اثربخشی آموزش گروهی مثبت‌نگری بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری معلمان زن دانش‌آموزان استثنایی

قاسمی حسین آبادی, مریم; زندی‌پور, طیبه; حسینیان, سیمین

doi:10.22034/ceciranj.2021.297874.1574

اثربخشی آموزش گروهی مثبت‌نگری بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری معلمان زن دانش‌آموزان استثنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد راهنمایی و مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

² استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

³ استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

10.22034/ceciranj.2021.297874.1574

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش گروهی مثبتنگری بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری معلمان زن دانشآموزان استثنایی شهر تهران بود. روش پژوهش به شیوهی نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه‌ی معلمان زن مدارس استثنایی شهر تهران در سال تحصیلی 1395-1394 که 680 نفر بودند و از میان آن‌ها 24 نفر به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) به‌صورت تصادفی جایگزین شدند و به پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL) و پرسشنامه تاب‌آوری دیویدسون و کانر (CD-RSC) پاسخ دادند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، 8 جلسه برنامه‌ی مثبت‌نگری را دریافت نمودند. دادهها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری و با نرم‌افزار تحلیل آماری SPSS نسخۀ 22، مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که فرضیه‏ی پژوهش مبنی بر اثربخشی آموزش گروهی مثبتنگری بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری معلمان زن دانشآموزان استثنایی، مورد تأیید قرار گرفته است و معلمان زن گروه آزمایش نسبت به معلمان زن گروه کنترل در پس‌آزمون، به‌طور معناداری، کیفیت زندگی و تاب‌آوری بیشتر داشتند. بدین ترتیب استفاده از آموزش گروهی مثبت‌نگری موجب افزایش کیفیت زندگی و تاب‌آوری معلمان زن دانشآموزان استثنائی شده؛ زیرا روش مداخله مثبت‌نگر می‌تواند احساسات، رفتارها و شناخت‌های مثبت را در افراد افزایش دهد. از اینرو، به کارگیری این آموزش می‌تواند در راستای بهبود کیفیت زندگی و تاب‌آوری معلمان مدارس استثنایی مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of positivity group training on quality of life and resilience of female teachers of exceptional students

نویسندگان [English]

Maryam Ghasemi Hosseinabadi ¹
Tayyebe Zandipour ²
Simin Hosseinian ³

¹ MA, Department of Counseling, Psychology and Educational Science Faculty, Al-Zahra University, Tehran, Iran.

² Professor, Department of Counseling, Faculty of Education & Psychology, Alzahra University. Tehran, Iran.

³ Professor, Department of Counseling, Faculty of Education & Psychology, Alzahra University. Tehran, Iran

چکیده [English]

The aim of this study was to determine the effectiveness of positivity group training on quality of life and resilience of female teachers in exceptional students in Tehran. The research method was quasi-experimental with a pretest-posttest design with a control group. The statistical population of this study included all female teachers in special schools in Tehran in the 2015-2016 academic year (680 people), from among which 24 people were selected by available sampling and randomly replaced in experimental group (12 people) and control (12 people). They answered the WHO Quality of Life Questionnaire (WHOQOL) and the Davidson & Connor Resilience Questionnaire (CD-RSC). Experimental group participants received 8 sessions of positivity treatment program. Data were analyzed using multivariate analysis of covariance in SPSS-22 software. The results showed that the research hypothesis on the effectiveness of positivity group training on quality of life and resilience of female teachers in exceptional students was confirmed and the female teachers in the experimental group were significantly higher than the female teachers in the control group in the post-test. They had more resilience. Thus, the use of positivity group training increases the quality of life and resilience of female teachers of exceptional students, because the positivity intervention method can increase positive emotions, behaviors and cognitions in people. Therefore, using this training can be useful in order to improve the quality of life and resilience of teachers in exceptional schools.

کلیدواژه‌ها [English]

Positiveness
Quality of Life
Resilience
Female Teachers
Exceptional Students

مراجع

ابراهیمی، ا.، ارجمندنیا، ع. ا.، و افروز، غ. (1396). ارزیابی اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر در افزایش رضایت شغلی معلمان مدارس استثنایی. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی. 8(22)، 110-79.

اصغرنژاد فرید، ع. ا و رحیمیان بوگر، ا. (1387). رابطه سرسختی روانشناختی و خود تاب‌آوری با سلامت روان در نوجوانان و بزرگسالان بازمانده زلزله شهرستان بم. مجله روانپزشکی و روانشناسی ایران. 14(1)، 70-62.

امامی، ع.، و فتاحی، ذ. (1398). تأثیر آموزش مثبتنگری با تاکید بر آیات قرآن، بر تاب‌آوری و عزت نفس دانشآموزان پسران دوره متوسطه شهرستان ایذه. فصلنامه روش ها و مدل‌های روان‌شناختی. 10(37)، 158-139.

بریمانی، ا.، دنیوی، ر.، و تقی‌زاده، ش. (1399). اثربخشی رواندرمانی مثبتنگر بر خوشبینی و ناگویی هیجانی معلمان زن بازنشسته مضطرب. پژوهشنامه روانشناسی مثبت، 6(2)، 64-49.

پرتوینیا، ر. (1394). اثربخشی آموزش تفکر مثبت در کیفیت زندگی زنان متاهل سالمند. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.

پورابراهیم، ت.، و شهابی، م. (1398). تأثیر آموزش مثبتنگری بر تاب‌آوری و افسردگی گروهی از سالمندان تهرانی مقیم آسایشگاه. مجله روانشناسی فرهنگی. 3(1)، 106-95.

رشیدزاده، ع.، بیرامی، م.، هاشمی نصرت‌آباد، ت.، و میرنسب، م. م. (1398). اثربخشی آموزش مثبتنگری با تکیه بر آموزههای دینی در سلامت روانشناختی و تاب‌آوری مادران دارای فرزند اتیسم. فصلنامه زن و مطالعات خانواده، 12(43)، 83-59.

عنابستانی، ص.، و ناعمی، ع. م. (1398). تأثیر آموزش مثبت‌نگری بر شفقت به خود و امید به زندگی مادران کودکان اتیسم. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 9(33)، 68-45.

کریمی، س.، و اسمعیلی، م. (1399). بررسی رابطه راهبردهای تنظیم هیجان و تاب‌آوری زناشویی معلمان زن. مجله علوم روان‌شناختی، 87(19)، 298-291.

کمندلو، ل. (1394). اثربخشی مثبت‌اندیشی بر کیفیت زندگی

Downloaded from www.ceciranj.ir

(حیطه روانشناختی) مادران دارای فرزند استثنایی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی اراک.

مظلومی، ع.، عسکری، پ.، مکوندی، ب.، احتشام‌زاده، پ.، و بختیارپور، س. (1398). مقایسه اثربخشی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبتنگر و آموزش تنظیم هیجان بر توانمندیهای منش گروه نارانان. پژوهشنامه زنان، 10(1)، 177-159.

موسوی، ا. (1393). اثر تفکر مثبت در کیفیت زندگی و انعطاف‌پذیری بیماران مبتلا به سرطان. مجله علوم پزشکی مشهد، 3(3)، 56-66.

مهرآفرید، م.، خاکپور، م.، جاجرمی، م.، و علیزاده موسوی، ا. (1394). تأثیر آموزش مثبت‌اندیشی بر سخت‌رویی، تاب‌آوری و فرسودگی شغلی زنان پرستار. نشریه آموزش پرستاری، 4(1)، 83-72.

نجات، س.، منتظری، ع.، هلاکویی نایینی، ک.، محمد، ک.، و مجدزاده، س.ر. (1385). استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت (WHOQOL-BREF)، ترجمه و روان‌سنجی گونه‌ی ایرانی. دانشکده‌ی بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(4)، 12-1.

نریمانی، م.، و غفاری، م. (1394). نقش هوش اخلاقی و اجتماعی در پیشبینی تابآوری و کیفیت زندگی والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانیهای یادگیری. 5(2)، 128-106.

Downloaded from www.ceciranj.ir

نریمانی، م.، یوسفی، ف.، و کاظمی، ر. (1393). نقش سبکهای دلبستگی و کیفیت زندگی در پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان مبتلا به ناتوانیهای یادگیری. مجله ناتوانیهای یادگیری. 3(4)، 142-124.

نصیری، ح. (1385). بررسی روایی و پایایی مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و تهیه‌ی نسخه‌ی ایرانی آن. سومین سمینار بهداشت روانی دانشجویان. تهران: دانشگاه علم و صنعت.

وجدانی، س.، گلزاری، م.، و برجعلی، ا. (1393). اثربخشی روان‌درمانی مثبتگرا بر افسردگی و رضایت زناشویی زنان افسرده. فصلنامه روانشناسی، روانشناسی کاربردی. 3(2)، 22-7.

ورمقانی، ح.، فتحی آشتیانی، ع. و.، و پورشریفی، ح. (1397). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی فهرست اختلال استرس پس از ضربه منطبق با ویراست پنجم نظام تشخیصی و آماری اختلالات روانی. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 9(3)، 142-131.