بررسی اثربخشی برنامۀ شناختی سال‌های باور نکردنی بر مشکلات رفتاری کودکان با اختلال رفتاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استادیار، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به‌‌منظور بررسی اثربخشی برنامۀ شناختی سال‌های باور نکردنی مبتنی بر برنامۀ والدین بر مشکلات رفتاری کودکان با اختلال رفتاری در شهر اصفهان انجام شد. این پژوهش یک مطالعۀ نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش 30 نفر از مادران کودکان با اختلال رفتاری شرکت کردند که به روش نمونه‌گیری در دسترس از دبستان پسرانۀ امیرکبیر شهر اصفهان انتخاب شدند. آزمودنی‌ها به روش تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند، به نحوی که هر گروه از 15 نفر تشکیل شده بود. گروه آزمایش در 12 جلسه در برنامۀ شناختی سال‌های باور نکردنی شرکت کردند، در حالی ‌که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. ابزار این پژوهش پرسشنامۀ مشکلات رفتاری راتر (1975) بود. اطلاعات به‌دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخۀ 23 نرم‌افزار  SPSSتحلیل شد.
نتایج نشان داد که آموزش برنامۀ شناختی سال‌های باور نکردنی اثر معناداری بر مشکلات رفتاری و خرده‌مقیاس‌های آن (پرخاشگری و بیش‌فعالی؛ اضطراب و افسردگی؛ ناسازگاری اجتماعی؛ رفتارهای ضداجتماعی؛ کمبود توجه) در کودکان با اختلال رفتاری داشت‌(001/0P<) و همچنین مشخص شد که آموزش برنامۀ شناختی سال‌های باور نکردنی باعث بهبود مشکلات رفتاری کودکان با اختلال رفتاری شد. به عبارت دیگر، استفاده از این برنامۀ آموزشی با نتایج مثبت و مؤثری همراه بود. بنابراین، توجه به برنامۀ شناختی سال‌های باور نکردنی ضروری است و برنامه‌ریزی برای ارائه آموزش این نوع برنامۀ شناختی به مادران کودکان با اختلال رفتاری اهمیت ویژه‌ای دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Incredible Years’ Cognitive Program on behavioral problems of children with behavioral disorder

نویسندگان [English]

  • Mohamad Ashori 1
  • Zahra Ahmadian 2
  • Amir Ghamarani 3
1 Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 M.A. Student in Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the effectiveness of parent-based Incredible Years’ Cognitive Program on behavioral problems of children with behavioral disorder in Isfahan city. The present research was a semi-experimental study with pre-test, post-test design and control group. The participants were 30 mothers of children with behavioral disorder from Amirkabir Elementary School in Isfahan city who were selected using convenient sampling method. Subjects were assigned to experimental and control groups randomly, each group consisting of 15 mothers. The experiment group members participated in 12 sessions of Incredible Years’ Cognitive Program, while the control group did not receive the intervention. The tool used was Rutter’s Child Problem Behaviors Questionnaire for parents (1975). Multivariate analysis of covariance was done by SPSS (version 23) for analyzing the data. The results showed that Incredible Years’ Cognitive Program training had a significant effect on the behavioral problems and all subscales (aggression and hyperactivity, anxiety and depression, social maladjustment, antisocial behaviors, attention shortage) of children with behavioral disorders (P<0.001). Incredible Years’ Cognitive Program training improved the behavioral problems of children with behavioral disorder. In other words, applying this training program has been associated with effective and positive outcomes. Therefore, paying attention to the Incredible Years’ Cognitive Program is essential and planning for providing training of this type of cognitive program for mothers of children with behavioral disorder is of particular importance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive program
  • behavioral disorders
  • behavioral problems
  • Incredible Years

مراجع

بهروز سرچشمه، سعیده.، عاشوری، محمد و انصاری شهیدی، مجتبی (1396). اثربخشی آموزش شناختی بر میزان توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(21): 6-15.
توکلی‌زاده، جهانشیر.، بوالهری، جعفر.، مهریار، امیرهوشنگ و دژکام، محمود (1376). همه‌گیرشناسی اختلال‌های رفتاری ایذایی و کمبود توجه در دانش‌آموزان دبستانی شهر گناباد. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۳ (۱ و ۲):52-45.
جلیل‌آبکنار، سیده‌سمیه.، عاشوری، محمد و پورمحمد رضای ‌تجریشی، معصومه (1391). بررسی اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی بر رفتار سازشی دانش‌آموزان کم‌توان‌ ذهنی. فصلنامه توانبخشی، 13(5):113-104.
حمیدی، فریده و محمدیخراسانی، فرنگیس (1396). اثربخشی مشاوره گروهی شناختی رفتاری والدین کودکان بیش‌فعال بر اختلالات رفتاری فرزندان. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(22): 50-60.
شاه‌رفعتی، فاطمه.، پورمحمدرضای‌تجریشی، معصومه.، پیشیاره، ابراهیم.، میرزایی، هوشنگ و بیگلریان اکبر (1395). اثربخشی بازی‌درمانی گروهی بر ارتباط کودکان ۵ تا ۸ سال مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا. فصلنامه توانبخشی، ۱۷ (۳): 211-200.
ضرغامی، الهام.، احدی، حسن.، اطهاری، سید شمس‌الدین و کراسکیان، آدیس (1396). مقایسه سلامت عمومی و پرخاشگری در مادران کودکان مبتلا به آسم و مادران کودکان با اختلال رفتاری. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(22): 78-70.
عاشوری، محمد و جلیل‌آبکنار، سیده‌سمیه (1395). دانش‌آموزان با نیازهای ویژه و آموزش فراگیر. چاپ اول. تهران: رشد فرهنگ.
گودینی، رحمان.، پورمحمدرضای تجریشی، معصومه.، طهماسبی، سیامک و بیگلریان، علی اکبر (1395). اثربخشی آموزش مدیریت هیجان به مادران بر مشکلات رفتاری فرزندان از دیدگاه مادران. فصلنامه توانبخشی، 18(1): 24-13.
محمدزاده، عادل و قمرانی، امیر (1396). معرفی برنامه‌ سال‌های شگفت‌انگیز به‌منظور کاهش مشکلات رفتاری کودکان با اختلال‌های هیجانی-رفتاری. تعلیم و تربیت استثنایی، ۴ (۱۴۷):30-19.
موللی، گیتا.، جلیل‌آبکنار، سیده‌سمیه و عاشوری، محمد (1394). بررسی اثربخشی بازی‌درمانی گروهی بر مهارت‌های اجتماعی کودکانپیش‌دبستانی آسیب دیده شنوایی. فصلنامه توانبخشی، 16(1): 18-27. 
توانمندسازی کودکان استثنایی
دوره 9، شماره 2
تیر 1397
صفحه 5-16

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 آبان 1397
  • تاریخ پذیرش: 23 آبان 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار