اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به ‌اختلال اُتیسم با عملکرد بالا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور ورامین، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به ‌اختلال اُتیسم با عملکرد بالا بود. روش مطالعه از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه کودکان مبتلا به ‌اختلال اُتیسم مراکز درمانی استان مرکزی شامل 46 کودک (8 دختر و 38 پسر) بود. از بین جامعه هدف 16 کودک پسر مبتلا به‌ اختلال اُتیسم با عملکرد بالا با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس بر اساس پرسشنامه سنجش دامنه طیف اُتیسم (ASSQ) از مرکز درمانی انجمن خیریه اُتیسم رضوان استان مرکزی به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش (8 نفر) و کنترل (8 نفر) به ‌شیوه تصادفی گمارش شدند. در ابتدا هر دو گروه توسط پرسشنامه درجه‌بندی رفتاری کارکردهای اجرایی (Bariff،2000) مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش در 10 جلسه 50 دقیقه‌ای در طول چهار هفته توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور را دریافت کردند. در پایان، هر دو گروه مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان داد که توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور، موجب بهبود کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به ‌اختلال اُتیسم با عملکرد بالا می‌شود. از‌این‌رو، با استفاده از توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور، می‌توان کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به‌ اختلال اُتیسم با عملکرد بالا را بهبود بخشید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Computer-Based Cognitive Rehabilitation on executive functions of children with High Functioning Autism

نویسندگان [English]

  • Sahar Badri Bagehjan 1
  • Atefe Mohamadi feyzabadi 2
  • Parviz Sharif Daramadi 3
  • Roohallah Fathabadi 4
1 MA. in Educational Psychology, Payame Noor University, Varamin Branch, Tehran, Iran
2 MA. Student in Psychology of Exceptional Children, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Psychology of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
4 Ph.D. Student in Psychology of Exceptional Children, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to determine the effectiveness of computer-based cognitive rehabilitation on executive functions of children with High Functioning Autism. The research method was quasi-experimental with pretest-posttest design and a control group. The statistical population of this study included all children with Autism Disorder in Markazi Province's autism centers including 46 children. From the target population, 16 boys with high functioning autism disorder were selected from Autism Charity Medical Center of Markazi Province using available sampling method based on Autism Spectrum Scale (ASSQ) (Ehlerz, Gillberg & Wing Lorna, 1999) and were randomly assigned to experiment (n=8) and control (n=8) groups. Initially, both groups were assessed by the Executive Functional Performance Rating Scale (Bariff, 2000). The experiment group received 10 sessions of 50 minutes computer-based cognitive rehabilitation during 4 weeks. At the end, both groups were reassessed. Data were analyzed using analysis of covariance. The findings of this study showed that computer-based cognitive rehabilitation improves the executive functions of children with high functioning autism. Therefore, using computer-based cognitive rehabilitation can improve the executive functions of children with high functioning autism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism
  • cognitive rehabilitation
  • computer-based
  • executive functions
آبباریکی، ا.، یزدان‌بخش، ک.، و مؤمنی، خ. (1396). اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌ای بر کاهش نارسایی شناختی در دانش‌آموزان با اختلال یادگیری. فصلنامه افراد استثنائی. 7(26)، 157-127.
علی‌پور، ا.، و محمدی قره‌قوزلو، ر. (1397). تأثیر توان‌بخشی شناختی رایانه‌یار بر کارکردهای اجرایی و توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان مبتلا به‌ دیابت. فصلنامه عصب روانشناسی. 3(15)، 74-55.
عیوضی، س.، یزدان‌بخش، ک.، و مرادی، آ. (1397). اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌یار بر بهبود کارکردهای اجرایی بازداری پاسخ کودکان مبتلا به‌ اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی. فصلنامه عصب روانشناسی. 3(14)، 22-9.
کاسه‌چی، م. (1390). روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه غربالگری کودکان اُتیسم با عملکرد بالا. پایاننامه کارشناسی ارشد کاردرمانی، دانشکده توان‌بخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
نظربلند، ن.، نوحه‌گری، ا.، و صادقی فیروزآبادی، و. (1398). اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌ای بر حافظه کاری، توجه پایدار و عملکرد ریاضی کودکان دچار اختلال‌های طیف اُتیسم. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی. 13(50)، 293-271.
شهابی، ر. (1386). پیش‌بینی گرایش به وسواس فکری بر اساس نیمرخ شناختی (حافظه کاری، حافظه کوتاه‌مدت و کارکردهای اجرایی). روانشناسی شناختی. 5(1)، 40-31.