مدل‌یابی علّی نشانه‌های کم‌توجهی/ بیش‌فعالی کودکان بر مبنای ویژگی‌های شخصیتی منش و تکانشگری مادران: نقش واسطه‌ای سبک‌های فرزندپروری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مدل­یابی علّی نشانه­ های اختلال کم ­توجهی/ بیش ­فعالی کودکان بر مبنای ویژگی­های شخصیتی منش و تکانشگری مادران با نقش واسطه­ای سبک­های فرزندپروری بود. در این پژوهش، از روش توصیفی نوع همبستگی با استفاده از روش­های مدل­ یابی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری شامل 1324 مادر دانش ­آموز دوره ابتدایی دارای نشانه ­های کم ­توجهی/ بیش­ فعالی شهر تهران در سال تحصیلی 99- 98 بود که 480 مادر به روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب شدند. چهار پرسشنامه کانرز والدین (CAARS)، مقیاس تکانشگری لینهام (UPPS- S)، مقیاس سرشت و منش کلونینجر (TCI) و پرسشنامه سبک­های فرزندپروری بامریند (PSI) توسط مادران تکمیل گردید و جهت تحلیل داده­ها، علاوه بر آمار توصیفی از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم­افزار لیزرل 85/8 استفاده شد. یافته­ها نشان داد که صفات شخصیتی منش و تکانشگری مادران با نشانه­های کم ­توجهی/ بیش­ فعالی کودکان رابطه معنادار داشت. بنابر نتایج یافته ­ها می­توان نتیجه گرفت که برخی از ویژگی­ های آسیب ­زای مادران می­تواند نشانه ­های کم­ توجهی/ بیش ­فعالی کودکان را پیش ­بینی کند. یافته­ های پژوهش بیانگر آن بودند که در درمان کودکان مبتلا به کم ­توجهی/ بیش­ فعالی، توجه به ویژگی­های شخصیتی و سبک فرزندپروری والدین می­تواند در روند درمان اثرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Causative modeling Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder symptoms of children based on the character traits and impulsivity of mothers: mediating role of parenting styles

نویسندگان [English]

  • zahra Sepehrinasab 1
  • sajjad basharpoor 2
  • Seifoallah Aghajani 3
  • Nader Hajloo 2
1 Ph.D. Student, Department of Psychology and Educational Science Faculty, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
2 Professor, Department of Psychology and Educational Science Faculty, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
3 Associate Professor, Department of Psychology and Educational Science Faculty, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

 The aim of this study was reaching the causative modeling of Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHA) symptoms based on the character traits and impulse control of mothers with the mediating role of parenting styles. The method of the present study was descriptive-correlational with using of structural equation modeling method. The statistical population included 1324 mothers of elementary school students with symptoms of ADHD in Tehran in the academic year 2019-2020, of which 480 mothers were selected by purposive sampling. Four questionnaires including Connerss Parents (Connerss, 1999), Impulsivity Scale (Lynham, 2006), Temperament- Character Inventory (Cloninger, 1994) and Parenting Styles Questionnaire (Bumrind, 1972) were completed by mothers and for data analysis in addition to descriptive statistics, the structural equations method bu utilizing LIZREL 8/85 software was used. The results showed that mothers' personality characters and impulsivity have a significant relationship with the symptoms of ADHD in children. According to the results, it can be concluded that some harmful characteristics of mothers can predict the symptoms ADHD in children. Findings showed that in the treatment of children with ADHD, attention to the personality traits and parenting style of parents can be effective in the treatment process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention Deficit/Hyperactivity Disorder
  • impulsivity
  • parenting styles
  • character personality traits
بشرپور، س. (1395). صفات شخصیت: نظریه و آزمون. چاپ دوم. تهران: نشر ساوالان.
دهقانی، ی.، اصلانی، خ.، و دریکوندی، ناهید. (1393). رابطه­ی شیوه­های فرزندپروری، دینداری و هوش هیجانی با آمادگی به اعتیاد در دانش­آموزان دبیرستانی. مجله اصول بهداشت روانی، 17(2)، 80- 75.
حاجیلو، م.، راد، ع.، و بابالو، س. (1399). بررسی رابطه      ویژگی­های شخصیتی والدین با سبک­های فرزندپروری در خانواده­های مراجعه­کننده به خانه روان­شناسان و مشاوران شهرستان خوی. مجله اصول بهداشت روانی، 29(2)، 84- 68.
خاکپور، م.، افروز، غ.، قنبری هاشم آباد، ب.، رجایی، ع.، غباری بناب، ب.، و مهر آفرید، م. (1394). پیش­بینی شدت اعتیاد از روی ویژگی­های سرشتی و منشی افراد دارای اعتیاد به مواد. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 8 (2)، 275- 269.
ذوقی پایدار، م.، قاسمی، م.، بیات، ا.، و صنایعی کمال، س. (1394). مقایسه سلامت روان مادران دارای کودکان با و بدون اختلال کم­توجهی- بیش­فعالی. فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی، 15(8)، 14- 6.
علیزاده، ح. (1384). تبیین نظری اختلال نارسایی توجه/     بیش­فعالی: الگوی بازداری رفتاری و ماهیت خودکنترلی. مجله کودکان استثنایی، 5(3)، 348- 323.
کاویانی، ح.، و پورناصح، م. (1384). اعتباریابی و هنجارسنجی پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر در جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 2(7)، 98- 89.
کاویانی، ح. (1386). نظریه­های زیستی شخصیت. تهران، انتشارات مهر کاویان.