پیش بینی سلامت روان و تاب آوری مادران دارای فرزند کم توان ذهنی بر اساس انعطاف پذیری شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، ایران.

2 دانشجوی دکتری روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی ، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران. ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، پیش‌بینی سلامت روان و تاب‌آوری مادران دارای فرزند دختر آهسته‌گام بر اساس انعطاف‌پذیری شناختی بود. روش این پژوهش همبستگی و پس رویدادی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه مادران دارای فرزند دختر آهسته‌گام تشکیل می‌دادند که فرزندانشان در مدارس استثنایی ابتدایی دخترانه‌ی شهر تهران در سال 1399-1398 مشغول به‌ تحصیل بودند. با روش نمونه‌گیری هدفمند، نمونه‌ای شامل ۱۱۹ مادر انتخاب شدند. ملاک‌های ورود مادران به این پژوهش، داشتن دختر آهسته گام (با تشخیص قطعی آموزش پذیر و در حال تحصیل در مدرسه استثنایی) و داشتن حداقل سواد برای مادران جهت تکمیل نمودن پرسشنامه‌ها بوده است. جهت گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های انعطاف‌پذیری شناختی (CFI)، سلامت روان (GHQ) و تاب‌آوری (CD-RISC) استفاده شد و این پرسشنامه‌ها توسط مادران تکمیل گردید. تحلیل داده‌ها، توسط نرم‌افزار 21-SPSS و با روش رگرسیون چندگانه صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از همبستگی بین انعطاف‌پذیری شناختی با سلامت روان و هم‌چنین بین انعطاف‌پذیری شناختی با تاب‌آوری (01/۰< P) بود. با توجه به یافته‌های به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر مبنی بر اهمیت ‌نقش انعطاف‌پذیری شناختی به‌عنوان عاملی اثرگذار و کلیدی در سلامت روان مادران دارای فرزند آهسته گام، طراحی و اجرای برنامه‌های مداخلاتی بر اساس مؤلفه‌های انعطاف‌پذیری شناختی، می‌تواند منجر به ‌افزایش سلامت روان و ارتقا میزان تاب‌آوری مادران شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prediction of mental health and resilience of mothers with slow- paced child based on cognitive flexibility

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Nikkhoo 1
  • Tahereh Hosseini Ghomi 2
1 Assistant Professor of Psychology and Special Education. Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba'i University Tehran, Iran
2 PhD Student of Psychology and Special Education. Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba'i University Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of study was to predict mental health and resilience of mothers with slow- paced girl child based on cognitive flexibility. The research method was correlative and causal-comparative. The statistical population of study consisted of all mothers of girl children with slow- paced whose children were educating in exceptional schools in 2019-2020 in Tehran. By using purposive sampling 119 mothers were selected. The criteria for mothers to enter this study were having a slow - paced girl (with definitive diagnosis of educable and is studying at an exceptional school) and having a minimum literacy for mothers to complete the questionnaires. To collect data, the cognitive flexibility (CFI), mental health (GHQ) and resilience (CD-RISC) questionnaires were used and these questionnaires were completed by mothers. For data analysis multiple regression was used. Data were analyzed by using SPSS software 21 version. The results have indicated a correlation between cognitive flexibility and mental health, also between cognitive flexibility and resilience (p<0/01). According to the findings of the present study on the importance of the role of cognitive flexibility as an effective and key factor in the mental health of mothers with slow- paced child, designing and implementing intervention programs based on cognitive flexibility components can increase mental health and promote mother's resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive flexibility
  • resilience
  • mental health
  • slow- paced child
برجعلی، م.، و ناصری نیا، س. (۱۳۹۸). اثربخشی آموزش راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان بر سلامت روان، شفقت خود و وسوسه در معتادان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی دانشگاه علامه طباطبایی. (32) ۴، ۱۳۳-۱۵۴.
حسنی، م.، بنیسی، پ.، و حقیق، س. (1398). تبیین افسردگی بر اساس انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و احساس انسجام در مادران دارای فرزند مبتلا به اُتیسم. مجله رویش روان‌شناسی. (8) 6، 112-103.
ذبیحی، ن. (1396). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر حرمت خود و سلامت روان نوجوانان آهسته گام. مجله توانمندسازی کودکان استثنایی. (8)22. 109-88.
شفیعی، م.، ذبیحی نیاگرد رودباری، ا.، و بشیرپور، س. (1396). نقش انعطاف‌پذیری شناختی در پیش‌بینی سلامت روان افراد مواجهه شده با آسیب. هشتمین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم اجتماعی. تهران، شرکت همایشگران مهر اشراق.
فاضلی، م.، احتشام زاده، پ.، و هاشمی شیخ شبانی، س.ا. (1393). اثربخشی درمان شناختی – رفتاری بر انعطاف‌پذیری شناختی افراد افسرده. اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی. (9) 34. 36-27.
قدوسی نیا، ع.، رحیمی، م.، افراسیابی، ح.، و رستم پور گیلانی، ط. (1396). تأثیر داشتن کودک با کم‌توانی ذهنی بر زندگی مادران؛ رویکرد کیفی. روان‌شناسی افراد استثنایی. (7)26، 70-45.
کاظمی، ن.، داداشلو، ف.، و سیف، ف. (1398). پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی و تاب‌آوری مادران دارای کودکان با اختلال طیف اُتیسم بر اساس انعطاف‌پذیری شناختی. مجله ناتوانایی‌های یادگیری. (9)۱۲، ۶-۱.
کریمی، س.، و اسمعیلی، م. (1399). بررسی رابطه راهبردهای تنظیم هیجان و تاب‌آوری با سازگاری زناشویی معلمان زن. مجله علوم روان‌شناختی. (19)87، 298-291.
محمدی، م.، جزایری، ع.، رفیعی، ا.ح.، جوکار، ب.، و پور شهباز، ع. (1385). بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری در افراد در معرض خطر سوءمصرف مواد مخدر. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 1(2)، 1214-194.
مش، ا.، و ولف، د.ا. (1396). روان‌شناسی مرضی کودک (اختلال‌های رفتاری هیجانی دوران کودکی و نوجوانی). شریفی درآمدی، پ؛ عزیزیان، ا.، و مرادی، ح. تهران: ویرایش.
ورمقانی، ح.، فتحی آشتیانی، ع.، و پور شریفی، ح. (۱۳۹۷). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی فهرست اختلال استرس پس از ضربه منطبق با ویراست پنجم نظام تشخیصی و آماری اختلالات روانی. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 9(3)، 142-131.
یوسفی، ف.، بختیارپور، س.، مکوندی، ب.، و نادری، ف. (1398). رابطه علی سبک زندگی. انعطاف‌پذیری شناختی با سلامت روان مادران کودکان استثنایی با میانجی‌گری کنترل تفکر منفی. مجله توانمندسازی کودکان استثنایی. (32)4. 73-61.