت از زندگی و امید با عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر پیش‌دانشگاهی. فصلنامه روانشناسی کاربردی. 4(16)، 11۶-1۰1.
ذاکرنیا، ف.، و ناعمی، ع. م. (1400). تأثیر آموزش قدردانی با رویکرد اسلامی بر خودبخشایشگری و صبر مادران کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص. فصلنامه علمی ناتوانی‌های یادگیری. 11(2)، ۶۱-۴۷.
زری‌مقدم، ز.، داودی، ح.، غفاری، خ.، و جمیلیان، ح. ر. (1398). اثربخشی آموزش خودمراقبتی روانی بر سلامت روان و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 62(6)، 18۹۷-18۸۸.
صادقی، م.، خلیلی گشنیگانی، ز.، و عالی‌پور، ک. (1401). تاثیر آموزش مبتنی بر قدردانی بر احساس مثبت نسبت به همسر و دلزدگی در زنان دارای ناسازگاری زناشویی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 13(51)، 2۷۹-2۵۳.
عاشوری، م.؛ غفوریان، م.، و جلیل‌آبکنار، س. س. (1395). دانش‌آموزان با آسیب بینایی و نابینا. تهران: انتشارات رشد فرهنگ.
علیزاده، ح. (1381). تأثیر فرزند معلول یا ناتوان بر خانواده. تعلیم و تربیت استثنایی. ۶(۱۵)،۱-۱۴.
نجاریان، ب،. و داودی، ا. (۱۳۸۰). ساخت و اعتباریابی (SCL-25) فرم کوتاه­شده (R-SCL-90). مجله روانشناسی. 5(2)، ۱۳۶-۱۴۹.
نریمانی، م.، آقا محمدیان شعرباف، ح. ر.، و رجبی، س. (138۶). مقایسه سلامت روانی مادران کودکان استثنایی با سلامت روانی مادران کودکان عادی. نشریه اصول بهداشت روانی. ۹(34)، ۲۴ -۱۵.
نصیری، ح.، و جوکار، ب. (1387). معناداری زندگی، امید، رضایت از زندگی و سلامت روان در زنان. نشریه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان). 6(2)، 17۶-1۵7.