اثربخشی شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افکار خودآیند منفی و مشکلات خواب دانش‌آموزان دختر دارای اختلال افسردگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افکار خودآیند منفی و مشکلات خواب دانش‌آموزان دختر دارای اختلال افسردگیبود. مطالعه حاضر نیمه­آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان دختر مبتلا به اختلال افسردگی شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش، تعداد 30 دانش‌آموز دختر مبتلا به اختلال افسردگی با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و کنترل گمارده شدند (15 دانش‌آموز در گروه آزمایش و 15 دانش‌آموز در گروه کنترل). گروه آزمایش مداخله شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (سگال، ویلیامز و تیزدل، 2002) را طی دو ماه در 8 جلسه 75 دقیقه‌ای دریافت نمودند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه‌های افسردگی (DS)، کیفیت خواب پترزبورگ (PSQI) و افکار خودآیند منفی (QNS) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل کوواریانس چندمتغیری با استفاده از نرم‌افزار آماری 23Spss- مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افکار خودآیند منفی (0001/0>p) و مشکلات خواب (0001/0>p) دانش‌آموزان دارای اختلال افسردگی تأثیر معنادار دارد. یافته‌های پژوهش حاضر، بیانگر آن بود که شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با بهره‌گیری از فنونی مانند افکار، هیجانات و رفتار آگاهانه، می‌تواند به‌عنوان یک درمان کارآمد جهت کاهش افکار خودآیند منفی و مشکلات خواب دانش‌آموزان دارای اختلال افسردگی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on negative automatic thoughts and sleep problems in female student with Depression Disorder

نویسندگان [English]

  • Behnoosh Nikkhah
  • Roghayeh Haghani
  • Shadi Aghaali Tari
MA of Clinical Psychology, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study was conducted aiming to investigate the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on negative automatic thoughts and sleep problems in female students with Depression Disorder. It was a quasi-experimental study with pretest, posttest and control group design. The statistical population of the current study included female students with Depression Disorder in Tehran City in the academic year 2018-19. 30 female students with Depression Disorder were selected through purposive sampling method and they were randomly assigned to experiment and control groups (15 students in the experiment and 15 in the control group). The experiment group received mindfulness-based cognitive therapy intervention (Segal, Williams and Tizdel, 2013) during two months in eight seventy-five-minute sessions. The applied questionnaires in this study included Depression Questionnaire (Goldberg, 1972), Negative Automatic Thoughts Questionnaire (Holon and Kenda, 1980) and Sleep Problems Questionnaire (Bois et.al, 1989). The data from the study were analyzed through MANCOVA method using SPSS23 statistical software. The results showed that mindfulness-based cognitive therapy has significant effect on negative automatic thoughts (p<0.001) and sleep (p<0.001) in the students with Depression Disorder. Findings of the present study reveal that mindfulness-based cognitive therapy can be used as an efficient therapy to decrease negative automatic thoughts and sleep problems in the students with Depression Disorder employing techniques such as mindful thoughts, emotions and behavior

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness-based cognitive therapy
  • negative automatic thoughts
  • sleep problems
  • depression disorder
اصلی‌آزاد، م.، منشئی، غ. ر.، و قمرانی، ا. (1398). تأثیر درمان ذهن‌آگاهی بر تحمل ابهام و درآمیختگی فکر و عمل مبتلایان به اختلال وسواس بی‌اختیاری. فصلنامه سلامت روان. 6(1)،
88-77.
پاسدار، ک.، حسنی، ج.، و نوری، ر. (1396). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودشفقتی بیماران مبتلا به اختلال اضطراب افسردگی مختلط. مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور. 5(2)، 21-9.
جعفری، آ.، حیدری سورشجانی، ر.، و زارع، ک. (1397). بررسی رابطه بین کیفیت خواب با استرس، اضطراب و افسردگی در دانشجویان دانشکده علوم پزشکی شوشتر. توسعه آموزش جندی شاپور. 9(3)، 205-197.
حیدری، ع. ر.، احتشام‌زاده، پ.، و مرعشی، م. (1389). رابطه شدت بی­خوابی، کیفیت خواب، خواب‌آلودگی و اختلال در سلامت روان با عملکرد تحصیلی در دختران. فصلنامه علمی- پژوهشی زن و فرهنگ. 1(4)، 76-65.
خیراتی، ح.، غباری‌بناب، ب.، و احمدی، ط. (1398). اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان و انعطاف‌پذیری شناختی مادران کودکان با اختلال یادگیری ویژه. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 10(3)، 138-125.
ریاحی، ف.، ایزدی مزیدی، م.، تشکری، ا.، و منصوری، م. (1396). شیوع افسردگی در دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهرستان کوهدشت. مجله علوم پزشکی جندی شاپور. 16(4)، 442-433.
زاهدزاده، ف.، و جوهری‌فرد، ر. (1397). بررسی تأثیر هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر باورهای فراشناختی و ذهن‌آگاهی زنان مبتلا به افسردگی. مجله روان‌پرستاری. 6(5)، 49-42.
ستارپور، ف.، احمدی، ع. ا.، و صادق‌زاده، س. (1394). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش نشانه‌های افسردگی دانشجویان. مجله دانشگاه علوم پزشکی گرگان. 17(3)، 88-81.
شکوهی‌یکتا، م.، اکبری‌زردخانه، س.، عطاری، م.، و مهدوی، م. (1398). اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر افسردگی، اضطراب و تنیدگی دانش‌آموزان. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 10(2)، 227-236.
فرهادی، ط.، اصلی‌آزاد، م.، و شکرخدایی، ن. س. (1397). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی بر کارکردهای اجرایی و همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 9(4)، 92-81.
قانع، ص.، اسدی، ج. ش.، و درخشان‌پور، ف. (1397). اثر آموزش ذهن‌آگاهی بر بهزیستی فردی و سلامت روان سالمندان زن. مجلهدانشگاهعلومپزشکیگرگان. 20(1)، 76-71.
کاکاوند، ع. ر. (1395). اثربخشی ذهن‌آگاهی بر نگرش‌های ناکارآمد و نشانه‌های افسردگی در زنان سالمند مبتلا به اختلال افسردگی. مجله روان‌شناسی پیری. 2(2)، 101-91.
گنجی، ح. (1392). آسیب‌شناسی روانی بر اساس پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی. تهران: ارسباران.
گودرزی، م.، قاسمی، ن.، میردریکوند، ف. ‌ا.، و غلامرضایی، س. (1397). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر عاطفه مثبت و منفی، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی افراد دارای علائم افسردگی. مجله روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت. 5(5)، 68-53.
مقتدر، ل. (1395). بررسی اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کاهش نشخوار فکری، نگرش ناکارآمد و افکار خودآیند منفی در افراد مبتلا به اضطراب فراگیر. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه. 27(9)، 835-825.
نادری، ف. (1395). کاربست تِئوری انتخاب بر افکارخودآیند منفی، آسیب عمدی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به افسردگی مراجعه‌کننده به کلینیک‌های درمانی شهر اهواز. مجله دستاوردهای روان‌شناختی. 25(2)، 72-55.