اثربخشی آموزش حل‌مسألۀ خلّاقانه بر رضایت از زندگی و سازگاری اجتماعی دانش‏آموزان پسر تیزهوش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات،تهران، ایران

2 استاد روان‌شناسی‌، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار روان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر  با هدف ارزیابی اثربخشی آموزش حل‏مسأله خلّاقانه بر رضایت از زندگی و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر تیزهوش انجام شد. این پژوهش به شیوۀ نیمه آزمایشی و با طرح پیش‏آزمون پس‏آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعۀ آماری 452 نفر از دانش‌آموزان دبیرستان‏های دورۀ اول متوسطه استعدادهای درخشان پسرانه شهر اردبیل بود. نمونۀ آماری این پژوهش 46 نفر از دانش‌آموزان پسر مشغول  به تحصیل در دبیرستان‌های دورۀ اول متوسطه استعدادهای درخشان شهر اردبیل بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای  انتخاب و در دو گروه 23 نفری جایگزین شدند. ابزارهای پژوهشی آزمون ماتریس‏های پیش رونده ریون (1938) و آزمون هوش استنفورد–بینه–تهران (افروز و کامکاری،1390)، آزمون رضایت از زندگی هوبنر(2001) و آزمون سازگاری اجتماعی بل(1962) بود.  شرکت‏کنندگان گروه آزمایش طی 13 جلسه (هر جلسه 75 دقیقه) در برنامۀ آموزش حل‏مسألۀ خلّاقانه شرکت کردند. به منظور کنترل اثر پیش‌آزمون‌ها، داده‌ها با استفاده از تحلیل کواریانس چند متغیری مانکوا تحلیل شد.نتایج نشان داد که در خرده مقیاس‏های رضایت عمومی از زندگی، رضایت از دوستان، رضایت از محیط، رضایت از خود، سازگاری اجتماعی و سازگاری عاطفی بین میانگین نمرات گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری وجود دارد. بر اساس نتایج این پژوهش استفاده از برنامۀ آموزش حل‌مسأله خلّاقانه به منظور بهبود رضایت از زندگی و سازگاری اجتماعی برای دانش‏آموزان تیزهوش توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of creative problem-solving program on life satisfaction and social adjustment of gifted adolescent students

نویسندگان [English]

  • Karim Niknam 1
  • Bagher Ghobari Bonab 2
  • Saeid Hassanzadeh 3
1 Ph.D. student of research sciences University of Tehran Brench Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Aim: The purpose of this study was studying the effectiveness of creative problem-solving program training on life satisfaction and social adjustment of male gifted adolescent students. Method: This research was a quasi-experimental study including pre & post-test design with control group. The population of the study was 452 first-grade male high school students of exeptional talents schools of Ardabil city. The sample included 46 in first-grade male students who were selected using cluster random sampling method and they were assigned to two groups of 23. Research Tools were Raven's Matrices (1938), Tehran-Stanford-Binet's Intelligence Test (Afroz and Kamkari, 2011), Hubner's Life Satisfaction (2001) and Bell Social Adjustment Inventory (1962). Participants in the experiment group participated in a problem solving training program during 13 sessions (75 minutes per session). In order to control the effect of pre-tests, data were analyzed using multivariate analysis of covariance (MANCOVA). Results: The results showed that in subscales of genera life satisfactionl, friends satisfaction, environment satisfaction, self-satisfaction, social adjustment and emotional adjustment, the mean scores of the experiment and control groups are meaningly differet. Conclusion: According to the results, applying creative problem-solving program traning for improving social adjustment and life satisfaction of talented male adolescents was effective. Based on the results of this study, using a creative problem-solving training program to improve life satisfaction and social adjustment for gifted students is recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative problem -solving
  • gifted student
  • life satisfaction
  • social adjustment

مراجع

ابراهیمی کوه بنانی، شهین و همکاران. (1390). رابطۀ هوش هیجانی و هوش معنوی با رضایت از زندگی در دانش‌آموزان تیز هوش دختر دبیرستانی شهر بیرجند، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روان شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قاینات.
افروز، غلامعلی و کامکاری، کامبیز (1389). اصول روانسنجی و هوش آزمایی، تهران : دانشگاه تهران.
افروز، غلامعلی و کامکاری، کامبیز (1390). نسخه نوین هوش آزمای تهران –استانفورد- بینه.تهران: مدارس کارآمد.
افروز، غلامعلی.، نیکنام، کریم و ارجمندنیا، علی اکبر (1394). بررسی اثربخشی آموزش مقابله های معنوی بر شادکامی و تاب آوری مادران کودکان آهسته گام. فصلنامة پژوهش های نوین در قلمرو کودکان آهسته گام. 2(1): 1-11.
بهرامی احسان، هادی (1371). پرسشنامۀ سازگاری بل (فرم بزرگسالان). قابل دسترسی در: WWW.Fars Ravan.com 
پاکدامن، شهلا و محمدی‌فرد، زهرا (1395). رابطه ابعاد فرزندپروری ادراک ‌شده با سبک‌های مقابله‌ای و مقایسه آن بین دختران نوجوان تیزهوش و عادی. نشریه توانمند سازی کودکان استثنایی، 7(18): 33-40.
دمیرچی، یداله و وفایی، مریم (1384). بررسی اثر کوتاه مدت و بلند مدت آموزش حل خلّاق مسایل بر فرایند مسأله یابی، حل‌مسأله  و کاربرد راه حل آن. نشریه مطالعات برنامه درسی (زمستان1384).1 (1): 101- 119.
شاه حسینی تازیک، سعید.، هاشمی گلپایگانی، فاطمه.، فروزانفر، آزاده و طاهری، نجمه (1395). مقایسۀ ناگویی هیجانی و خلّاقیّت هیجانی در دانش‌آموزان دختر تیزهوش و عادی. نشریۀ توانمند‌سازی کودکان استثنایی، 7(19): 50-59.
شاه عیانی، علی و یوسفی فرهاد (1386) . ارتباط بین خود کارآمدی، رضایت از زندگی و نیاز برای شناخت میان دانش‌آموزان مدارس متوسطه ویژه برای دانش‌آموزان مستعد. نشریۀ تحقیقات در کودکان استثنایی. 7 (3): 317-336.
شریفی، حسن پاشا (1376). نظریه و کاربرد آزمون هوش و شخصیت. تهران: سخن.
شکوهی یکتا، محسن.، سالم، صدیقه.، به پژوه، احمد.، رستمی، رضا و پرند، اکرم (1389).  تأثیر آموزش مهارت حل‌مسأله بر میزان مهارتهای اجتماعی کودکان با اختلال کاستی توجه/ بیش فعالی. مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی‌، 3 :37- 50 . 
کاشانی وحید، لیلا.، افروز، غلامعلی.، شکوهی یکتا، محسن.، خرّازی، کمال و غباری بناب، باقر (1395). ﻃﺮاﺣﯽ و ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزش ﺣﻞ مسأله ﺑﯿﻦ ﻓﺮدی ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺧﻼّﻗﺎﻧﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آن ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرت ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺳﺮآﻣﺪ. دو ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، 5(2): 8-23.
کیانی، قربان.، مکتبی، غلامحسین.، بهروزی، ناصر و مروتی، ذکراله (1394). اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر شایستگی اجتماعی، عملکرد در تکالیف نظریه ذهن و کمک طلبی دانش‏آموزان پسر دوره دوم ابتدایی دارای ناتوانی‏های یادگیری شهر اهواز. دست آوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان شناسی) بهار و تابستان 1394، 22 (1 ): 173 – 186‌.
مظاهری، مهرداد و مهاجربادکوبه، مرضیه (1390). ویژگی روان‌سنجی پرسشنامۀ مقیاس چندبعدی رضایت از زندگی دانش‌آموزان. مطالعات روانشناسی تربیتی، 14: 81-98.
مهر محمدی، محمود  (1374). چرا باید برنامه‌های درسی را به سوی مسأله محور سوق دهیم؟. فصلنامه تعلیم و تربیت. ( 43 و 44):10-28.
نیکنام ،کریم و همکاران (1390). بررسی اثربخشی آموزش مقابله های معنوی بر شادکامی و تاب آوری مادران کودکان آهسته گام. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی.  دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران.
توانمندسازی کودکان استثنایی
دوره 8، شماره 4
دی 1396
صفحه 105-119

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مهر 1397
  • تاریخ پذیرش: 15 مهر 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار