تدوین بسته آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی و تأثیر آن بر تنیدگی والدینی و سلامت روان مادران کودکان دارای اختلالات عصب –تحولی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری، روانشناسی عمومی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سنندج، ایران.

2 دانشیار، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سنندج، ایران.

4 دانشیار گروه روانشناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

5 استادیار، گروه مشاوره خانواده، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تدوین بسته آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی و تأثیر آن بر تنیدگی والدینی و سلامت روان مادران کودکان دارای اختلالات عصب – تحولی بود. در پژوهش حاضر از نوع طرح شبه‌آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه مادران کودکان دارای اختلال عصب- تحولی (950 نفر) بود که 30 نفر از مادران دانش‌آموزان با اختلالات عصب- تحولی از طریق نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفیدر دو گروه کنترل و آزمایش (هر گروه شامل 15 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 10 جلسه 60 دقیقه‌ای به مدت 5 هفته در دوره آموزشی فرزندپروری که برگرفته از برنامه آموزش فرزندپروری بارکلی، گوردون و درایکوراس طی هفت گام، شرکت کردند در حالی که برای گروه کنترل هیچ گونه مداخله‌ای صورت نگرفت. به منظور سنجش سلامت روان والدین از پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و به منظور ارزیابی میزان استرس مادران از شاخص تنیدگی والدین (PSI) استفاده شد. داده‌های حاصل از تأثیر آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر تنیدگی والدینی و سلامت روان مادران با استفاده از نسخه 26 نرم­افزار SPSS و آزمون تحلیل کوواریانس (ANCOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بسته آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی در هفت گام تهیه شد و روایی محتوایی آن از نظر متخصصان بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. همچنین، یافته‌ها نشان داد که این بسته آموزشی تأثیر معناداری بر کاهش تنیدگی والدینی و افزایش سلامت روان مادران کودکان دارای اختلالات عصب-تحولی داشت (05/0P<). نتایج نشان داد که آموزش فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر بهبود سلامت روان و کاهش تنیدگی مادران دارای کودکان اختلال عصب – تحولی تأثیر مثبتی داشته است.هدف پژوهش حاضر تدوین بسته آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی و تأثیر آن بر تنیدگی والدینی و سلامت روان مادران کودکان دارای اختلالات عصب – تحولی بود. در پژوهش حاضر از نوع طرح شبه‌آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه مادران کودکان دارای اختلال عصب- تحولی (950 نفر) بود که 30 نفر از مادران دانش‌آموزان با اختلالات عصب- تحولی از طریق نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفیدر دو گروه کنترل و آزمایش (هر گروه شامل 15 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 10 جلسه 60 دقیقه‌ای به مدت 5 هفته در دوره آموزشی فرزندپروری که برگرفته از برنامه آموزش فرزندپروری بارکلی، گوردون و درایکوراس طی هفت گام، شرکت کردند در حالی که برای گروه کنترل هیچ گونه مداخله‌ای صورت نگرفت. به منظور سنجش سلامت روان والدین از پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و به منظور ارزیابی میزان استرس مادران از شاخص تنیدگی والدین (PSI) استفاده شد. داده‌های حاصل از تأثیر آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر تنیدگی والدینی و سلامت روان مادران با استفاده از نسخه 26 نرم­افزار SPSS و آزمون تحلیل کوواریانس (ANCOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بسته آموزشی فرزندپروری مبتنی بر کارکردهای اجرایی در هفت گام تهیه شد و روایی محتوایی آن از نظر متخصصان بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. همچنین، یافته‌ها نشان داد که این بسته آموزشی تأثیر معناداری بر کاهش تنیدگی والدینی و افزایش سلامت روان اثر مثبت داشته است .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing a parenting training package based on executive functions and investigating its effect on parental stress and mental health of parents of children with neurodevelopmental disorders

نویسندگان [English]

  • Sahar Geranmayeh 1
  • Ali Akbar Arjmandnia 2
  • Maryam Akbari 3
  • Keivan Kakabraei 4
  • Omid Moradi 5
1 PhD Student in general pychology, Faculty of Psychology, Islamic Azad University Sanandaj Branch, Sanandaj, Iran
2 Associate Professor, Department of Pychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Psychology, Islamic Azad University Sanandaj Branch, Sanandaj, Iran.
4 Associate Professor, Department of Psychology, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran.
5 Assistant Professor, Department of Family Counseling, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

he aim of the present study was to develop a parenting training package based on executive functions and to investigate its effect on parental stress and mental health of mothers of children with neurodevelopmental disorders. In the present study, a pre-test-post-test pseudo-experimental design with a control group was used. The statistical population of this study included all mothers of children with neurodevelopmental disorders in Tehran City (950 people). 30 mothers of students with neurodevelopmental disorders were selected through targeted sampling and were randomly divided into control and experiment groups (each group included 15 people). The experiment group participated in 10 60-minute sessions for 5 weeks in the parenting training course, which was derived from Barkley, Gordon and Drikouras' seven-step parenting training program. In order to measure the mental health of parents, the General Health Questionnaire (GHQ) was used, and in order to evaluate the stress level of mothers, the Parental Stress Index (PSI) was used. The data obtained from the educational effect of parenting based on executive functions on parental stress and mental health of mothers were analyzed using SPSS-26 software and analysis of covariance (ANCOVA). The parenting training package based on executive functions was prepared in seven steps and its content validity was checked and confirmed by experts. Also, the findings showed that this educational package had a significant effect on reducing parental stress and increasing the mental health of mothers of children with neurodevelopmental disorders (P<0.05). The results showed that parenting training based on executive functions had a positive effect on improving the mental health and reducing the stress of mothers with children with neurodevelopmental disorders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neurodevelopmental Disorders
  • Parental Stress
  • Parenting
  • Executive Functions
  • Mental Health

مراجع

افروز، غ. (1390). مقدمه­ای بر روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
انجمن روانپزشکی آمریکا. (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی DSM-5. مترجم، یحیی سیدمحمدی، (1393). تهران: انتشارات آگاه.
باک، ن. (2019). راهنمای تئوری انتخاب برای فرزندپروری. مترجم، سحر محمدی، (1399). تهران: سایه سخن.
به پژوه، ا. (1389). خانواده و کودکان با نیازهای ویژه. تهران: انتشارات آوای نور.
تقوی، س. م. ر. (1380). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ). ‏مجله روانشناسی. ۵(۴)، 398-381.
جعفری، ص. (1395). نقش واسطه­ای کارکردهای اجرایی و کارکردهای شناخت اجتماعی بر انتقال اهداف آموزشی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی، دانشگاه الزهرا.
حیدری، ص.، مشکبید حقیقی، م.، و شجاعی، ع. ا. (1401). اثربخشی آموزش زندگی خانواده در تنیدگی والدینی مادران دارای کودکان کم‌توان ذهنی. فصلنامه سلامت روان کودک. 9(1)، 31-15.
دادستان، پ.، احمدی‌ازغندی، ع.، و حسن‌آبادی، ح. ر. (1385). تنیدگی والدینی و سلامت عمومی: پژوهش درباره‌ رابطه تنیدگی حاصل از والدگری با سلامت عمومی در مادران پرستار و خانه­دار دارای کودکان خردسال. روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی). 2(7)، 183-171.
دیاموند، ا. (1397). مقدمه­ای بر کارکردهای اجرایی مغز. تهران: حافظه برتر اندیش.
سادات بینش، ک. (1399). کارکردهای اجرایی مغز در جوانان عادی و آسیب­دیده بینایی. تهران: راز نهان.
سلطانی کوهبانی، س.، زارع‌نژاد، س.، سلطانی‌کوهبانی، م. ح.، و اباذری، ک. (1397). بررسی ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه نقائص کارکردهای اجرایی کودکان و نوجوانان بارکلی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی. 8(30)، 45-19.
طاعتی، ا.، و زربخش بحری، م. ر. (1398). مقایسه انسجام روانی و مکانیسم‌های دفاعی در والدین دارای کودک با اختلال طیف اوتیسم، نارسایی توجه/ فزون‌کنشی و بهنجار.  فصلنامه سلامت روان کودک. 6(3)، 27-16.
فرزادفرد، س. ‌ز.، و هومن، ح. ع. (1387). نقش آموزش مهارت‌های فرزندپروری بر کاهش تنیدگی مادران و مشکلات رفتاری کودکان، فصلنامه روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی). 4(15)، 292-277.
قادری، س. و قربانی، غ. ع. (1392). کتاب روش­های نوین فرزندپروری و الگوهای رفتاری با نوجوانان. تهران: انتشارات آرون.
قهاری، ش. (1400). والدین و فرزند پروری. تهران: انتشارات دانژه.
محمدی، م.، طهماسبیان، ک.، قنبری، س.، و فتح‌آبادی، ج. (1397). اثربخشی برنامه‌ی والدگری ذهن‌آگاهانه بر تنیدگی والدگری و خودکارآمدی والدینی در مادران نوجوانان با تعارض بالا. فصلنامه علمی-پژوهشی روان‌شناسی تحولی. 14(56)، 433-419. 
توانمندسازی کودکان استثنایی
دوره 13، شماره 2
تیر 1401
صفحه 34-22

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 01 بهمن 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار