اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت بر کم‌توجهی و بیش‌فعالی- تکانشگری کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره توان‌بخشی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، ایران

2 استادیار گروه مشاوره، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبتبر کم‌توجهی و بیش‌فعالی- تکانشگری کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی دوره دبستان شهرستان خمینی‌شهر و والدین آن‌ها در سال تحصیلی
1397-98 بود. روش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه بود. تعداد نمونه در این مطالعه 30 کودک (13 دختر و 17 پسر) بود که به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و از والدین آن‌ها جهت شرکت در پژوهش دعوت شد. والدین به‌صورت گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش مداخلات درمانی هشت جلسه‌ای مربوط به برنامه فرزندپروری مثبترا در طی دو ماه به‌صورت هفته‌ای یک جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی کانرز فرم معلمان (CADHDQ) و مقیاس درجه‌بندی مشکلات رفتاری کودکان (ویژه والدین) (CBPRS) بود. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار 23-SPSS با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس صورت گرفت.نتایج نشان داد که برنامه فرزندپروری مثبتبر کم‌توجهی (001/0>p) و بیش‌فعالی- تکانشگری (001/0>p) کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی تأثیر معنادار دارد. یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که برنامه فرزندپروری مثبتبا بهره‌گیری از روش‌های فرزندپروری بهنجار و اصول ارتباطی مناسب به‌عنوان یک روش کارآمد جهت کاهش کم‌توجهی و بیش‌فعالی- تکانشگری کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of positive parenting program on attention deficiency and hyperactivity-impulsivity of children with Attention Deficit and Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • zahra Sheikhi Velashani 1
  • Fatemeh Javadzadeh Shahshahani 2
1 MA student of Rehabilitation Counseling, Islamic Azad University, Khomeini Shahr Branch, Khomeini Shahr, Iran
2 Assistant professor of Counseling Department, Islamic Azad University, Khomeini Shahr Branch, Khomeini Shahr, Iran
چکیده [English]

The present study was conducted aiming to determine the effectiveness of positive parenting program on attention deficiency and hyperactivity-impulsivity of the children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD). The statistical population of the present study included all the children with ADHD at the primary level in Khomeini Shahr Town and their parents in academic year 2018-19. The research method of the present study was quasi-experimental with pretest, posttest, and control group design. The sample size of the study included 30 children (13 girls & 17 boys) who were selected through non-random available sampling method and their parents were invited to take part in the study. The parents were replaced into experiment and control groups using random sampling method. The experiment group received eight ninety-minute sessions of therapeutic interventions based on positive parenting program once a week for two months. The tools included Attention Deficit Hyperactivity Disorder Questionnaire, Teachers’ Conner’s Form (Brook and Clinton, 2007) and Conners’ scale of grading behavioral problems for parents (Goyette, Conners, Ulrich, 1978). Data analysis was conducted via SPSS23 through descriptive statistics and ANCOVA method. The results showed that positive parenting program significantly influences attention deficit (p<0.001) and hyperactivity-impulsivity (p<0.001) of the children with ADHD. The findings of the present study indicate that positive parenting program using normal parenting methods and appropriate communication principles should be used as an effective method to reduce attention deficit and hyperactivity-impulsivity in children with ADHD.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention deficit
  • hyperactivity-impulsivity
  • ADHD
  • positive parenting program
اصلی‌آزاد، م.، فرامرزی، س.، عارفی، م.، فرهادی، ط.، و فکار، ع. (1393). اثر آموزش دانش فراشناختی بر کاهش فزون‌کنشی و افزایش توجه کودکان دبستانی مبتلا به فزون کنشی و اختلال نارسایی توجه. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. 16(1)، 57-49.

بهروز سرچشمه، س.، عاشوری، م.، و انصاری شهیدی، م. (1396). اثربخشی آموزش شناختی بر میزان توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 8(21)، 15-6.

خدابخشی کولایی، آ.، شاهی، ع.، نویدیان، ع.، و مصلی‌زاده، ل.(1394). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت به مادران کودکان مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی در کاهش مشکلات برونی‌سازی شده کودک. مجله اصول بهداشت روانی. 17(3)، 141-135.
ذوقی پایدار، م. ر.، قاسمی، م.، بیات، ا.، و صنایعی کمال، س. (1394). مقایسه سلامت روان مادران دارای کودکان با و بدون اختلال کمتوجهی- بیش‌فعالی. مجله تعلیموتربیت استثنائی. 8(136)،
5-14.

رضایی؛ ف.، غضنفری، ف.، و رضائیان، م. (1396). اثربخشی آموزش گروهی والدگری مثبت بر استرس و خودکارآمدی والدگری مادران و مشکلات رفتاری دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه. 5(1)، 16-7.

شهاییان، آ.، شهیم، س.، بشاش، ل.، و یوسفی، ف. (۱۳۸۶). هنجاریابی، تحلیل عاملی و پایایی فرم کوتاه ویژه والدین مقیاس درجهبندی کانرز برای کودکان ۶ تا ۱۱ ساله شهر شیراز. مطالعات روان‌شناختی. ۳(۳)، ۱۲۰-97.
شهیم، س.، مهرانگیز، ل.، و یوسفی، ف. (1386). شیوع اختلال نقصتوجه/ بیش‌فعالی در کودکان دبستانی. مجله بیماری‌های کودکان. 17(2)، 216-211.

غلامی ونوول، ن.، فلاحی خشکناب، م.، ره‌گوی؛ ا.، حسینی، م. ع.، خدایی اردکانی، م. ر.، و رضاسلطانی، پ. (1397). تأثیر روان‌نمایشگری بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دبستانی با اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی. روان پرستاری 6(4)، 63-57.

فرشاد، م. ر.، نجارپوریان، س.، و شنبدی، ف. (1397). تأثیر آموزش والدگری مثبت مبتنی بر روی آورد ساندرز بر شادزیستی و تعارض والد- فرزندی دانش‌آموزان. فصلنامه سلامت روان کودک. 5(1)، 59-67.

معتمدیگانه، ن.، افروز، غ.، شکوهی‌یکتا، م.، و وبر، ر. (1398). اثربخشی برنامه عصب‌روان‌شناختی خانواده‌محور بر کارکردهای اجرایی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی. روان‌شناسی افراد استثنائی. 9(36)، 100-71.

معین، ن.، اسدی گندمانی، ر.، و امیری، م. (1397). اثربخشی درمان نوروفیدبک بر بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی، توانبخشی. 19(3)، 227-220.

مهراب، ر.، اسلامی، ف.، تیمورزاده، س.، و گلزاری، ا. (1398). اثربخشی بازی درمانی بر اختلالات نوشتن در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش‌فعالی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 62(1)، 34-26.

وارسته، م.، اصلانی، خ.، و امان‌الهی، ع. (1395). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر کیفیت تعامل والد- کودک. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 7(28)، 201-183.

یوسفی، ش. (1388). مقایسه تنش والدگری مادران کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و نقص‌توجه با مادران کودکان بهنجار. مجله اصول بهداشت روانی. 11(42)، 122-115.