مقایسه نیمرخ کارکردهای اجرایی کودکان با نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه در مقایسه با کودکان عادی: با تأکید بر عدم همبودی بین دو اختلال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشناسی و آموزش کودکاناستثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادروانشناسی وآموزش کودکان استثنائی،دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی،دانشگاه علامه طباطبائی،تهران،ایران

3 استاد روا‌‌ن‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار گروه سنجش و اندازهگیری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه در مقایسه با کودکان عادی و با تأکید بر عدم همبودی بین دو اختلال انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع پس‌رویدادی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کودکان عادی، کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه شاغل به تحصیل در دوره ابتدایی شهر تهران تشکیل می­دادند که با استفاده از روش نمونه‌گیری دردسترس 24 دانش‌آموز دارای اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی بدون همبودی با اختلال یادگیری ویژه و 27 دانش‌آموز دارای اختلال یادگیری ویژه بدون همبودی با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی پس از شناسایی، ارزیابی و تشخیص؛ از نظر کارکردهای اجرایی با نرم علایم حیاتی سیستم اعصاب مرکزی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. همچنین به منظور مقایسه عملکرد گروه کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و اختلال یادگیری ویژه با کودکان عادی تعداد 28 دانش‌آموز عادی نیز به عنوان گروه کنترل انتخاب و وارد پژوهش شدند. داده‌های گردآوری ‌شده با روش تحلیل واریانس چند متغیره (آزمون‌ تعقیبی شفه) و رسم نیمرخ عملکرد گروه­ها مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاکی از وجود تفاوت معنادار بین عملکرد کودکان عادی با کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش­فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه در همه کارکردهای مرتبط با کارکردهای اجرایی بود. همچنین تفاوت معناداری بین عملکرد گروه کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و گروه کودکان با اختلال یادگیری ویژه در مؤلفه‌های حافظه دیداری-فضایی، حافظه مرکب، کارکردهای اجرایی، انعطاف‌پذیری شناختی و بازداری مشاهده شد. با این ‌وجود در کارکردهای حافظه کاری و حافظه کلامی تفاوت معناداری بین این دو گروه مشاهده نشد (01/0< p). نتیجه‌گیری: به­طور کلی هر دو گروه کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه دچار نقص­ در کارکردهای اجرایی هستند. با این وجود کودکان با اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌­فعالی عملکرد ضعیف­تری نسبت به کودکان با اختلال یادگیری ویژه در این کارکرد­ها دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of executive functions of children with attention deficit/ hyperactivity disorder and children with specific learning disability with normal children; with emphasis on non-comorbid conditions of these two disorders

نویسندگان [English]

  • Ali Sharifi 1
  • Hamid Alizadeh 2
  • Bagher ghobari bonab 3
  • Noorali Farrokhi 4
1 Ph.D.candidate, department of Psychology and Educationof Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Corresponding author: Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, university of Tehran, Tehran, Iran
4 Associative professor, Department of Psychometrics, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim: The present study investigates the comparison of executive functions of children with attention deficit/hyperactivity disorder and children with specific learning disorder with normal children, and with emphasis on non-comorbid conditions of these two disorders. Method:  The methodology of the study was descriptive of causal-comparative type. 24 children with attention-deficit/hyperactivity disorder and 27 children with a specific learning disorder were selected by convenience sampling method. After diagnosis and evaluation, executive functions in these groups were assessed by controlling central nervous system. Students with diagnosis of comorbidity were excluded from the study. Also, in order to compare the performance of children with attention deficit/hyperactivity disorder and specific learning disorder with normal children, 28 normal students were selected as the control group and entered the study. Collected data was analyzed using MANOVA and post hoc Scheffé's test. Also, the profile of executive functions of the three groups was presented in a graph. Results: the results of the study indicate significant differences between executive function skills in normal children and children with attention deficit/hyperactivity disorder and children with specific learning disorder. Also, significant differences between children with attention deficit/hyperactivity disorder and children with specific learning disorder in visual-spatial memory, composite memory, executive function, cognitive flexibility and response inhibition were observed. However, no significant differences were observed in working memory and verbal memory between children with attention deficit/hyperactivity disorder and children with specific learning disorder (p>0/01). Conclusion: Based on the results, children with attention deficit/hyperactivity and children with specific learning disorder have a deficit in executive functions. Moreover, children with attention deficit/hyperactivity disorder are weaker than children with a specific learning disorder in executive function skills.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention deficit/hyperactivity disorder
  • specific learning disorder
  • executive functions
  • comorbid condition
پوشنه، کامبیز؛ شریفی، علی؛ معتمد یگانه، نگین (1394). اثر بخشی مداخله بازتوانی شناختی رایانه محور به کارکردهای اجرایی و عملکرد حافظه فعال دانش آموزان با اختلال یادگیری ریاضی. فصلنامه افراد استثنایی، 5 (20)، 28-1.
صادقیان، زهره (1394). ساخت و هنجاریابی پرسشنامه اختلال یادگیری ویژه (فرم ویژه معلم) بر اساس کتاب راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی  پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه علامه طباطبایی.
 
صدرالسادات، ج؛ هوشیاری، ز؛ زمانی، ر. و صدرالسادات، ل. (1386). تعیین مشخصات روان سنجی مقیاس درجه‌بندی SNAP-IV، اجرای والدین. توان بخشی، 8(3)، 65-59.
علیزاده، حمید (1385). رابطۀ کارکردهای اجرایی عصبی ـ شناختی با اختلال‏های رشدی. تازه‏های علوم شناختی، 8(4)،70-57.
 قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و ربیعی، ژاله (١٣۸۸). مقایسه‌ی کارکردهای اجرایی درکودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش‌فعالی، ناتوانی در یادگیری و به‌هنجار. فصلنامه اصول بهداشت  روانی، ١١(44)، ٣٣٣-٣٢٢.
میرمهدی، سید رضا و شجاعی، فهیمه (1395). بررسی و مقایسه نیمرخ مهارت‌های عصب روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص، دانش‌آموزان با نقص توجه ـ بیش‌فعالی و دانش‌آموزان عادی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی عصب روانشناسی، 2(6)، 106-91.