اثربخشی آموزش والدین با رویکرد آدلر- درایکورس بر تنظیم هیجان و تعامل والد- فرزندی کودکان مبتلا به اختلال نقص ‌توجه و بیش ‌فعالی*

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 استاد گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

3 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشیآموزش والدین با رویکرد آدلر- درایکورس بر تنظیم هیجان و تعامل والد- فرزندی کودکان مبتلا به اختلال
نقص ‌توجه و بیش‌ فعالی بود. روش این مطالعه، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری شامل کودکان دبستانی مبتلا به اختلال نقص ‌توجه و بیش‌ فعالی و والدین آن‌ها در شهر اصفهان در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش، تعداد 30 کودک دبستانی مبتلا به اختلال نقص‌ توجه و بیش‌ فعالی با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل گمارده شدند (در هر گروه 15 کودک). والدین گروه آزمایش به‌مدت 10 جلسه تحت آموزش رویکرد آدلر- درایکورس (امیری، علیزاده و فرخی، 1393) قرار گرفتند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه‌‌های اختلال نقص‌ توجه و بیش‌ فعالی کانرز فرم والدین (TCQ)، تعامل والد- کودک (PCRQ) و چک‌لیست تنظیم هیجانی (ERS) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر با استفاده از نرم‌افزار آماری 23Spss-تجزیه‌و‌تحلیل شد.نتایج نشان داد که آموزش والدین با رویکرد آدلر- درایکورس بر تنظیم هیجان (001/0p<) و تعامل والد- فرزندی (001/0p<) کودکان مبتلا به اختلال نقص‌ توجه و بیش‌ فعالی تأثیر معنادار داشته است. بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر، می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش والدین با رویکرد آدلر- درایکورس با تمرکز بر اصول بهنجار تعامل والد- فرزندی، می‌تواند به‌عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود تنظیم هیجان و تعامل والد- فرزندی کودکان مبتلا به اختلال نقص‌ توجه و بیش‌ فعالی مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of training parents by Adler- Dreikurs Approach on emotion regulation and parent-child interaction in children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Zahra Kholghi 1
  • Asghar Aghaei 2
  • Hadi Farhadi 3
1 PhD student in Counseling, Islamic Azad University, Isfahan (khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
2 Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The present study was conducted aiming to determine the effectiveness of training the parents through Adler- Dreikurs approach on emotion regulation and parent-child interaction of the children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD). It was a quasi-experimental study with pretest, posttest, control group and two-month follow-up design. The statistical population of the current study was the all the primary school children with ADHD and their parents in Isfahan City in academic year 2018-19. 30 primary school children with ADHD were selected using purposive sampling method and they were randomly assigned into experiment and control groups (each group of 15 children). The parents in the experiment group received ten sessions of training Adler- Dreikurs approach (Amiri, Alizadeh, and Farrokhi, 2014). The applied questionnaires in this study included Conners ADHD Questionnaire, parents form (Brook and Clinton, 2007), Emotional Regulation (Shield and Kiketi, 1998) and Parent-Child Interaction (Pianta, 1994). The data from the study were analyzed through repeated measurement ANOVA method Using SPSS23 statistical software. The results showed that training the parents through Adler- Dreikurs approach has had significant effect on emotion regulation (p<0.001) and parent-child interaction (p<0.001) of the children with ADHD. According to the findings of the present study, it can be concluded that training the parents through Adler- Dreikurs approach can be used as an efficient method to improve emotion regulation and parent-child interaction of the children with ADHD focusing on normal principles of parent-child interaction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adler-Dreikurs approach
  • emotion regulation
  • parent-child interaction
  • ADHD
ابارشی، ز.، طهماسیان، ک.، مظاهری، م. ع.، و پناغی، ل. (1388). تأثیر آموزش برنامه ارتقای رشد روانی- اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر- کودک بر خوداثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی. 3(3)، 58-49.
اسماعیلیان، ن.، دهقانی، م.، و فلاح، ص. (1395). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی چک‌لیست تنظیم هیجانی کودکان و نوجوانان. مجله دستاوردهای روانشناسی بالینی. 2(1)، 34-15.
اسماعیلی‌نسب، م.، علیزاده، ح.، احدی، ح.، دلاور، ع.، و اسکندری، ح. (1390). مقایسه اثربخشی دو روش آموزش والدین با رویکرد آدلر- درایکورس و بارکلی بر بهبود مؤلفه‌های محیط خانواده در خانواده‌های دارای فرزندان با اختلال سلوک. مجله مطالعات روانشناسی بالینی. 1(4)، 70-43.
اصلی‌آزاد، م.، فرامرزی، س.، عارفی، م.، فرهادی، ط.، و فکار، ع. (1393). اثر آموزش دانش فراشناختی بر کاهش فزون‌کنشی و افزایش توجه کودکان دبستانی مبتلا به فزون کنشی و اختلال نارسایی توجه. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. 16(1)، 57-49.
امیری، م. (1394). اثربخشی آموزش رفتار والدین بر بیش‌فعالی/ تکانشگری و رفتارهای قانون‌شکنانه در کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش ‌فعالی. پژوهش در سلامت روانشناختی. 9(4)، 50-37.
امیری، م.، پورحسن، ر.، و مظفری ساغند، س. (1395). تأثیر آموزش مادران کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/ فزون کنشی با روش آدلر- درایکورس در بهبود شیوه­های والدگری و کاهش نشانه­های تضادورزی در فرزندانشان. مجله علوم روانشناختی. 15(59)، 303-314.
امیری، م.، علیزاده، ح.، و فرخی، ن. ع. (1392). تأثیر آموزش مادران با رویکرد آدلر- درایکورس بر نشانه‌های مثبت و منفی کودکان با اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی. مجله روانشناسی افراد استثنائی. 12(4)، 24-12.
امین‌نسب، و.، بنی‌جمالی، ش. ا.، و حاتمی، ح. ر. (1397). اثربخشی آموزش بازی‌های ادراکی حرکتی بر سازگاری اجتماعی، تبحر حرکتی و کاهش نشانگان اختلال کاستی توجه/ بیش ‌فعالی در کودکان ۵ و ۶ ساله پیش‌دبستانی. فصلنامه علمی- پژوهشی علوم روانشناختی. ۱۷(۷۲)، ۸۸۳-۸۹۲.
پورمحمدرضای تجریشی، م.، عاشوری، م.؛ فروز، غ. ع.، ارجمندنیا، ع. ا.، و غباری‌بناب، ب. (1394). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر تعامل مادر با کودک کم‌توان ذهنی. مجله توانبخشی. 16(2)، 129-138.
خدابخش، ر.، و جعفری، م. (1393). بررسی اثربخشی آموزش آدلری بر سبک‌های مقابله ای مادران کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای و کاهش نشانه‌های علائم اختلال در این کودکان. فصلنامه مطالعات روانشناختی. 10(1)، 33-22.
سیدمحمودیان، س. م.، علیزاده، ح.، پزشک، ش.، برجعلی، ا.، و فرخی، ن. ع. (1396). رویکرد آدلر- گلاسر به اختلال نافرمانی مقابله‌ای: مطالعه مروری نظامند. فصلنامه روانشناسی افراد استثنائی. 7(28)، 214-199.
شهیم، س.، مهرانگیز، ل.، و یوسفی، ف. (1386). شیوع اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی در کودکان دبستانی. مجله بیماری‌های کودکان ایرانی. 17(2)، 216-211.