اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و اجتناب شناختی دانش‌آموزان دختر دارای اضطراب امتحان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

2 دانشیار گروه روان‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

3 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و اجتناب شناختی دانش‌آموزان دختر دارای اضطراب امتحانبود. این مطالعه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه دارای اضطراب امتحان شهر شهرکرد در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 دانش‌آموز دختر دارای اضطراب امتحان با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 دانش‌آموز). گروه آزمایش مداخله رفتاردرمانی دیالکتیک (لینهان، 2008) را طی دو ماه و نیم و در 10 جلسه 75 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش، شامل پرسشنامه‌های اضطراب امتحان ساراسون (QSTA)، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (CFI) و اجتناب شناختی (CAQ) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر با استفاده از نرم‌افزار آماری 23-SPSSمورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که رفتاردرمانی دیالکتیک بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (001/0p<) و اجتناب شناختی(001/0p<) دانش‌آموزان دختر دارای اضطراب امتحانتأثیر معنادار دارد. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، می‌توان چنین نتیجه گرفت که رفتاردرمانی دیالکتیک با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحمل پریشانی، پذیرش و خودنظم‌جویی هیجانی می‌تواند به‌عنوان یک درمان کارآمد جهت بهبود انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و کاهش اجتناب شناختی دانش‌آموزان دارای اضطراب امتحان مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Dialectical Behavior Therapy on psychological flexibility and cognitive avoidance in female students with exam anxiety

نویسندگان [English]

  • Masomeh Mardani Garmdareh 1
  • Ahmad Ghazanfari 2
  • Reza Ahmadi 3
  • Tayebeh Sharifi 2
1 Ph.D. Student in General Psychology, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran
2 Associate Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

The objective of the present study was to investigate the effectiveness of Dialectical Behavior Therapy on psychological flexibility and cognitive avoidance in female students with exam anxiety. The present study was experimental with pretest, posttest and control group design and a two-month follow-up stage. The statistical population included second grade female high school students with exam anxiety in Shahr-e-kord City in academic year 2018-19. 30 students suffering from exam anxiety were selected using clustered random sampling method and were randomly assigned to experimental and control groups (each group of 15). The experimental group received Dialectical Behavior Therapy intervention (Linhan, 2004) in ten seventy-five-minutes sessions during two and half months. The applied questionnaires in this study included Questionnaire of Sarason Test Anxiety (QSTA), Psychological Flexibility Questionnaire (CFI) and Cognitive Avoidance Questionnaire (CAQ). The data obtained from the study were analyzed through repeated measurement ANOVA Using SPSS23 statistical software. The results showed that Dialectical Behavior Therapy has significant effect on the psychological flexibility and cognitive avoidance in female students with Exam anxiety (p<0.001). According to the findings of the present study it can be concluded that the Dialectic Behavior Therapy can be applied as an efficient therapy to improve psychological flexibility and decrease of cognitive avoidance in the students with exam anxiety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exam anxiety
  • cognitive avoidance
  • psychological flexibility
  • dialectic behavior therapy

بساک‌نژاد، س.، معینی، ن.، و مهرابی‌زاده هنرمند، م. (1389). رابطه پردازش پس‌رویدادی و اجتناب شناختی با اضطراب اجتماعی در دانشجویان. مجله علوم رفتاری. 4(4)، 340-335.

پیمان‌نیا، ب.، حمید، ن.، مهرابی‌زاده هنرمند، م.، و محمودعلیلو، م. (1397). اثربخشی رفتاردرمانی‌ دیالکتیک مبتنی بر آموزش مهارت‌ها به خانواده و فرزند بر تکانشگری و کیفیت زندگی دختران دارای رفتارهای خودجرحی. نشریه پژوهش در توانبخشی پرستاری. 4(4)، 18-7.
حسین‌زاده فیروزآباد، ی.، بساک‌نژاد، س.، و داوودی، ا.(1396). پیش‌بینی مؤلفه‌های اضطراب امتحان با توجه به اهمال‌کاری رفتاری، اهمال‌کاری تصمیم‌گیری و اجتناب شناختی در دانشجویان. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 23(4)، 436-427.

خیراتی، ح.، غباری‌بناب، ب.، و احمدی، ط. (1398). اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان و انعطاف‌پذیری شناختی مادران کودکان با اختلال یادگیری ویژه. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 10(3)، 138-125.

فاضلی، م.، احتشام‌زاده، پ.، و هاشمی شیخ‌شبانی، س. ا. (1393). اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر انعطاف‌پذیری شناختی افراد افسرده. مجله اندیشه و رفتار. 9(34)، 36-27.

محمودزاده، ر.، و محمدخانی، ش. (1395). نقش میانجی اضطراب و اجتناب شناختی در رابطه بین کمال‌گرایی منفی و اهمال‌کاری. مجله دستاوردهای روانشناختی. 23(1)، 94-73.

مهری، ل.، و بختیارپور، س. (۱۳۹۳). رابطه سبک‌های یادگیری و انعطاف‌پذیری شناختی با اضطراب امتحان در دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان. اولین کنفرانس ملی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شادگان.

نوعی ایران، ل.، رضایی، ا.، و اقدسی، ع. (1398). تأثیر رفتاردرمانی دیالکتیکی بر پردازش هیجانی و سرگردانی ذهنی در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دارای اضطراب امتحان. مجله سلامت جامعه. 13(2)، 10-1.

یزدانی، ف. (1391). اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دانشجویان دختر پرستاری. نشریه مدیریت پرستاری. 1(1)، 58-47.