اثربخشی بازی رایانه‌ای «کهکشان هیجانات» بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دارای اختلال نافرمانی‌ مقابله‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه هوش ماشین و رباتیک، دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی بازی‌‌‌ رایانه‌ای «کهکشان هیجانات» بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دارای اختلال نافرمانی‌‌ مقابله‌‌ای بود. این مطالعه از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش­آموزان دختر دوره اول ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابله­ای در شهر تهران بود. نمونه آماری، با استفاده از نمونه‌گیری غیرتصادفی انتخاب شدند که شامل 24 دانش‌آموز از دانش‌آموزان دختر دوره اول ابتدایی مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره و روان‌شناسی آموزش‌وپرورش شهر تهران بودند. گروه نمونه بر اساس پرسشنامه علائم مرضی کودکان
( (CSI-4و مصاحبه تشخیصی، دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای تشخیص داده شد و در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) به شیوه تصادفی گمارش شدند؛ همچنین برای ارزیابی مهارت‌های اجتماعی، از مقیاس درجه‌بندی مهارت‌‌های اجتماعی- فرم معلم (SSRS) استفاده شد. گروه آزمایش در 12 جلسه 30 دقیقه‌ای در طول یک ماه و نیم برنامه مداخله­ای بازی رایانه‌ای کهکشان هیجانات را به‌صورت انفرادی دریافت کردند. در پایان هر دو گروه مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده­ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.داده‌‌های به‌‌دست‌ آمده نشان داد، در تمامی خرده مقیاس‌های مهارت‌های اجتماعی بین میانگین نمرات گروه آزمایشی و کنترل تفاوت معناداری وجود داشت (05/0>P)؛‌ به‌طوری که اندازه اثر در مؤلفه‌های مقیاس مهارت‌های اجتماعی (همکاری 313/0، جرئت‌‌‌ورزی 302/0 و خودکنترلی 258/0) به‌دست آمد.بازی رایانه‌‌ای «کهکشان هیجانات» بر مهارت­های اجتماعی کودکان دارای اختلال نافرمانی ‌‌مقابله‌ای تأثیرگذار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of “Emo-Galaxy” video game on social skills of children with Oppositional Defiant Disorder

نویسندگان [English]

  • Nahid Hamidzadeh 1
  • leila Kashani Vahid 2
  • Hadi Moradi 3
  • Samira Vakili 2
1 M.A. Student in Psychology and Education of Exceptional Children, Department of Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate professor, Chair of Machine intelligence and Robotics group, School of Electrical and Computer Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effectiveness of Emo Galaxy computer game on social skills of children with Oppositional Defiant Disorder (ODD). This research was a quasi -experimental study with pre-test, post-test and a control group design. The statistical population included all female elementary school students with ODD who were referred to counseling centers in Tehran City in the academic year of 2018-2019. 24 female students with ODD were selected using available sampling method based on the criterion of Child Symptom Inventory (CSI-4) and DSM-5 Checklist, then 12 of them were randomly assigned to the experiment group and 12 others were assigned to the control group. Social Skills Rating Scale (Gresham & Elliott, 1990) was used to assess their social skills. The experiment group received Emo-Galaxy Computer Game intervention in 12 sessions of 30 minutes during the one-and-a-half months, while the control group waited in the waiting list. At the end, both groups were re-assessed. Data were analyzed using Multivariable Covariance Analysis (MANCOVA).The findings showed that there were significant differences (p<0.05) between the experiment and the control group in all subscales of social skills (cooperation: 0.313, assertiveness: 0.302, and self-control: 0.258). Using this computer game on emotion recognition and regulation was effective for improving social skills in children with ODD.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emo-Galaxy computer game
  • oppositional defiant disorder
  • social skills
اسمعیلی گوجار، ص.، و پورروستائی اردکانی، س. (1398). تأثیر بازی‌های رایانه‌ای آموزشی چندکاربره برخط بر مهارت‌های اجتماعی و توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان. فصلنامه روانشناسی تربیتی. 15(51)، 230-221.‎
افضلی، ل.، قاسم‌زاده، س.، و ‌هاشمی­بخشی، م. (1395). اثربخشی مداخلات خانواده‌ محور بر نشانه‌های بالینی کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای. نشریه توانمندسازی کودکان استثنائی. 7(4)، 94-87.
امیری، م.، موللی، گ.، نساییان، ع.، حجازی، م.، و اسدی­گندمانی، ر. (1396). تأثیر آموزش مدیریت رفتار به مادران بر علائم اختلال و رفتارهای پرخاشگرانه کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای.‎ توانبخشی. 18(2)، 97-84.
خوش­نظر، ا. (1383). هنجاریابی مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی(SSRS)  در کودکان پیش‌دبستانی شهر تهران (فرم والدین). پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
رجبیان ده­زیره، م.، درتاج، ف.، پورورستایی اردکانی، س.، و اسمعیلی گوجار، ص. (1398). تأثیر استفاده از بازی‌های رایانه‌ای آموزشی بر تنظیم شناختی هیجان و ذهن آگاهی دانش‌آموزان. فناوری آموزش (فناوری و آموزش)13(4)، 694-681.
رمضانی­فرانی، ع.، غرایی، ب.، و سالک‌ابراهیمی، ل. (1395). اثربخشی مداخله مبتنی بر رایانه چهره‌‌خوانی بر بهبود مهارت‌های اجتماعی، پردازش چهره و بازشناسی هیجانات در دانش‌‌آموزان مبتلا به اُتیسم. فصلنامه پژوهش‌‌های نوین روانشناختی. 11(43)، 104-81.
رئیسی، ب. (1395). بررسی تأثیر بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی بر پرورش اجتماعی و فرایند جامعه‌پذیری کودکان و نوجوانان، دومین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران. 8 اسفند، قم، ایران.
شهیم، س. (1385). استانداردسازی مقیاس رتبه‌بندی مهارت‌های اجتماعی در دانش‌آموزان پیش‌دبستانی. مجله ایرانی روانشناسی بالینی و روانکاوی. 11(2)، 186-176.
شیرجنگ، ل.، مهریار، ا. هـ.، جاویدی، ح.، و حسینی، س. ا. (1397). تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر کاهش نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان. فصلنامه علمی- پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روانشناختی.9(34)، 204-175.‎
صالحی، م. (1398). تأثیر بازی‌های رایانه‌ای بر هوش هیجانی دانش‌آموزان دوره اول متوسطه. فصلنامه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی. 9(3)، 96-79.
عبداللهی بقرآبادی، ق. (1397). اثربخشی شن‌بازی درمانی در کاهش نشانگان کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. رویش روانشناسی. 7(8)، ۱۶-1.
فرزاد، و.، امامی‌پور، س.، و وکیل قاهانی، ف. (1390). بررسی اعتبار، روایی و هنجاریابی پرسشنامه علائم مرضی کودکان بر روی کودکان کار.‎ تحقیقات روانشناختی. 3(11)، 57-47.
محسنی‌نسب، ز. (1396). نقش بازی‌های کامپیوتری بر مهارت‌های اجتماعی نوجوانان شهر قم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی.
محمداسماعیل، ا.، و علی‌پور، ا. (1381). بررسی مقدماتی اعتبار و روایی و تعیین نقاط برش اختلال‌های پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4). فصلنامه کودکان استثنائی. 2(3)، ۲۵۴-239.
محمدی، م.، ویسی­رایگانی، ع. ا.، جلالی، ر.، قبادی، ا.، و عباسی، پ. (1397). شیوع اختلالات رفتاری در کودکان ایران. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 28(169)، 191-181.
محمدی­نسب، ح . (1395). بررسی تأثیر بازی‌های کامپیوتری بر عملکرد خلاقانه و واکنش‌های هیجانی. دومین کنفرانس ملی بازیهای رایانهای؛ فرصت‌‌‌‌ها و چالش‌‌ها، ۲۷ بهمن، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.