میزان اثربخشی آموزش والدینی بارکلی بر خودکنترلی کودکان دارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، یزد، ایران

2 استاد گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایرا

3 عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش والدینی بارکلی بر خودکنترلی کودکاندارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی انجام گرفت. روش: روش پژوهش حاضر، آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل والدین دارای کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی دوره دبستان شهر اصفهان در سال تحصیلی 96-1395 بود. در این پژوهش از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه‌ای و گمارش تصادفی استفاده شد. بدین صورت که از بین والدین دارای کودکان اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی، تعداد 40 والد به صورت تصادفی خوشه‌ای انتخاب و به صورت گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل گمارده شدند. والدین حاضر در گروه آزمایش مداخله درمانی را طی دو ماه در 15 جلسه 60 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه کم‌توجهی بیش‌فعالی (کانرز، 1997) و پرسشنامه خودکنترلی (کندال ویلکاکس، 1979) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل کواریانس توسط نرم‌افزار آماری SPSS23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش والدینی بارکلی بر خودکنترلی کودکاندارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی تأثیر معناداری داشته است (001/0>p). به این صورت که این آموزش توانسته بود منجر به بهبود خودکنترلی کودکاندارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی شود. نتیجه‌گیری:بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش والدینی بارکلی می‌تواند با اصلاح الگوی تعاملی و فرزندپروری والدین کودکان دارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی، به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود خودکنترلی کودکان دارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی مورد استفاده گیرد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Barkley’s parental training on self-control of children with attention deficit/hyperactivity disorder

نویسندگان [English]

  • Sanaz Yaghmaei 1
  • Mokhtar Malekpour 2
  • Amir Ghamarani 3
1 M.A. in General Psychology, Islamic Azad University, Yazd Branch, Yazd, Iran
2 Professor, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Aim: The present study was conducted aiming to investigate the effectiveness of Barkley’s parental training on self-control of children with attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Method: The research method was an experimental study with pretest, posttest and control group design. The statistical population of the present study included parents of children with attention deficit/hyperactivity disorder in the City of Isfahan in academic year 2016-2017. Clustered random sampling method and random replacement were used in the present study in a way that 40 parents were selected from among parents of children with attention deficit/hyperactivity disorder via clustered random sampling method and were randomly replaced into experiment and control groups. The parents present in the experiment group received fifteen sixty-minute therapeutic intervention sessions during two months. The questionnaires utilized included Conners ADHD Questionnaire (1997) and Kendal and Wilcox Self-Control Questionnaire (1979). The data from the study were analyzed using ANCOVA via SPSS23 software. Results: The results showed that Barkley’s parental training has had significant effect on self-control of children with ADHD (p<0/001) in a way that this therapy was able to improve self-control in ADHD children. Conclusion: According to the findings of the present study, it can be concluded that Barkley’s parental training can be applied as an efficient treatment to improve self-control of ADHD children through modifying parents’ interactional and parental model of ADHD children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention deficit/hyperactivity disorder
  • Barkley’s parental training
  • self-control

مراجع

اصلی‌آزاد، مسلم؛ فرامرزی، سالار؛ عارفی، مژگان؛ فرهادی، طاهره و فکار، ع (1393). اثر آموزش دانش فراشناختی بر کاهش فزون‌کنشی و افزایش توجه کودکان دبستانی مبتلا به فزون کنشی و اختلال نارسایی توجه. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 16(1)، 57-48.
برجعلی، محمود؛ علیزاده، حمید؛ احدی، حسن؛ فرخی، نورعلی؛ سهرابی، فرامرز و محمدی، محمدرضا (1393). مقایسه تاثیر
 
روش‌های آموزش دلگرم‌سازی، رفتاری و دارو درمانی بر مهارت‌های خودکنترلی در کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 16(4)، 176-153.
حاجی سیدجوادی، طاهره؛ برجعلی، محمود و برجعلی، احمد (1392). اثربخشی آموزش رفتاری بارکلی به والدین کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه- بیش‌فعالی در کاهش علائم، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 17(6)، 52-47.
حسین‌زاده مکی، زهرا؛ مشهدی، علی؛ سلطانی‌فر، عاطفه؛ محرری، فاطمه و غنایی چمن‌آباد، ع (1392). آموزش حافظه‌کاری، برنامه آموزش والدینی بارکلی و ترکیب این دو مداخله بر بهبود حافظه کاری کودکان مبتلا به ADHD. مجله تازه‌های علوم شناختی، 15(4)، 63-53.
درتاج، فریبرز و محمدی، اکبر (1389). مقایسه عملکرد خانواده کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/ بیش‌فعالی با عملکرد خانواده کودکان بدون اختلال بیش‌فعالی، فصلنامه خانواده پژوهی، 6(22)، 226-211.
سادوک، بنجامین؛ سادوک، ویرجینیا و روئیز، پدرو (1395). خلاصه روانپزشکی بر اساس DSM V. مترجم: حمزه گنجی، تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2015).
شهیم، سیما؛ مهرانگیز، لیلا و یوسفی، فریده (1386). شیوه اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در کودکان دبستانی، مجله بیماری‌های کودکان ایران، 17(2)، 216-211.
صمدی، فاطمه و صمدی، حدیث (1397). اثربخشی آموزش رفتاری والد بر تعامل والد- کودک و تنیدگی فرزندپروری مادران کودکان با اختلال کاستی توجه- بیش‌فعالی، نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(3)، 36-27.
عابدی، احمد، سیدقلعه، اعظم و بهرامی پور، منصوره (1396). مقایسه اثربخشی فیلیال‌تراپی و روش والدگری بارکلی بر کاهش اضطراب و علائم نقص توجه/ بیش‌فعالی، فصلنامه کودکان استثنایی، 17(3)، 120-111.
علوی‌هراتی، فاطمه؛ نیکنام، ماندانا و حسینیان، سیمین (1397). تاثیر آموزش مبتنی بر روان‌شناسی مثبت‌نگر بر سخت‌رویی و تعادل عاطفه مادران کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی- نقص توجه. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(3)، 73-61.
علیزاده‌فرد، سوسن؛ محتشمی، طیبه و تدریس تبریزی، معصومه (1395). اثربخشی برنامه آموزش والدین بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجلهناتوانی‌هاییادگیری، 5(3)، 107-89.
قدم‌پور، عزت‌الله؛ رحیمی‌پور، طاهره و زنگی‌آبادی، معصومه (1395). تاثیر آموزش برنامه تربیت‌سازنده به مادران، بر مهارت‌های خودکنترلی کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی در دوره دبستان، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 17(3)، 117-109.
کدخدایی، مهین‌السادات؛ احمدی، سیداحمد و احمدی، احمد (1396). بررسی تاثیر آموزش برنامه والدگری بارکلی بر سلامت روان مادران کودکان پسر دارای اختلال نقص‌توجه- بیش‌فعالی مقطع ابتدایی (12-7) شهر اصفهان، مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 18(2)، 24-12.
گودرزی، محمدعلی؛ هاشمی، راضیه و تقوی، محمدرضا (1397). تاثیر برنامه آموزش رفتاری والدین بارکلی به مادران بر کاهش مشکات رفتاری کودکان مقطع ابتدایی با اختلال سلوک. مجله دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 19(1)، 9-1.
ورتس، مارگارت؛ ریچارد، کالاتا و تامکینز، جیمز (2007). زمینه آموزش کودکان استثنایی، ترجمه مجتبی امیری مجد، (1393). تهران: شهر آشوب. 552 صفحه.
توانمندسازی کودکان استثنایی
دوره 10، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 15-27

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 مرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 19 مرداد 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار