اثربخشی آموزش فرزندپروری براساس تئوری انتخاب بر رابطه والد- کودک و نشانه‌های بالینی اختلال نافرمانی مقابله‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه آموزش ابتدایی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش فرزندپروری ‌براساس تئوری انتخاب بر رابطه والد- کودک و نشانه‌های بالینی کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های شبه آزمایشی با مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و آزمون پیگیری بود. تعداد 26 نفر از والدین دانش­آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله­ای مراجعه‌کننده به مرکز خدمات روان‌شناسی و مشاوره اردیبهشت با استفاده از روش نمونه‌گیری گزینش در دسترس، به‌عنوان نمونه اصلی پژوهش انتخاب شدند و سپس به‌طور تصادفی در دو گروه مساوی 13 قرار گرفتند. گروه آزمایشی در برنامه آموزش مهارت‌های فرزندپروری شرکت کردند و گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه‌های ارتباط والد- فرزند پیانتا ((PCRS، علائم مرضی کودکان (CSI-4) و وارسی ویژگی‌های جمعیت‌شناختی بود. به‌منظور تحلیل داده­ها، از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده گردید. یافته‌ها نشان داد، آموزش فرزندپروری ‌براساس تئوری انتخاب منجر به بهبود رابطه والد- کودک و کاهش نشانه‌های بالینی اختلال نافرمانی مقابله‌ای (در مؤلفه‌های ضدیت و بیش‌جنبشی) شد و بر مؤلفه‌های دقت و اختلال ترکیبی تأثیر معنادار نداشته است (01/0P≤). آموزش مهارت‌های والدینی مبتنی بر تئوری انتخاب می‌تواند منجر به تقویت رابطه والد- کودک و کاهش مشکلات رفتاری کودکان گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of parenting education based on Choice Theory on parent-child relationship and clinical symptoms of Oppositional Defiant Disorder

نویسنده [English]

  • Zohreh Esmailzadeh
Assistant professor, Department of Primary Education, Islamshahr Branch, Islamic Azad university, Islamshahr, Iran
چکیده [English]

The aim of present study was to determine the effectiveness of parenting education based on choice theory on parent-child relationship and clinical symptoms of children with oppositional defiant disorder. Present research was a quasi-experimental study with pre-test, post-test and follow-up design. 26 parents of students with oppositional defiant disorder referred to Psychological and Counseling Services were selected as the sample of the study using available sampling method and then were assigned randomly into two equal groups of 13. The experiment group participated in the parenting training program and the control group received no intervention. The instruments used in this study were Parent-Child Communication Questionnaire (PCRS), Child Symptom Inventory-4 (CSI-4) and demographic characteristics survey. Multivariate analysis of covariance was used to analyze the data. Findings showed that parenting training based on choice theory improved parent-child relationship and reduced clinical symptoms of children with oppositional defiant disorder (in oppositional and hyperactivity components) and had no significant effect on the components of accuracy and combined disorder (P≤0/01). Teaching parenting skills based on choice theory can lead to a stronger parent-child relationship and can reduce children's behavioral problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oppositional defiant disorder
  • Choice Theory
  • parent-child relationship
  • parenting
ابارشی، ز.، طهماسیان، ک.، مظاهری، م. ع.، و پناغی، ل. (1388). تأثیر آموزش برنامه ارتقای رشد روانی- اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر- کودک بر خوداثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. پژوهش در سلامت روان‌شناختی. 3(3)، 57-49.
افضلی، ل.، قاسم‌زاده، س.، و ‌هاشمی ‌بخشی، م. (1395). اثربخشی مداخلات خانواده‌محور بر نشانه‌های بالینی کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنائی 7(20)، 108-87.
آقایوسفی، ع. ر.، فتحی آشتیانی، ع.، علی‌اکبری، م.، ایمانی‌فر، ح. ر. (1395). اثربخشی رویکرد واقعیت درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب بر تعارض‌های زناشویی و بهزیستی اجتماعی. جامعهشناسی زنان. 7(2)، 19-1.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی، DSM-5 (2014)، ترجمه فرزین رضاعی، علی فخرایی، آتوسا فرمند، علی نیلوفری، ژانت ‌هاشمی‌آذر و فرهاد شاملو. تهران: کتاب ارجمند.
حسین پناهی، ن.، و گودرزی، م. (1397). اثربخشی آموزش مؤلفه‌های نظریه انتخاب بر کاهش تعارض والد- فرزندی دانش‌آموزان دختر. مجله روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت. 5(2)، 52-43.
سهراب‌نژاد، س.، یونسی، س. ج.، دادخواه، ا.، و بیگلریان، ا. (1394). اثربخشی آموزش مفاهیم واقعیت‌درمانی بر تعارضات والد- فرزندی و خودکارآمدی در نوجوانان پسر. مجله علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی ایلام. 23(6)، 120-110.
فرزاد، و.، امامی پور، س.، و وکیل قاهانی، ف. (1390). بررسی اعتبار، روایی و هنجاریابی پرسشنامه علائم مرضی کودکان بر روی کودکان کار. نشریه تحقیقات روانشناختی.3 (11)، 56-47
قریشی، م.، و بهبودی، م. (1396). اثربخشی آموزش واقعیت‌درمانی گروهی بر تنظیم هیجان و افزایش خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دختر. مجله سلامت اجتماعی. 4(3)، 243-233.
گلاسر، و. (1999). تئوری انتخاب، ترجمه علی صاحبی (1394). تهران: سایه سخن.
گلاسر، و. (2003). تئوری انتخاب برای والدین و نوجوانان، ترجمه مهرداد فیروزبخت (1393). تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
ماستری فراهانی، ی. (1390). اثربخشی آموزش مسؤولیت‌پذیری بر پایه واقعیت درمانی بر کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان پسر راهنمایی شهر ساوه. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.