اثربخشی روش‌شناختی رفتاری مارتین بر هیجان‌های تحصیلی و انگیزش تحصیلی در دانش‌آموزان تیزهوش متوسطۀ دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی کودکان استثنایی، گروه روان شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

3 استاد مدعو گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران و دانشیار گروه روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی روش‌شناختی رفتاری مارتین بر هیجان‌های تحصیلی و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش پسر، مقطع دوم متوسطه است. پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعۀ آماری شامل دانش‌آموزان پسر تیزهوش دورۀ متوسطۀ دوم اصفهان در سال تحصیلی 1398-1399 است. نمونه شامل 30 نفر از دانش‌آموزان پسر تیزهوش در دو گروه آزمایش و گواه (دو گروه 15 نفره) است که با نمونه‌گیری هدفمند به روش تصادفی قرار داده شدند. گروه آزمایش، مداخلۀ آموزشی را طی دو ماه در 11 جلسۀ 60 دقیقه‌ای دریافت کردند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه‌های هیجان‌های تحصیلی پکران (2005) و انگیزش تحصیلی والراند و همکاران (1992) است. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوۀ تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) به‌وسیلۀ نرم‌افزار SPSS نسخۀ 24 تجزیه‌وتحلیل شد. یافته‌ها نشان داد روش‌شناختی-رفتاری مارتین بر هیجان‌های تحصیلی مثبت (005/0= P و 39/12= F) و منفی (003/0= P و 39/13= F) و انگیزش تحصیلی بیرونی (001/0= P و 78/14= F) و درونی (001/0= P و 82/21= F) اثربخش است. همچنین براساس نتایج این تحقیق، شایسته است مدارس با فراهم‌آوردن شرایط مناسبی برای اجرای این روش در مدارس، زمینۀ تقویت و بهبود انگیزش تحصیلی و هیجان‌های تحصیلی دانش‌آموزان را فراهم سازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Training Program Based on Martin’s Cognitive- Behavioral Approach on Academic Emotions and Academic Motovition in High–Level Gifted Male Students

نویسندگان [English]

  • Hosein Jamshidian 1
  • Fariba Hafezi 2
  • Zahra Eftekhar Saadi 2
  • Ahmad Abedi 3
1 PhD Candidate in Exceptional Child Psychology, Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
3 Visiting Professor, Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran and Associate Professor, Department of Psychology Esfahan University, Esfahan, IranEsfahan, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to investigate the effectiveness of Cognitive-Behavioral Approach on academic motovition and academic emotions in second grade gifted high school students. The method of the present study was quasi-experimental with a pretest-posttest design and a control group. The statistical population included gifted male high school students in Isfahan in 2019-2020. The sample consisted of 30 gifted male students in two experimental and control groups (two groups of 15 each) randomly selected by purposive sampling method. The experimental group received an educational intervention in 11 sessions of 60 minutes each over two months. The research instruments included  Pekrun Academic Emotion Questionnaire (2005) and Walrand et al. (1992) Educational Motivation Questionnaire. Data were analyzed by multivariate analysis of covariance (MANCOVA) using SPSS-24. The results showed that Martin’s Cognitive-Behavioral Approach was positively (P = 0.005, F=12.39) and negatively (P= 0.003, F=13.39) and external academic motivation (P = 0.001, F = 14.78) and internal academic emotions (P =0.001, F =21.82) effective. Based on the results of this study, it is also reasonable for schools to create appropriate conditions for the implementation of this method in schools to strengthen and improve students’ academic motivation and academic enthusiasm.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Motivation
  • Giftedness
  • Martin’s Cognitive-Behavioral Approach
  • Academic Emotions
اسبقی، م.، طالبی، ه‍.، عابدی، ا.، منشئی، غ.، و فروغی، ا. (1395). اثربخشی آموزش برنامۀ شناختی-رفتاری مارتین بر افکار انگیزشی دانش‌آموزان دختر دورۀ دوم متوسطۀ شهر تهران. نشریۀ پژوهش در نظام‌های آموزشی، 10(34)، 167-180.
امیری، ا.، و اجتهادی، م. (1393). بررسی رابطۀ عوامل درونی (توجه، معناداری مطالب درسی و خودکارآمدی تحصیلی) با انگیزۀ تحصیلی دانشجویان به‌منظور ارائۀ یک مدل پیش‌بین. مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران، 22(1)، 117-140.
حدادرنجبر، س.، سعدی‌پور، ا.، درتاج، ف.، دلاور، ع.، و ابراهیمی قوام، ص. (1396). اثربخشی برنامۀ آموزشی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر هیجان‌های تحصیلی دانشجویان دارای رفتارهای خودشکن تحصیلی. نشریۀ راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(1)، 109-117.
حیات، ع. ا.، اسمی، ک.، رضایی، ر.، و نبیئی، پ. (1396). رابطۀ هیجان‌های تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز. نشریۀ پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 9(4)، 20-29.
عابدی، ا.، معماریان، آ.، شوشتری، م.، و گلشنی منزه، ف. (1393). بررسی اثربخشی مداخلات چندبعدی شناختی-رفتاری مارتین بر میزان عملکرد تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های شهر اصفهان. فصلنامۀ روانشناسی تربیتی، 32(10)، 87-103.
معماریان، آ.، عابدی، ا.، و شوشتری، م. (1394). اثربخشی مداخلات چندبعدی شناختی-رفتاری مارتین بر انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایۀ سوم راهنمایی. مجلۀ رویکردهای نوین آموزشی، 10(1)، 121-142.