تأثیر مداخله حافظه فعال دیداری- فضایی بر عملکرد آینه‌نویسی کودکان پیش‌دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تأثیر مداخله حافظه فعال دیداری- فضایی بر عملکرد آینه ­نویسی کودکان پیش‌دبستانی بود. در این پژوهش از طرح شبه‌آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعۀ آماری شامل تمام کودکان است که در مراکز پیش‌دبستانی و مهدکودک‌های شهر تهران (منطقه 14) در سال تحصیلی 96-1395 مشغول به تحصیل  بودند و 20 نفر (13 دختر و 7 پسر) توسط معلم، تشخیص آینه ­نویسی داده شدند. از بین جامعه هدف هر 20 دانش‌آموز دارای عملکرد آینه­ نویسی از طریق نمونه‌گیری هدفمند به ­عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش (هر گروه 10 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش طی 12 جلسه 60 دقیقه‌ای به مدت سه ماه (12 هفته) در دورۀ درمانی حافظه فعال شرکت کردند. به منظور سنجش عملکرد آینه­نویسی، از آزمون محقق‌ساخته تشخیص آینه­ نویسی و جهت سنجش هوش مقیاس هوش‌آزمای تهران- استنفورد- بینه (T-SB) استفاده شد. داده‌های حاصل از پژوهش نیز با استفاده از نرم ­افزار آماری SPSS-22 و به کارگیری آزمون t مستقل به روش نمرات افزوده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از تست محقق‌ساخته تشخیص آینه ­نویسی نشان داد که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، پس از شرکت در مداخله، در نتایج آزمون از نظر آماری تفاوت معناداری دارند (P<0.001). نتایج پس‌آزمون نشان داد تعداد خطاهای آینه­ نویسی در کودکان پیش‌دبستانی (گروه آزمایش) به صفر رسیده و مداخله حافظه فعال دیداری-فضایی منجر به بهبود عملکرد آینه ­نویسی کودکان پیش‌دبستانی شده است. با توجه به نتایج تحقیق می­توان اینگونه نتیجه گرفت که مداخله حافظه فعال دیداری- فضایی می­تواند بر عملکرد آینه­ نویسی کودکان پیش ­دبستانی مؤثر باشد و می‌توان از مداخلاتی شبیه به این برنامه، برای کاهش خطای آینه ­نویسی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of visual-spatial working memory intervention on mirror writing performance of pre-school children

نویسندگان [English]

  • ّFarzaneh Bayat Shahbazi 1
  • Ali Akbar Arjmandnia 2
1 MA student, Department of Psychology and Exceptional Child Education, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology and Exceptional Child Education, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

 The objective of this study was to examine effectiveness of visual-spatial working memory intervention on mirror writing performance of  pre-school children. This was a quasi-experimental study with pre-test, post-test design and a control group. The statistical population of the present study consisted of 20 students (13 girls and 7 boys) who were studying in preschool centers and kindergartens in Tehran (District 14) in 1395-96 school year and they were diagnosed with mirror writing by their teachers. From amont them 20 students with mirror writing performance were selected through purposive sampling method and were randomly divided into control and experiment groups (each group n=10). The experiment group participated in 12 therapy sessions of visual-spatial working memory program, each session took 60 minutes for 3 month (12 weeks). Tehran-Staford-Binet Intelligence Scale (T-SB(  was used to assess IQ and Researcher-made mirror writing test was used to assess mirror writing. The data resulting from the study were analyzed by SPSS22 and t-Test. The analysis of the data resulted from researcher- made mirror writing test showed that experiment group participants compared to control group have significant difference in the results of the test after participating in the intervention (Mean Difference =2/5, N =10, p = 0/001). It can be concluded that visual-spatial working memory program lead to performance improvement of the student’s mirror writing. Regarding the findings of the current study, the interference of the spatial-visual working memory may impact on mirror writing performance of pre-school children and it can use to decrease the mirror writing errors

کلیدواژه‌ها [English]

  • working memory
  • mirror writing
  • dysgraphia
ابراهیم ­پور کومله، س.، نادری، ع.، و سیف نراقی، م. (1396). شناسایی و بررسی ویژگی­های مطلوب عناصر برنامه درسی برای نیل به پرورش مهارت­های حل مسئله در درس مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی تحصیلی. مطالعات آموزشی و آزمایشگاهی، 6 (16)، 100-135.
ارجمندنیا، ع. ا. و ملکی، س. (1398). نقش حافظه فعال در اختلال یادگیری: با تمرکز بر اختلال خواندن و مرور پژوهش­هایی در این حیطه. رویش روانشناسی، 8 (3)، 112 – 101.
ارجمندنیا، ع. ا.، و قاسمی، س. (1397). بهسازی حافظه فعال. چاپ اول. تهران: نشر تیمورزاده- نشر طبیب
ارجمندنیا، ع.، و شکوهی‌ یکتا، م. (1391). دستورالعمل آموزشی - درمانی بهسازی حافظه فعال: یکصد تمرین. چاپ اول. تهران: نشر تیمورزاده- نشر طبیب.
آهنگر قربانی، ز.، حاجلو، ن.، سپهری نسب، ز.، و معزز، ر. (1398). اثربخشی حافظه فعال بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش­آموزان با اختلال یادگیری خاص: یک مطالعه فراتحلیل. فصلنامه علمی ناتوانی­های یادگیری، 8 (4)، 26- 7.
تبریزی، ن.، تبریزی، م. و تبریزی، ع. (1391). درمان اختلالات دیکته­نویسی. تهران: انتشارات فراروان.
تقی­زاده، ه.، سلطانی، ا.، منظری توکلی، ح.، و زین الدینی میمند، ز. (1397). مقایسه کنش­های اجرایی «برنامه­ریزی شناختی، بازداری پاسخ، عملکرد پیوسته و حافظه فعال» در        دانش­آموزان با و بدون اختلال نوشتن. فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، 13 (56)، 100 – 79.
حسن‌زاده، م. (1396). بررسی تأثیر مداخله ترکیبی حافظه فعال کلامی و پردازش دیداری-فضایی بر عملکرد انشا‌نویسی دانش‌آموزان با مشکل یادگیری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
خاکسار بلداچی، م. ع.، عبدالهی، م. ح.، کدیور، پ.، حسن آبادی، ح. ر.، و ارجمندنیا. ع. ا. (1397). اثربخشی مداخلات آموزشی شناختی، رایانه­ای حافظه فعال بر توجه، کنترل پاسخ و مؤلفه مجری مرکزی حافظه فعال در دانش­آموزان با اختلال یادگیری خاص، دوفصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، 7 (2)، 186 – 173.
عبدی، ا. (1391). اثربخشی تقویت حافظه دیداری به طریق بازی‌درمانی بر کاهش خطاهای املایی دانش‌آموزان دارای اختلال نوشتن. مجله پژوهش در علوم توانبخشی، 8(4)، 658-648.
فرامرزی، س. (1399). تأثیر آموزش یکپارچگی حسی بر نادرست­نویسی دانش­آموزان با اختلالات یادگیری خاص، فصلنامه علمی ناتوانی­های یادگیری، 9 (4)، 113-89.
کامکاری، ک. (1390). راهنمای کاربردی نسخه نوین هوش آزمای تهران استنفورد بینه. تهران: انتشارات مدارس کارآمد.
کرمعلیان، م.، حقایق، س. ع.، و رحیمی پردنجانی، س. (1398). اثربخشی بازی­درمانی کودک­محور بر حافظه فعال و سرعت پردازش کودکان مبتلا به اختلال یادگیری، فصلنامه علمی ناتوانی­های یادگیری، 9(2)، 115 – 95.
نهروانیان، پ.، عسگری، پ.، درتاج، ف.، نادری، ف. و بختیاری، س. (1397)، تأثیر آموزشی شناختی بر حافظه کاری و توجه متمرکز کودکان مضطرب. پژوهش در نظام­های آموزشی، 12(40)، 24-7.