اثربخشی شن‌بازی‌درمانی بر بیش‌فعالی، کم‌توجهی و اضطراب آشکار کودکان با اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

2 استادیار روان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

3 کارشناس ارشد راهنمایی و مشاوره، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر شن‌بازی‌درمانی بر بیش‌فعالی، کم‌توجهی و اضطراب آشکار کودکان با اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی است. روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعۀ آماری، کودکان پسر 7 تا 12 ساله مراجعه‌کنندۀ این اختلال به مراکز مشاورۀ شهرستان همدان (در سه‌ماهۀ چهارم سال 1398) است. تعداد این کودکان به‌صورت تقریبی 280 نفر است که از این تعداد، 30 نفر به‌صورت هدفمند و در دسترس انتخاب و در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند. داده‌ها با استفاده از مقیاس سنجش اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (1999) و مقیاس سنجش اضطراب کودکان رینولدز و ریچموند (1978) گردآوری شد. مداخلات شن‌بازی‌درمانی در هشت جلسۀ 45 دقیقه‌ای برنامۀ گام‌به‌گام شن‌بازی‌درمانی بو یک و گودوین (2000) اجرا شد. یافته‌های این پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد شن‌بازی‌درمانی بر بیش‌فعالی، کم‌توجهی و اضطراب آشکار کودکان اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی مؤثر است (01/0 = p). به عبارتی شن‌بازی‌درمانی موجب کاهش معنادار اضطراب فیزیکی، حساسیت و نگرانی کودکان اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (05/0 = p) و همچنین موجب کاهش بیش‌فعالی (01/0 = p) و کم‌توجهی (05/0 = p) کودکان شده است. براساس نتایج مطالعۀ حاضر می‌توان نتیجه گرفت آموزش برنامۀ درمانی شن‌بازی می‌تواند کم‌توجهی/بیش‌فعالی و اضطراب آشکار را در کودکان مبتلا به این اختلال کاهش دهد و به توانمندسازی کودک کمک کند؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود مربیان از برنامه‌های شن‌بازی‌درمانی در سرفصل‌های آموزشی کودک استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness Sand Tray Therapy on Hyperactivity Attention Deficit and Evident Anxiety of Children with Attention Deficit / Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Tahereh Haghtalab 1
  • Abolqasem Yaghobi 2
  • Somayeh Asadbeigi 3
1 Department of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Assistant Professor of Psychology, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
3 Master of Counseling, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

Attention deficit / hyperactivity disorder is a neurodevelopmental disorder characterized by a persistent pattern of attention deficit and hyperactivity. The purpose of this study was to determine the effects of sand tray therapy on anxiety, hyperactivity, and attention deficit in ADHD children. The research method was semi-experimental and the statistical population included all children aged 7-12 years in Hamedan who were referred to counseling services for ADHD in the fourth quarter of 2017 and had been diagnosed with ADHD by a child counselor or therapist. The statistical population consisted of approximately 280 individuals. Of these individuals, 32 people were selected using purposeful sampling method and placed in the control and experimental groups. The required data were collected using Conner’s Attention Deficit Hyperactivity Disorder (1999) and Reynolds & Richmond Children’s Anxiety Scale (1978). The sand tray therapy intervention protocol was implemented with eight 45-minute sessions following Boycott and Goodwin’s (2000) program. The results of data analysis by MANCOVA test showed that sand tray therapy was effective on the anxiety, hyperactivity and attention deficits of ADHD children (p = 0.01). Based on this, the ANCOVA test showed that sand tray therapy significantly reduced ADHD children’s physical anxiety, sensitivity, and apprehension (p = 0.05). In addition, sand tray therapy reduced hyperactivity (p = 0.01) and attention deficits (p = 0.05) of ADHD children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evident Anxiety
  • Attention Deficit
  • Hyperactivity
  • Sand Tray
آزادی‌منش، پ.، حسین خانزاده، ع.، حکیم جوادی، م.، و وطن‌خواه، م. (1396). اثربخشی بازی‌درمانی عروسکی بر پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/نارسایی توجه. مجلۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه،  28(2)، 83-90.
حسن‌زاده، س.، امرایی، ک.، و صمدزاده، ص. (1398). فراتحلیلی بر شیوع اختلال کاستی توجه و بیش‌فعالی در ایران. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(2)، 165-177.
دشتی، ز. (1395). تأثیر بازی‌درمانی بر توانایی و مشکلات رفتاری در کودکان دارای اختلال ADHD شهر شیراز. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزۀ علوم‌تربیتی و روان‌شناسی و مطالعات اجتماعی ایران.
دلاور، ع. (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
رفیعی شفیق، م. (1395). اثربخشی بازی‌درمانگری بر بهبود توجه و تمرکز و نشانگان بیش‌فعالی کودکان 8 تا 9 سال ADHD. دومین کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روان‌شناسی ایران.
سلیمانی، م.، دهقان، ک.، داداشی، س.، و حسین‌پور، م. (1395). بررسی اثربخشی توان‌بخشی نوروسایکولوژیک ترکیبی بر کارکردهای شناختی و رفتاری کودکان با اختلال بیش‌فعالی/کمبود توجه. پزشکی ارومیه،  27(9)، 773-781.
شریفی، ع.، علیزاده، ح.، غباریبناب، ب.، و فرخی، ن. (1398). مقایسۀ نیمرخ کارکردهای اجرایی کودکان با نارسایی توجه/بیش‌فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه در مقایسه با کودکان عادی: با تأکید بر عدم همبودی بین دو اختلال. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(1)، 137-158.
نایبی، ا.، پاشا، ر.، بختیارپور، س.، و صعادی افتخاری، ز. (1398). مقایسۀ اثربخشی بازی‌درمانی انفرادی و گروهی بر تاب‌آوری در دانش‌آموزان دبستانی مبتلا به نقص توجه-بیش فعالی. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(3)، 1-13.