بررسی کارکردهای اجرایی در مولتیپل ‌اسکلروزیس دوران کودکی و نوجوانی با تأکید بر توانایی برنامه‌ریزی راهبردی و مدیریت زمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه علامه‌طباطبایی، تهران، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه علامه‌طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت دو سازه برنامه‌ریزی راهبردی و مدیریت زمان در کودکان و نوجوانان مبتلا به MS بود.این پژوهش، یک مطالعه علّی- مقایسه‌ای با طرح پس‌رویدادی و گروه کنترل بود. جامعه آماری را تمامی کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری MS، عضو انجمن MS ایران تشکیل دادند. برای ‌این ‌منظور، تعداد ۳۰ نفر نمونه مبتلا به MS و ۳۰ نفر نمونه غیرمبتلا که ۱۸ سال و کمتر سن داشتند، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و توسط نسخه والدین پرسشنامه بریف مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله از کودکان و نوجوانان مبتلا با نمونه‌های غیرمبتلا مقایسه شد. ابزارهای مورد استفاده شامل، پرسشنامه بریف (BRIEF) و فرم اطلاعات دموگرافیک بودند. داده‌ها با استفاده از آزمون t مستقل، تحلیل واریانس و همبستگی در نسخه ۲۶ نرم‌افزار Spss تحلیل شدند. تحلیل‌ها در مورد متغیر برنامه‌ریزی نشان داد که میانگین کودکان مبتلا به MS از کودکان غیرمبتلا به‌صورت معناداری بیشتر است (۷۵۸/۵=t، ۵۸=df، ۰۰۰/۰>p) و نیز همبستگی معناداری میان این سازه و وضعیت تحصیلی این افراد مشاهده شده‌ است (۰۲۰/۰>p). در بررسی متغیر مدیریت زمان نیز نتایج شبیه به متغیر قبل بود (۳۹۴/۵=t، ۵۸=df، ۰۰۰/۰>p)؛ با این تفاوت که همبستگی معنادار میان این متغیر با وضعیت تحصیلی تأیید نشد (۶۹۱/۰>p). نتایج این مطالعه نشان داد که کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری MS، در مقایسه با همتایان غیرمبتلایشان در مؤلفه‌های برنامه‌ریزی و مدیریت زمان،ضعف قابل‌توجهی دارند. از این میان، ضعف در مؤلفه برنامه‌ریزی می‌تواند بر اُفت وضعیت تحصیلی آنان نیز تأثیرگذار باشد. بر این ‌اساس، تشخیص و مداخله به‌هنگام در این زمینه ضروری می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of executive functions in Multiple Sclerosis in childhood and adolescence by emphasizing on Strategic Planning and Time Management Ability

نویسندگان [English]

  • Zahra Ahmadi 1
  • Mehdi Dastjerdi Kazemi 2
  • Fatemeh Nikkhoo 2
1 MA student in psychology and education of exceptional children, faculty of psychology and educational science, Allameh Tabataba'I University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor in psychology and education of exceptional children department, faculty of psychology and educational science, Allameh Tabataba'I University, Tehran, Iran dastjerdikazemi@gmail.com
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the status of two strategic planning and time management constructs in children and adolescents with MS.This study was a causal-comparative study with post-facto and control group design. The statistical population comprised all children and adolescents with MS who are members of the MS Society of Iran. For this purpose, 30 MS patients and 30 non-MS patients aged 18 years and younger were selected by convenience sampling method and evaluated by parental version of the BRIEF Questionnaire. The results of children and adolescents affected were compared with non-affected samples. The research tool of the present study was BRIEF Questionnaire (Gioia, Isquith, Guy & Kenworthy, 2000) and data were analyzed using independent t-test, analysis of variance and correlation in version SPSS26 of software.Analysis of the planning variable showed that the mean of children with MS was significantly higher than non-affected children (t=5.758, df=58, p<0.000) and a significant correlation between this construct and educational status were observed (p<0.020). Results of the study of time management variable were similar to the previous one (t=5.394, d.f=58, p<0.000), but no significant correlation was found between this variable and educational status (p<0.691). As a result of the analysis, it was found that children and adolescents with MS have significant deficits in their planning and time management components compared to their non-MS counterparts. However, weakness in the planning component can also affect their educational status. Therefore, early diagnosis and intervention in this field is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic Planning
  • Time Management
  • Pediatric Multiple Sclerosis
  • Executive Functions
احمدی، ا. (۱۳۹۶). طراحی و ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزش مهارت‌های پایه ریاضی و کارکردهای اجرایی بر عملکرد ریاضی کودکان پیش‌دبستانی در معرض مشکلات ریاضی. رساله دکتری، دانشگاه تهران، تهران.
ارجمندنیا، ع. ا. (۱۳۹۴). حافظه فعال از سنجش تا درمان در محیط‌های بالینی و آموزشی. تهران: رشد فرهنگ.
اسپلیت گربر، ر. (۲۰۱۹). نوروآناتومی بالینی اسنل. مترجمان غلامرضا حسن‌زاده، مرتضی غلامی‌نژاد، مهداد عبدی، لیلا نوری و ندا غفاری (۱۳۹۸). تهران: ارجمند.
بداقی، ا.، مرادی، ع. ر.، حسنی، ج.، علی‌پور، ف.، و شاهسوند بغدادی، ط. (۱۳۹۵). بررسی مقایسه‌ای کارکردهای اجرایی در زنان مبتلا به MS دارای اختلال افسردگی، فاقد اختلال افسردگی و زنان بهنجار. فصلنامه عصب- روانشناسی. ۲(۲)، ۵۴-37.
برک، ل. (2014). روانشناسی رشد. مترجم یحیی سیدمحمدی (۱۳۹۸). تهران: ارسباران.
جعفری جوزانی، ر. موسوی، س. ع. م.، احمدی، ع.، و عسگری، ن. (۱۳۹۵). مقایسه کارکردهای اجرایی و جهت‌گیری زندگی افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و افراد سالم. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار. ۲۳(۲)، 328-335.
خان احمدی، ف. (۱۳۹۷). 70 هزار بیمار «MS» در انتظار دریافت هزینه‌های درمانی. برگرفته از http://www.ion.ir/news/374132/
خانجانی، ز.، هاشمی، ت.، جنگی، ش.، و بیات، ا. (۱۳۹۴). مقایسه حافظه‌کاری و توانایی سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی در کودکان با و بدون ناتوانی‌های یادگیری. فصلنامه سلامت روان کودک. ۲(۲)، ۸۹-۱۰۲.
شریفی، آ. (۱۳۹۶). اثربخشی توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی و سرعت پردازش اطلاعات در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس شهر کرمانشاه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، کرمانشاه.
مشهدی، ع.، رسول‌زاده طباطبایی، ک.، آزاد فلاح، پ.، و سلطانی‌فر، ع. (1389). توانایی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی. مطالعات تربیتی و روانشناسی. ۱۱(۱)، 151-170.
نجاتی، و. (۱۳۹۶). عصب‌ روان‌شناسی زبان. تهران: رشد فرهنگ