اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دشواری تنظیم هیجان و توانمندی منش مادران کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، تهران، ایران.

2 استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

 هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دشواری تنظیم هیجان و توانمندی منش مادران کودکان مبتلا به اختلال کم ­توجهی بیش‌فعالی بود. روش پژوهش شبه ­آزمایشی با طرح پیش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه گواه و دارای مرحله پیگیری با گذشت 6 هفته ­ای انجام شد. جامعۀ آماری شامل 40 مادر دارای کودک مبتلا به اختلال کم ­توجهی بیش ­فعالی شهر بوکان در سال 1400-1399 بود که از میان آن­ها تعداد 24 نفر (12 نفر گروه آزمایش و 12 نفر گروه گواه) با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس هدفمند به­ عنوان نمونۀ پژوهش انتخاب شدند. به­ منظور گردآوری داده­ ها از پرسشنامه ­های تنظیم هیجان گراتز و روئمر (DERS) (2004) و توانمندی­ های منش سلیگمن و پترسون (VIA-IS) (2004) استفاده شد. داده­های گردآوری­ شده با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه­ گیری مکرر در نرم ­افزار SPSS-26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ­های پژوهش نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد تأثیر معناداری بر دشواری تنظیم هیجان و ابعاد آن در مادران کودکان مبتلا به اختلال کم ­توجهی بیش‌فعالی دارد (05/0 P<) که درمان پذیرش و تعهد به ­طور معناداری بر توانمندی منش و ابعاد آن در مادران کودکان مبتلا به اختلال کم ­توجهی بیش‌فعالی تأثیر می­گذارد (05/0 P<). از پژوهش حاضر می­توان دریافت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد مداخله ­ای سودمند و مؤثر برای بهبود دشواری تنظیم هیجان و تقویت توانمندی منش در مادران کودکان مبتلا به اختلال کم­توجهی بیش‌فعالی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of acceptance and commitment-based therapy on the difficulty of emotion regulating and character strengths of mothers of children with ADHD

نویسندگان [English]

  • Parisa Bayazidi 1
  • Mahnaz Aliakbari Dehkordi 2
  • Ahmad Alipur 2
1 MSc, Department of Clinical Psychology, Faculty of Humanities, Payame Noor University, South Tehran Branch, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to determine the effectiveness of treatment based on acceptance and commitment on the difficulty of emotion regulation and character ability of mothers of children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). The method of the present study was quasi-experimental with pre-test-post-test design with a control group and 6-week follow-up. The statistical population included 40 mothers with children with ADHD in the city of Bukan in 1399-1400. From among them 24 people (12 people in the experimental group and 12 people in the control group) were selected as the research sample using purposive sampling method. emotion regulation questionnaires Gratz and Roemer (DERS) (2004) and Character Strengths Questionnaires (VIA-IS) (2004) were used to collect data.The collected data were analyzed using repeated measures analysis of variance test in SPSS-26 software. Findings showed that acceptance and commitment therapy has a significant effect on the difficulty of emotion regulation and its dimensions in mothers of children with ADHD (p< 0.05). Also, the findings of the study showed that the treatment of acceptance and commitment significantly affects the ability of the character and its dimensions in mothers of children with ADHD (p< 0.05). Based on the results of the present study, it can be seen that treatment based on acceptance and commitment is a useful and effective intervention to improve the difficulty of emotion regulation and strengthen the ability of character in mothers of children with attention deficit hyperactivity disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotion Difficulty
  • Character Ability
  • Acceptance and Commitment Therapy
  • Mothers of ADHD Children
ترخان، م. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم هیجان و معناداری زندگی زنان افسرده. مجلۀ مطالعات روان­شناختی. 13(3)، 147-165.
جلوداری، س.، سوداگر، ش.، و بهرامی هیدجی، م. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف­پذیری روانشناختی و تنظیم شناختی هیجان در زنان دچار سرطان پستان. فصلنامه روانشناسی کاربردی. 4(13)، 548-527.
خدایاری­فرد، م.، و آسایش، م. ح. (1399). راهبردهای           روان­شناختی و فنون مقابله با استرس و اضطراب در مواجهه با کروناویروس (کووید-19). مجلۀ رویش روان­شناسی. 9(8)، 18-1.
رضوی، س. ب.، ابوالقاسمی، ش.، اکبری، ب.، و نادری­نبی، ب. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر احساس امیدواری و مدیریت درد در زنان مبتلا به درد مزمن. فصلنامۀ علمی­ - پژوهشی بیهوشی و درد. 10(1)، 46-36.
زایری اصفهانی، ا.، و رحیمی، ع. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دشواری تنظیم هیجان زنان مبتلا به ام اس شهر اصفهان، دومین کنفرانس بین­المللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی، مدیریت و روانشناسی، تهران، ایران.
ساکت محبوب، م.، خانزاده عباسعلی، ح.، استوی، ا.، و منظومه، ش. (1395). مقایسۀ انسجام خانواده، استرس ادراک­شده و خودپنداشت در مادران کودکان با نارسایی توجه/بیش­فعالی و مادران عادی. مجلۀ مطالعات ناتوانی. 330-325.
شاهنگیان، س.ش.، خسروی، ز.، و خدابخش، ر. (1394). تأثیر روان درمانی مثبت نگر بر علائم افسردگی و توانمندی­های منش در بیماران مبتلا به سرطان. پژوهشنامه روانشناسی مثبت. 1(1)، 49-35.
کرمانی مامامزندی، ز. و طالع­پسند، س. (1397). ویژگی­های روان­سنجی مقیاس دشواری تنظیم هیجان در دانشجویان دانشگاه سمنان. نشریه آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی). 11(42)، 142-117.
فتحی، ک.، شهبازی، م.، کرایی، ا.، و ملک­زاده، م. (1399). کارایی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پذیرش درد و کنترل عواطف بیماران مبتلا به سرطان. فصلنامۀ علمی - پژوهشی بیهوشی و درد. 11(2)، 67-53.
فرهنگیان، س.، میهن­دوست، ز.، و احمدی، و. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر تنظیم هیجان بر کاهش پرخاشگری، استرس شغلی و سلامت عمومی در پرستاران. فصلنامۀ مدیریت پرستاری. 9(4)، 67-53.
فاضلی کبریا، م.، حسن­زاده، ر.، میرزاییان، ب.، و خواجوند خوشلی، ا. (1397). اثربخشی گروه درمانی پذیرش و تعهد بر سرمایه های روانشناختی در بیماران قلبی و عروقی شهرستان بابل. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل. 20(4)، 73-68.
کمندلو، ز.، حقدادی، ه.، حقدادی، ه.، حسین­زاده اسکوئی، ع.، و صمدی کاشان، س. (1399). مقایسۀ استرس، اضطراب، افسردگی و کیفیت خواب مادران کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم، کم­توجهی-بیش­فعالی و آهسته­گام. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی. 11(2)، 22-13.
مرادی، ز.، و صادقی، م. (1399). مقایسۀ اثربخشی روان­درمانی مثبت­گرا با درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر توانمندی­های منش زنان مبتلا به روماتیسم مفصلی. مجلۀ روان­شناسی و روانپزشکی شناخت. 7(3)، 49-32.