اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افکار خودآیند منفی دانش‌آموزان دختر با دشواری در نظم‌جویی هیجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

2 دانشیار گروه روان‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

3 استادیار نوروفیزیولوژی گروه علوم پایه پزشکی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

4 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

چکیده

Downloaded from www.ceciranj.ir




 پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افکار خودآیند منفی دانش‌آموزان دختر با دشواری در نظم‌جویی هیجانی انجام گرفت. این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری پژوهش، 228 دانش‌آموز دختر دوره اول متوسطه با دشواری در نظم‌جویی هیجانی شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 در نظر گرفته شد. در این پژوهش تعداد 31 دانش‌آموز با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی را طی یک ماه در 10 جلسه 75 دقیقه‌ای به صورت آنلاین دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه افکار خودآیند منفی (NATQ) (هولون و کندال، 1980) و پرسشنامه دشواری تنظیم هیجان (DERQ) (گراتز و رومر، 2004) بود. داده‌ها به شیوه تحلیل واریانس آمیخته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افکار خودآیند منفی و دشواری در نظم‌جویی هیجانی دانش‌آموزان دختر با دشواری در نظم‌جویی هیجانی تأثیر معنادار داشته است (001/0P<). بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی با بهره‌گیری از فنونی همانند کسب آگاهی نسبت به اعمال پنج حس اصلی بدن، هیجانات، عملکرد عضلات و آگاهی نسبت به زمان حال می‌تواند به­عنوان یک روش کارآمد جهت کاهش افکار خودآیند منفی و دشواری در نظم‌جویی هیجانی دانش‌آموزان دختر با دشواری در نظم‌جویی هیجانی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of mindfulness-based stress reduction on negative automatic thoughts of female students with difficulty in emotional regulation

نویسندگان [English]

  • Narges Javadian Qomi 1
  • Ttayyebeh Sharifi 2
  • shahram mashhadi zadeh 3
  • Reza Ahmadi 4
1 PhD Student in General Psychology, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
3 Assistant Professor of Neurophysiology, Department of Basic Medical Sciences, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Psychology, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the effectiveness of mindfulness based stress reduction on negative automatic thoughts of female students with difficulty in emotional regulation. The present study was quasi-experimental with pretest, posttest and control group design and three-month follow-up stage. The statistical population of the study included 228 female high school students with difficulty in emotional regulation in Tehran in the academic year 2020-21. 31 student were selected through purposive sampling method and were randomly accommodated into experimental and control groups. The experiment group received mindfulness based stress reduction in 10 online sessions of 75 minutes in one month. The applied questionnaires in this study included Automatic Thoughts Questionnaire  (NATQ) (Hollon, Kendall, 1980) and Difficulties in Emotion Regulation Scale (DERS) (Gratz, Roemer, 2004). The data were analyzed through Mixed ANOVA. The results showed that mindfulness based stress reduction has significant effect on the negative automatic thoughts and difficulty in emotional regulation of female students with difficulty in emotional regulation (p<0.001). According to the findings of the present study, it can be concluded that mindfulness based stress reduction can be used as an efficient treatment to decrease negative automatic thoughts and difficulty in emotional regulation of students with difficulty in emotional regulation through employing techniques such as a gain awareness of the five main senses of the body, emotions, muscle function and awareness of the present.                  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Negative Automatic Thoughts
  • Emotional Regulation
  • Mindfulness
اصلی‌آزاد، م.، منشئی، غ.، و قمرانی، ا. (1398). تأثیر درمان     ذهن­آگاهی بر تحمل ابهام و درآمیختگی فکر و عمل مبتلایان به اختلال وسواس بی­اختیاری. فصلنامه سلامت روان کودک. 6(1)، 94-83.
اکبری‌نیا، م.، منشئی، غ.، و یوسفیان، س. (1398). اثربخشی درمان ذهن­آگاهی کودک­محور بر افسردگی و اضطراب پس از دارودرمانی کودکان سرطانی. مجله علوم روان شناختی. 18(76)، 431-439.
امیری، ف.، ویسکرمی، ح.، و سپهوندی، م.ع. (1398). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی بر اضطراب و تنظیم هیجانی دانش‌آموزان تیزهوش دوره اول متوسطه. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی. 10(2)، 137-148.
بوردیک، د. (2014). مهارت‌های ذهن آگاهی برای کودکان و نوجوانان. مترجمان: غلامرضا منشئی، مسلم اصلی آزاد، لاله حسیسنی و پریناز طیبی (1396). اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان.
بهاروند، ا.، و سودانی، م. (1399). اثربخشی آموزش کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی بر همدلی و همدردی نوجوانان مادرسرپرست. مجله علوم روان شناختی. 19(86)، 183-191.
تاج‌الدینی، س.، توحیدی، ا.، و موسوی نسب، س. ح. (1397). تأثیر آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی، خودتنظیمی تحصیلی و ذهن‌آگاهی          دانش­آموزان دبیرستانی. مطالعات روانشناسی تربیتی. 15(31)، 88-59.
حسینی، ف.، امیدوار، ی.، و عباسی، ن. (1396). نقش کارکردهای اجرایی و افکار خود آیند منفی در تبیین دشواری در تنظیم هیجان نوجوانان. مطالعات روان­شناسی بالینی. 7(26)، 83-111.
صادقی، ا.، قربان شیرودی، ش.، ترخان، م.، و کیهانیان، ش. (1396). تأثیر درمان تصویرسازی ذهنی دستوری و بازپردازش بر افکار خودآیند منفی و نگرش‌های ناکارآمد زنان مبتلا به سرطان. شناخت اجتماعی. 6(2)، 155-166.
عسگری، پ.، پاشا، غ.، و امینیان، م. (1388). رابطه تنظیم هیجانی، فشارزاهای روانی زندگی و تصویر از بدن با اختلالات خوردن در زنان. نشریه اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی. 4(13)، 47-58.
فرهادی، ط.، اصلی آزاد، م.، و شکرخدایی، ن. (1397). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی بر کارکردهای اجرایی و همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی. 9(4)، 81-92.
مقتدر، ل. (1395). بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کاهش نشخوار فکری، نگرش ناکارآمد و افکار خودآیند منفی در افراد مبتلا به اضطراب فراگیر. مجله مطالعات علوم پزشکی. 27(9)، 835-825.
وجدیان، م.ر.، عارفی، م.، و منشئی، غ. (1399). تأثیر آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر افسردگی و اضطراب دختران دارای شکست عاطفی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 63(1)، 51-61.