اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر بهبود مهارت اجتماعی دانش‌آموزان ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر مهارت اجتماعی دانش‌آموزان ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود. پژوهش نیمه‌آزمایشی از طرح نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعۀ موردمطالعه در این تحقیق شامل کلیۀ دانش‌آموزان دختر ابتدایی (945 نفر) ده تا دوازده‌ساله در شهر ملکان بود که در سال تحصیلی 1398-1399 مشغول به تحصیل بودند. نمونۀ موردمطالعه در این تحقیق شامل 30 دانش‌آموز دختر ده تا دوازده‌سالۀ پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (آزمایش 15 نفر، کنترل 15 نفر) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها، از پرسشنامۀ علائم مرضی کودکان (CSI-4) اسپیرافکین و گادو (1994) و مهارت اجتماعی (SSRS) گرشام و الیوت (1990) استفاده شد. گروه آزمایش آموزش تنظیم هیجان (هشت جلسۀ یک‌ساعتی) را دریافت کردند و گروه کنترل در این مدت هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، با روش آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آموزش تنظیم هیجان بر همۀ مؤلفه‌های مهارت اجتماعی شامل همکاری (005/0 >P)، قاطعیت (001/0 >P) و خویشتن‌داری (003/0 >P) کودکان دختر دبستانی دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای تأثیر دارد. با توجه به یافته‌ها پیشنهاد می‌شود آموزش تنظیم هیجان به‌عنوان یکی از روش‌های مؤثر در بهبود مهارت اجتماعی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای درنظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Emotion Regulation training in Improving Social Skills of Elementary School Students with Oppositional Defiant Disorder

نویسندگان [English]

  • Hossein Vahedi 1
  • Ali Eghbali 1
  • Rasoul Rezaei 1
  • Somayeh Bakhshi 2
1 Assistant Professor in Educational Science and Psychology Department, Farhangian University, Tehran, Iran
2 MA in Educational Psychology, Farhangian University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to examine the effectiveness of emotion regulation training on the social skills of elementary school students with Oppositional Defiant Disorder. This study was quasi-experimental with a pretest-posttest design and a control group. The study population in this study included all female elementary school students (945 subjects) aged 10-12 years in Malekan who were educating in the 2019-2020 academic year. The sample investigated in this study includes 30 female elementary school students with Oppositional Defiant Disorder in the fourth, fifth, and sixth grades of elementary school, aged 10-12 years, who were selected through a purposive sampling method and randomly divided into an experimental group and a control group (15 experimental subjects, 15 control subjects) who were assigned. The Child Symptom Inventory-4 (CSI-4) by Spirafkin and Gado (1994) and the Social Skills Rating System (SSRS) by Gersham and Elliott (1990) were used to collect data. The experimental group received emotion regulation training (8 one-hour sessions), and the control group received no intervention during this period. Data were analyzed using Covariance analysis. The results showed that emotion regulation training had an effect on all components of social skills including cooperation (P<0.005), assertiveness (P<0.001), and self-control (P<0.003) of elementary school girls with defiant disorder. Based on the obtained results, it is suggested that emotion regulation training should be considered as one of the effective methods to improve social skills of students with oppositional defiant disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oppositional Defiant Disorder
  • Social Skills
  • Emotion Regulation
آدینه، م.، و حسنی، ج. (1395). تأثیر افشای هیجانی نوشتاری در مشکلات بین‌فردی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای مطالعۀ تک‌آزمودنی. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 27(3)، 1-18.
 شکری، ل.، و عثمانی، ه‍. (1397). اثربخشی آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی بر مهارت‌های اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای. نشریة توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(4)، 17-27.
شهیم، س. (1377). بررسی روایی و پایایی مقیاس روش درجه‌بندی مهارت اجتماعی در گروهی از کودکان شیراز. مجلۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 3 و 4، 17-38.
شیرود آقایی ا.، امیرفخرایی آ.، و زارعی ا. (1399). مقایسۀ اثربخشی بازی‌درمانی و درمان تعامل والد-کودک بر کنش‌های اجرایی و تعامل والد-کودک در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای. فصلنامۀ سلامت روان کودک، 7(۲)، ۷۹-۹۵.
موحدی پور، م.، خالقی‌پور، ش.، و وهابی هماآبادی، ج. (1396). اثربخشی راهبردهای مدیریت فرایندی هیجان در تنظیم شناختی هیجان دختران نوجوان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. فصلنامۀ زن و فرهنگ، 9(34)، 111-128.
نیکپور، غ.، زارع پور، م.، و نیکپور، ف. (1398). بررسی تأثیر بازی‌درمانی با رویکرد شناختی رفتاری بر کاهش نشانه‌های اختلال لجبازی و نافرمانی در کودکان 8 تا 11 سال. ماهنامۀ علمی-پژوهشی طلوع بهداشت یزد، 17(1)، 62-72.
 واحدی، ح.، زرگر، ی.، مهرابی‌زاده هنرمند، م.، و داودی، ا. (1393). مقایسۀ تأثیر درمان نوروفیدبک و دارودرمانی بر بهبود عملکرد مداوم در اختلال کمبود توجه-بیش فعالی. دستاوردهای روان‌شناختی، 21(1). 161-174.
وطنخواه امجد، ف.، و عامری، ف. (1399). تأثیر آموزش شناخت احساس‌ها و هیجان‌های چهره‌ای بر تنظیم شناختی هیجان، مهارت‌های اجتماعی و نشانه‌های مرضی در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 2(33)، 49-61.
هاشمی، ت.، بیراگی، م.، اقبالی، ع.، واحدی، ح.، و رضایی، ر. (1388). تأثیر خودآموزی کلامی بر بهبود نشانه‌های مرضی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. فصلنامۀ کودکان استثنایی، 9(۳)، ۲۰۳-۲۱۰.