اثربخشی برنامه آموزشی روابط درون خانوادگی بر رضامندی زوجیت مادران و تاب‌آوری خواهران کودکان با اختلال طیف اتیسم

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیارگروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد ممتاز گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روا‌ن‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران ، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه آموزشی روابط درون‌خانوادگی بر رضامندی زوجیت مادران و تاب‌آوری خواهران کودکان با اختلال طیف اتیسم بود. روش: این پژوهش یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مادران و خواهران کودکان با اختلال طیف اتیسم ساکن شهر تهران در سال 1397 بودند که از میان آنها نمونه‌ای به حجم 24 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (12نفر) و کنترل (12نفر) گمارده شدند. از هر دو گروه پیش‌آزمون به عمل آمد و گروه آزمایش برنامه آموزشی روابط درون‌خانوادگی را در 9 جلسه دریافت کردند.  ابزار پژوهش حاضر شامل مقیاس رضامندی زوجیت افروز (1389) و مقیاس تاب‌آوری کونور و دیویدسون (2003) بود. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل کوواریانس با اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که برنامه آموزشی روابط درون‌خانوادگی بر متغیرهای رضامندی زوجیت و تاب‌آوری اثربخش بوده و اثر این تغییر تا مرحله پیگیری پایدار مانده‌است (05/0>P). نتیجه‌گیری: با توجه بهنتایج پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که برنامه آموزشی روابط درون‌خانوادگی رضامندی زوجیت مادران و تاب‌آوری خواهران کودکان با اختلال طیف اتیسم را افزایش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Intra-Family Relationships Educational Program on marital satisfaction of mothers and resiliency of sisters of shildren with Autism Spectrum disorder

نویسندگان [English]

  • Elham Shafiee 1
  • Sogand Ghasemzadeh 2
  • Gholam-Ali Afrooz 3
1 PHd Student in Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Distinguished Professor of Psychology and Education of Exceptional Children, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim:The purpose of the present study was to evaluate the effectiveness of educational program of intra-family relationships on the marital satisfaction of mothers and the resiliency of sisters of children with autism spectrum disorder. Method:This research was quasi-experimental study with pre-test, post-test and follow up design. The statistical population of this research included mothers and sisters of autistic children, living in Tehran in 2018. From among this population, 24 individuals were selected by the available sampling method and randomly assigned to two groups; experiment (12 people) and control (12 people). Both groups answered the pre-test and then experiment group received the educational program of intra-family relationships in 9 sessions. The tools of the present study were Afrooz Marital Satisfaction Scale (2010) and Connor & Davidson Resiliency Scale (2003). The obtained data were analyzed using repeated measurements of analysis of covariance with SPSS. Results: The results showed that educational program of intra-family relationships was effective on the marital satisfaction and the resiliency variables and the effect of this change was stable in the follow up (P<0/05). Conclusion: According to the finding of the present study, it can be concluded that the educational program of intra-family relationships can increase the marital satisfaction of mothers and the resiliency of sisters of children with autism spectrum disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism spectrum disorder
  • resiliency
  • marital satisfaction
  • intra-family relationships
افروز، غلامعلی (1391). روانشناسی ازدواج و شکوه همسرداری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
افروز، غلامعلی (1385). مصاحبه و مشاوره با والدین کودکان استثنایی. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
افروز، غلامعلی و قدرتی، مهدی (1390). ساخت و هنجاریابی مقیاس رضایت‌مندی همسران افروز (فرم کوتاه). مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، 3-16.
شجاعی، ستاره و به‌پژوه، احمد (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های تاب‌آوری بر میزان تاب‌آوری و مولفه‌های آن در خواهران و برادران کودکان دارای نشانگان داون. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، 2(15)، 5-18.
قاسم‌زاده، سوگند؛ افروز، غلامعلی؛ به‌پژوه، احمد و شکوهی‌یکتا، محسن (1393). طراحی برنامه بهبودبخشی روابط درون‌خانوادگی و ارزیابی اثربخشی آن بر رضامندی زوجیت، مهارت‌های فرزندپروری والدین و نشانه‌های بالینی اختلال رفتاری فرزندان. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی.
قاسم‌زاده، سوگند؛ افروز، غلامعلی؛ به‌پژوه، احمد و شکوهی‌یکتا، محسن (1396). اثربخشی روان‌درمانی مبتنی بر غنی‌سازی روابط درون‌خانوادگی بر مهارت فرزندپروری مادران و نشانه‌های بالینی کودکان با اختلال رفتاری. مطالعات روان‌شناختی، 13(1)، 8-24.
کریمی، علیرضا؛ حسن‌زاده، سعید؛ افروز، غلامعلی و قاسم‌زاده، سوگند (1395). بررسی خودکارآمدی در خواهران و برادران کودکان آهسته‌گام با و بدون نشانگان بالینی. توانمندسازی کودکان ا ستثنایی، 1(17)، 13-22