اثربخشی آموزش رفتاری والد بر تعامل والد-کودک و تنیدگی فرزندپروری مادران کودکان با اختلال کاستی توجه - بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت‌الله آملی، آمل، ایران

2 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری، ساری، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین میزان اثربخشی آموزش رفتاری والد بر تنیدگی فرزندپروری و تعامل والد- کودک در مادران کودکان با اختلال کاستی توجه - بیش‌فعالی انجام شد. روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی و طرح مورد استفاده در این پژوهش طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری در این پژوهش کلیۀ مادران کودکان با اختلال کاستی توجه - بیش‌فعالی مراجعه‌کننده به کلینیک روان‌شناسی آتیه در سال 1397 بودند. گروه نمونه مشتمل بر 30  نفر بود که به صورت در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 10 جلسۀ 90 دقیقه‌ای، هفته‌ای دو بار در جلسات گروهی آموزش رفتاری والد شرکت کرد و گروه کنترل هیج مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزار به کار گرفته شده در پژوهش حاضر مقیاس رابطۀ کودک-والد رابرت سی. پیانتا (1992) و مقیاس تنیدگی فرزندپروری بری و جونز (1995) بودند. داده‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نسخۀ 23 نرم‌افزار SPSS تحلیل شد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که آموزش رفتاری والد تأثیر معناداری بر تعامل والد- کودک و تنیدگی فرزندپروری در مادران کودکان با اختلال کاستی توجه - بیش‌فعالی داشت. آموزش برنامۀ آموزش رفتاری والد می‌تواند تعامل والد- کودک را افزایش و مشکلات رفتاری کودکان با اختلال رفتاری را کاهش دهد؛ بنابراین، برنامه‌ریزی به‌منظور استفاده از این برنامه اهمیت خاصی دارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of parent behavioral training on parent-child interaction and parenting stress in mothers of children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Samadi 1
  • Hadis Samadi 2
1 M.A. in Clinical Psychology, Islamic Azad University, Ayatollah Amoly Branch, Amol, Iran. fatemesamadi1397@gmail.com
2 M.A. in Public Psychology, Islamic Azad University, Sari Branch, Sari, Iran
چکیده [English]

Aim. The aim of this study was to investigate parent bbehavioral training on the parent-child interaction and parenting stress in mothers of children with attention deficit/hyperactivity disorder. Methods. The present research was a semi-experimental study with pre-test, post-test design and control group. The research population included all mothers of children with attention deficit/hyperactivity disorder referring to Atiyeh Psychology Clinic in 2018 academic year. The sample included 30 mothers who were selected using convenient sampling method. Subjects were divided into experiment and control groups randomly, each group consisting of 15 mothers. The experiment group participated in 10 sessions of parent management training (twice a week; each session lasted 90 minutes), while the control group did not. The used in this research were Piyanta’s Child-Parent Relationship Scale (1992) and Berry and Jones’ Parental Stress Scale (1995). Multivariate analysis of covariance was used by SPSS23 for analyzing the data. Results. The results showed that parent management training had a significant effect on the parent-child interaction and parenting stress in mothers of children with attention deficit/hyperactivity disorder. Conclusion. The parent management training can increase parent-child interaction and decrease behavioral problems of children with attention deficit/hyperactivity disorder; therefore, planning for make use of this program is of particular importance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parent-child interaction
  • parent management training
  • parenting stress
ابارشی، زهرا.، طهماسیان، کارینه.، مظاهری، محمدعلی و پناغی، لیلا (1388). تأثیر آموزش برنامه ارتقای رشد روانی- اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر- کودک بر خودکفایی والدین و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامه ‌پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 3(3):57-49.
افروز، غلامعلی و عاشوری، محمد (1393). مبانی روان‌شناختی مدیریت رفتار کودکان بی‌قرار و بیش‌فعال. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران.
بهروز سرچشمه، سعیده.، عاشوری، محمد و انصاری شهیدی، مجتبی (1396). اثربخشی آموزش شناختی بر میزان توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(21): 6-15.
تهرانی دوست، مهدی.، رادگودرزی، رضا.، سپاسی، میترا و علاقبند راد، جواد (1382). نقایص کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی. تازه‌های علوم شناختی، 5(1): 1-9.
دادستان، پریرخ (1386). روان‌شناسی مرضی تحولی(از کودکی تا بزرگسالی). جلد اول. تهران. سمت.
جبارنسب، سکینه (1389). بررسی اثربخشی برنامۀ گروهی فرزندپروری مثبت بر تنیدگی والدگری مادران کودکان 6 - 12 ساله مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کمبود توجه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
حمیدی، فریده و محمدی خراسانی، فرنگیس (1396). اثربخشی مشاوره گروهی شناختی رفتاری والدین کودکان بیش‌فعال بر اختلالات رفتاری فرزندان. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(22):50-60.
صاحبان، فاطمه.، امیری، شعله.، کجباف، محمدباقر و عابدی، احمد (1389). بررسی اثر کوتاه مدت آموزش کارکردهای اجرایی، بر کاهش نشانه های کمبود توجه و بیش فعالی در دانش آموزان پسر دور ابتدایی شهر اصفهان. تازه‌هایعلوم شناختی، 12(1): 52-58.
ضرغامی، الهام.، احدی، حسن.، اطهاری، سید شمس‌الدین و کراسکیان، آدیس (1396). مقایسه سلامت عمومی و پرخاشگری در مادران کودکان مبتلا به آسم و مادران کودکان با اختلال رفتاری. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(22):78-70.
عاشوری، محمد.، افروز، غلامعلی.، ارجمندنیا، علی اکبر.، پورمحمدرضای تجریشی، معصومه و غباری‌بناب، باقر (1394). اثربخشی برنامه والدگری مثبت بر خودکارآمدی والدینی و تعامل­ مادر-کودک دارای کم‌توانی‌هوشی. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 23(5): 489-500.
مشهدی، علی.، رسول‌زاده طباطبایی، کاظم.، آزادفلاح، پرویز و سلطانی‌فر، عاطفه (1388). مقایسۀ بازداری پاسخ و کنترل تداخل در کودکان با نارسایی توجه بیش‌فعال و عادی. فصلنامه روان‌شناسی بالینی، 1(2): 37-50.
میرز، لاورنس اس.، گامست، گلن و گارینو، ا. جی. (1391). پژوهش‌های چندمتغیری کاربردی (طرح و تفسیر). چاپ اول. ترجمه حسن‌پاشا شریفی، ولی‌الله فرزاد، سیمین‌دخت رضاخانی، حمیدرضا حسن‌آبادی، بلال ایزانلو و مجتبی حبیبی. تهران: رشد.