اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر هنر بر اضطراب و حرمت خود دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی تربیتی و مشاوره، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش مبتنی بر هنر بر اضطراب و حرمت خود دانش‌آموزان دختر دبستانی بود. روش این مطالعه از نوع شبه‌آزمایشی با پیش‌آزمون- پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل 120 دانش‌آموزان دبستان دخترانه صبای نور، واقع در منطقه دو شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بود. از بین جامعه فوق، نمونه‌گیری به‌صورت در دسترس و با جایگزینی تصادفی انجام شد. بدین‌صورت که با استفاده از سیاهه اضطراب حالت- صفت کودکان (STAIC)، سیاهه حرمت خود کوپر اسمیت (SEI) و پروتکل آموزش گروهی مبتنی بر هنر (AT)، همه دانش‌آموزان پایه پنجم انتخاب شده و مورد آزمون قرار گرفتند. برحسب این آزمون­ها، افرادی که نمره اضطراب بالاتر از میانگین (اضطراب حالت=6/29 و اضطراب صفت=3/37) و نمره حرمت خود کلی پایین‌تر از میانگین (7/34) داشتند، مشخص شدند و از بین آن‌ها 24 نفر به‌عنوان گروه نمونه انتخاب و به‌تصادف در دو گروه 12 نفره آزمایش و گواه قرار گرفتند. به‌منظور اجرای پژوهش، گروه آزمایش طی هشت جلسه تحت آموزش گروهی مبتنی بر هنر قرار گرفتند و مجدداً در پس‌آزمون هر دو گروه به سنجش درآمدند. نتایج حاصل از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره، تفاوت معنادار میان گروه آزمایش و گواه را در هر دو متغیر اضطراب و حرمت خود نشان داد (05/0P<). براساس یافته‌های پژوهش می‌توان گفت، آموزش گروهی مبتنی بر هنر بر کاهش اضطراب و افزایش حرمت خود دانش‌آموزان دبستانی مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of art-based group training on anxiety and self-esteem of students

نویسندگان [English]

  • Hajar Lotfali 1
  • Mansoure Hajhosseini 2
  • Yaser Madani 2
1 M.A in School Counseling, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant professor, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
The present study aims to study the effectiveness of art-based group training on anxiety and self-esteem of elementary female students.This study was quasi-experimental with pre-test and post-test design and a control group. The statistical population of this study included all the students of Sabaye Noor Girls' Elementary School, located in Tehran's second district in the academic year of 2017-18. From the above population, the sample was obtained via available sampling methodology and randomly placed. Spielberger's State-Trait Anxiety Inventory (STAIC), and Coopersmith's Self-Esteem Inventory (SEI), was used to evaluate all fifth-grade students. Those with anxiety score above the mean (state anxiety=29/6 and trait anxiety=37/3) and a lower general self-esteem score (34/7) were identified and from among them 24 individuals were selected as the sample and were assigned to two experiment and control groups of 12. In order to conduct the research, the experiment group underwent Art-based group training (AT) in eight sessions and were reassessed in the post-test phase.Results of multivariate covariance analysis showed significant differences in anxiety and self- esteem between the experiment and control groups. (P<0.05).According to research findings, it can be concluded that art-based group training has been effective in reducing anxiety and increasing self-esteem in students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Art-based group training
  • anxiety
  • self-esteem
ابراهیمی، ص. (1370). تعیین ضریب پایایی و همبستگی سه مفهوم حمایت اجتماعی، عزت‌نفس و مرجع کنترل بر روی دانش‌آموزان. پایاننامه کارشناسی ارشد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد شمال تهران.
اصلی‌آزاد، م.، عارفی، م.، فرهادی، ط.، و شیخ محمدی، ر. ا. (1391). اثربخشی بازی‌درمانی کودک‌محور بر اضطراب و افسردگی کودکان دختر دارای اختلال اضطراب و افسردگی در دوران دبستان. روشها و مدلهای روانشناختی. 2(9)، 90-71.
اعتمادی، ا.، حاجی حسنی، م.، نادعلی‌پور، ح.، و نظری، ا. (1393). اثربخشی گشتالت درمانی گروهی بر میزان اضطراب و عزت‌نفس دانش‌آموزان طلاق. مجله روانشناسی. 18(4)، 452-438.
امیدی، ح.، ساجدی، ف.، رستمی، ر.، و بخشی، ع. ا. (1397). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر عزت‌نفس دانش‌آموزان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 9(2)، 37-27.
خدادادی، ن. (1397). اثربخشی هنردرمانی با رویکرد نقاشی بر بازشناسی هیجانی چهره کودکان اُتیسم با عملکرد بالا. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 9(1)، 98-89.
خدایاری‌فرد، م.، و پرند، ا. (1391). ارزیابی و آزمونگری روانشناختی. تهران: دانشگاه تهران.
دیانی، ن. (1390). اثربخشی فعالیت‌های کاردستی و نقاشی براساس مدل برنامه‌ریزی چندبُعدی بر کاهش اضطراب کودکان 6-4 سال شیرخوارگاه آمنه تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد رشته علومتربیتی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
رکنی، م.، زاده‌محمدی، ع.، و نوابی‌نژاد، ش. (1394). بررسی اثربخشی نقاشی درمانی بر خلاقیت و رشد اجتماعی کودکان 4 تا 6 ساله.  ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 5(3)، 196-173.
زارع‌زاده خیبری، ش.، رفیعی‌نیا، پ.، و اصغری نکاح، س. م. (1393). اثربخشی هنردرمانی گروهی بیانگر بر افزایش مؤلفه‌های رفتاری و هیجانی خودپنداره کودکان مراکز شبه خانواده. روانشناسی بالینی. 6(2)، 51-41.
زارعی، خ.، پرنده مطلق، ز.، سیدفاطمی، ن.، خوشبخت، ف.، حقانی، ح.، و زارعی، م. (1392). تأثیر قصه‌گویی بر اضطراب فیزیولوژیک، نگرانی و اضطراب اجتماعی کودکان سن مدرسه بستری در بیمارستان. فصلنامه پرستاری داخلی- جراحی. 2(4-3)، 121-115.
سعیدیان، ا. (1394). تأثیر نقاشی تعاملی بر کاهش اضطراب کودکان سرطانی 6 تا 8 سال. پایاننامه کارشناسی ارشد رشته نقاشی. دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه اصفهان.
شریفی، خ.، مسعودی علوی، ن.، تقریبی، ز.، سوکی، ز.، عسگریان، ف. س.، و اکبری، ح. (1390). ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﻋﺰت‌ﻧﻔﺲ ﻣﺎدران و دﺧﺘﺮان نوجوان آن‌ها. فصلنامه علمی- پژوهشی فیض. 15(4)، 352-358.
شیخ‌ذکریایی، ن.، مریدی، گ.، اردلان، م.، و حدودی، ف. (1393). تأثیر نقاشی بر اضطراب کودکان سرطانی بستری در بیمارستان. پایش. 15(1)، 68-63.
صانعی قالیباف، ن. (1394). بررسی تأثیر هنردرمانی شناختی رفتاری بر پرخاشگری، حرمت‌خود و شادکامی نوجوانان. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، پردیس البرز.
عاشوری، م.، شجاعی، س.، و فتاحیان، ف. (1396). بررسی مقایسه‌ای افسردگی، اضطراب و استرس در افراد نابینا و عادی. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 8(4)، 80-71.
عطاری، ب.، شفیع‌آبادی، ع. ا.، و سلیمی، ح. (1390). اثربخشی آموزش هنر نقاشی بر کاهش اضطراب دانش‌آموزان ابتدایی. فرهنگ مشاوره و رواندرمانی. 8(2)، 64-47.
غلامزاده خادر، م.، باباپور خیرالدین، ج.، و صبوری مقدم، ح. (1393). اثربخشی نقاشی درمانی در کاهش نشانه‌های اختلال افسردگی کودکان دبستانی. پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره. 4(2)، 19-32.
فرامرزی، س.، و مرادی، م. ر. (1393). تأثیر هنردرمانی با رویکرد نقاشی بر کاهش ناامیدی و تنهایی کودکان ناشنوای پسر. شنواییشناسی، 23(6)، 31-25.
قاسمی صاحبی، م. (1394). اثربخشی هنردرمانی دلبستگی محور بر کاهش نشانه‌های اختلال دلبستگی و مشکلات هیجانی- رفتاری کودکان بدسرپرست. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی.
لیبمن، م. (1394). هنردرمانی ویژه گروهها، ترجمه علی ‌زاده محمدی و حوری توکلی. تهران: قطره.
نادری، ف.، و انصاری اصل، ز. (1390). تأثیر هنردرمانی بر خودپنداره تأییدجویی و شادکامی کودکان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره و درمان شهرستان اهواز. یافتههای نو در روانشناسی. 18(6)، 32-17.
نظامی‌پور، ا.، عبدالمنافی، ع.، اعتمادی‌نیا، م.، و ایزدی‌نیا، ن. (1394). اثربخشی نقاشی درمانی در کاهش رفتارهای پرخاشگرایانه دانش‌آموزان دختر کم‌شنوا. تعلیموتربیت استثنائی. 15(3)، 38-31.
زمانی اصل، زهره (1377). هنجاریابی مقدماتی سیاهه اضطراب حالت- صفت کودکان روی دانش‌آموزان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران