ORIGINAL_ARTICLE
چالشهای دانشآموزان دارای اختلال یادگیری در حل مسائل کلامی بر پایه کارکرد حافظه فعال
پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالشهای دانشآموزان دارای اختلالهای یادگیری در حل مسائل کلامی ریاضی و با توجه به کارکرد حافظۀ فعال انجام شد. مشارکتکنندگان این پژوهش هفت دانشآموز (دو دختر و پنج پسر) هشت تا نهساله بودند که در مرکز آموزشی ناتوانیهای یادگیری شهرستان تاکستان بهعنوان ناتوان یادگیری شناسایی شدند و بهصورت داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند. ابتدا آزمونهای «ظرفیت عدد مستقیم»، «ظرفیت عدد معکوس» و «ظرفیت فضایی مستقیم» از خردهآزمونهای حافظۀ فعال در نسخۀ چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان (کامکاری و شکرزاده، 1392) بهمنظور اطلاع از وضعیت حافظۀ فعال این دانشآموزان اجرا شد. در مرحلۀ بعد، آنها در مصاحبۀ مبتنی بر تکلیف شرکت کردند و به سؤالات آزمون حساب از نسخۀ چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان (کامکاری و شکرزاده، 1392) پاسخ دادند. پس از نوشتاریکردن متن مصاحبه و تحلیل دادهها با استفاده از روش تحلیل مضمون، پنج مضمون با عنوان «اتکا بر استفاده از انگشتان برای انجام محاسبات»، «مشکلات انجام عملیات ریاضی»، «عدم بهخاطرسپاری اطلاعات»، «مشکلات درک صورتمسئله» و «مشکلات توجه و تمرکز» تبیین شد. نتیجۀ پژوهش بیانگر آن بود که چالش عمدۀ این دانشآموزان در حل مسائل کلامی ریاضی در ارتباط با نقص، در حلقۀ واجشناختی حافظۀ فعال است و احتمالاً آنها برای جبران این نقص، به طرحوارۀ دیداری-فضایی تکیه میکنند که این خود موجب تقویت هرچه بیشتر این مؤلفه میشود. برای تقویت حلقۀ واجشناختی، مداخلههای حافظۀ فعال کلامی مانند آموزش مرور ذهنی، تکرار جملات گفتاری، گوشدادن به داستانها و شعرهای کودکانه در سنین پیش از دبستان پیشنهاد میشود.
https://www.ceciranj.ir/article_139621_ca5277c1a9d63d4abb9fae22342dbdcc.pdf
2021-09-23
11
21
10.22034/ceciranj.2021.263112.1507
اختلالهای یادگیری
حافظۀ فعال
مسائل کلامی
مریم
محسن پور
m.mohsenpour@alzahra.ac.ir
1
استادیار گروه روان شناسی تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
حمیده
یزدی
h.yazdi@student.alzahra.ac.ir
2
دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
AUTHOR
مهناز
اخوان تفتی
makhavan@alzahra.ac.ir
3
استاد گروه روان شناسی تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
AUTHOR
دالوند، م. (1390). بررسی نقش مؤلفههای حافظۀ کاری در عملکرد ریاضی کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه زنجان.
1
رجبی، س.، و پاکیزه، ع. (1391). مقایسۀ نیمرخ حافظه و توجه دانشآموزان مبتلا به ناتوانیهای یادگیری با دانشآموزان عادی. نشریۀ ناتوانیهای یادگیری، 1(3)، 63-84.
2
شریفی، ع.، علیزاده، ح.، غباری بناب، ب.، و فرخی، ن. (1398). مقایسۀ نیمرخ کارکردهای اجرایی کودکان با نارساییتوجه/بیشفعالی و کودکان با اختلال یادگیری ویژه در مقایسه با کودکان عادی: با تأکید بر عدم همبودی بین دو اختلال. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(1)، 28-44.
3
کامکاری، ک.، و شکرزاده، ش. (1392). راهنمای اجرا، نمرهگذاری و تفسیر مقیاسهای هوش وکسلر کودکان-نسخۀ چهارم. تهران: علم استادان.
4
کامکاری، ک.، افروز، غ.، شکرزاده، ش.، و حلت، ا. (1394). راهنمای اجرا، نمرهگذاری و تفسیر مقیاسهای تکمیلی هوش وکسلر کودکان-نسخۀ چهارم. تهران: علم استادان.
5
کرمپور محمدآبادی، ح.، زارکوئی پور، ا.، و فرنام، ع. (1398). مقایسۀ عملکردهای حافظۀ فعال شنیداری، دیداری-فضایی و بلندمدت در دانشآموزان دارای اختلال ریاضی و بهنجار. نشریۀ ناتوانیهای یادگیری، 8(4)، 55-74.
6
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اثربخشی برنامۀ آموزشی جهتیابی و حرکت بر بهزیستی روانشناختی دانشآموزان نابینا
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزشی جهتیابی و حرکت بر بهزیستی روانشناختی دانشآموزان نابینا در استان اصفهان انجام شد. این پژوهش، یک مطالعۀ شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون و گروه کنترل بود. 24 نفر از دانشآموزان نابینا، به روش نمونهگیری در دسترس از مدارس ویژه نابینایان اصفهان انتخاب شدند و بهطور مساوی در یکی از گروههای آزمایش و گروه کنترل (هر گروه دوازده نفر شامل شش دختر و شش پسر) جایگزین شدند. گروه آزمایشی در هشت جلسه آموزش برنامۀ جهتیابی و حرکت (هفتهای دو جلسه) شرکت کردند؛ درحالیکه گروه کنترل در این جلسات شرکت نکردند. آزمودنیها با استفاده از مقیاس بهزیستی روانشناختی (PWBS) ریف (1989) ارزیابی شدند. دادهها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری با بهکارگیری نرمافزار SPSS نسخۀ 26 تحلیل شدند. نتایج نشان داد گروه آزمایش و کنترل در بهزیستی روانشناختی تفاوت معناداری دارند. درواقع آموزش برنامۀ جهتیابی و حرکت، بر بهزیستی روانشناختی و خردهمقیاسهای خودمختاری، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران و پذیرش خود در دانشآموزان نابینا اثر مثبت و معنادار داشته است (001/0>P). با توجه به اینکه آموزش برنامۀ جهتیابی و حرکت، سبب بهبود بهزیستی روانشناختی دانشآموزان نابینا شد، برنامهریزی برای آموزش چنین برنامههایی مانند آموزش برنامۀ جهتیابی و حرکت نقش مهمی در بهزیستی روانشناختی دارد.
https://www.ceciranj.ir/article_139623_7dd84f397e36b3a730e6b491380b1580.pdf
2021-09-23
23
34
10.22034/ceciranj.2021.261097.1501
بهزیستی روانشناختی
جهتیابی و حرکت
دانشآموزان نابینا
نوشین
کمالی
bineshan21.rk@gmail.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
AUTHOR
محمد
عاشوری*
m.ashori@edu.ui.ac.ir
2
دانشیار گروه روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
LEAD_AUTHOR
آذرنیوشان، ب.، انسیه، ش.، خدیجه، م.، و فاطمه، ع. (1394). اثربخشی آموزش تحرک و جهتیابی بر کاهش خشم دانشآموزان نابینا، مجموعه مقالات اولین همایش ملی جامعۀ بینا، شهروند نابینا.
1
اعتباری، ب.، کریمی، ا.، انتظاری، ب.، و عقیلزاده، ن. خ. (1380). جهتیابی و حرکت. چاپ اول. تهران: سازمان آموزش و پرورش استثنایی.
2
آقاییپور، ه.، وطنخواه، ح. ر.، و غلامی حیدرآبادی، ز. (1396). اثربخشی آموزش تحرک و جهتیابی بر مهارتهای اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشآموزان نابینا. مجلۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(21)، 75-83.
3
رزاقی، م. (1398). بررسی اثربخشی آموزش جهتیابی و حرکت بر مهارتهای اجتماعی، اضطراب و بهبود تحرک دانشآموزان نابینای پایۀ اول ابتدایی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد ملارد.
4
زربخش، س. (1398). بررسی اثربخشی آموزش جهتیابی و حرکت بر سازگاری اجتماعی و کیفیت زندگی دانشآموزان نابینا پایۀ دوم ابتدایی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد سنندج.
5
سلیمانی، ا.، و حبیبی، ی. (1393). ارتباط تنظیم هیجان و تابآوری با بهزیستی روانشناختی در دانشآموزان. مجلۀ روانشناسی مدرسه، 3(4)، 51-72.
6
عاشوری، م.، غفوریان، م.، و جلیلآبکنار، س. س. (1398). دانشآموزان با آسیب بینایی و نابینا. چاپ دوم. تهران: رشد فرهنگ.
7
قاسمپور، ع.، جودت، ح.، و سلیمانی، م. (1395). مقایسۀ بهزیستی روانشناختی در دانشآموزان ورزشکار و غیرورزشکار. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 13، 193-204.
8
یعقوبی، ا.، و نسائیمقدم ب. (1398). اثربخشی روش مداخلهای روانشناسی مثبتگرا بر بهزیستی روانشناختی نوجوانان. مجلۀ روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 25(1)، 14-25.
9
یوسفیان، م.، یوسفی، ص.، نجفیفرد، ط.، و احمدی، ف. (1395). تأثیر آموزش تحرک و جهتیابی اولیه بر مهارتهای حرکتی پیشرفتۀ پسران آسیبدیدۀ بینایی ۵ تا ۱۴ سالۀ شهر تهران. مجلۀ روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 3(۱)، 102-112.
10
ORIGINAL_ARTICLE
اثربخشی برنامۀ تربیت کودک اندیشمند بر ارتباط مادران با کودک آهستهگام
این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامۀ تربیت کودک اندیشمند بر ارتباط مادران با کودک آهستهگام انجام شده است. پژوهش حاضر، یک مطالعۀ شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون بدون گروه گواه بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ مادران کودکان چهار تا هفت سال آهستهگام شهر اصفهان بودند. نمونۀ این پژوهش، 30 نفر از مادران کودکان چهار تا هفت سال مدارس غیرانتفاعی ویژۀ دانشآموزان آهستهگام در سال تحصیلی 1398-1399 بودند که به شیوۀ دردسترس انتخاب شدند و برای شرکت در کارگاه تربیت کودک اندیشمند اعلام آمادگی کردند. ابزارهای استفادهشده در این پژوهش، پرسشنامۀ جمعیتشناختی و مقیاس رابطۀ والد-کودک پیانتا (CPRS) بود. برنامۀ تربیت کودک اندیشمند در نه جلسه بهصورت یک جلسۀ دوساعته در هفته برگزار شد. دادهها با استفاده از آزمون تی هتلینگ زوجی و با بهکارگیری نرمافزار SPSS (نسخۀ 22) تجزیهوتحلیل شد. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد برنامۀ تربیت کودک اندیشمند موجب بهبود ارتباط میان مادران و کودک آهستهگام شده است.
https://www.ceciranj.ir/article_139625_4922a60f6f21c1834eac47bb8966fb00.pdf
2021-09-23
35
45
10.22034/ceciranj.2021.260860.1499
تربیت کودک اندیشمند
رابطۀ مادر-فرزند
کودک آهستهگام
سعید
حسن زاده
shasanz@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
علی
مساح بوانی
ali_masah94@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
آبکنار، سمیه.، عاشوری، محمد و افروز، غلامعلی (1392). اثربخشی آموزش رفتارهای اجتماعی بر بهبود مهارتهای اجتماعی نوجوانان کمتوان ذهنی. فصلنامۀ توانبخشی. 14(3)، 31-40.
1
ابارشی، زهره، طهماسبیان، کارینه، مظاهری، محمدعلی و پناغی، لیلی (1388). تأثیر آموزش برنامۀ ارتقای روانی اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر کودک بر خوداثرمندی والدگری و رابطۀ مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامۀ علمی-پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی، 3(3)،50-52.
2
افروز، غلامعلی (1388). مقدمهای بر روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. چاپ بیستوششم. تهران: دانشگاه تهران.
3
پورمحمدرضا تجریشی، معصومه، عاشوری، محمد، افروز، غلامعلی، ارجمندنیا، علیاکبر و غباریبناب، باقر (۱۳۹۴). اثربخشی آموزش برنامۀ والدگری مثبت بر تعامل مادر با کودک کمتوان ذهنی. مجلۀ توانبخشی، 16(۲)، ۱۲۸-۱۳۷.
4
تجریشی، معصومه، عاشوری، محمد، افروز، غلامعلی، ارجمندنیا، علیاکبر و غباری بناب، باقر (1394). اثربخشی آموزش برنامۀ والدگری مثبت بر تعامل مادر با کودک کمتوان ذهنی. فصلنامۀ توانبخشی، 2(16)، 129-131.
5
جلیل آبکنار، سیده سمیه، موللی، گیتا و ادیب سرشکی، نرگس (1390). مقایسۀ اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و شناختی-فراشناختی مبتنی بر مهارتهای حل مسئلۀ ریاضی در دانشآموزان دختر کمتوان ذهنی پایۀ سوم راهنمایی. آرشیو توانبخشی، 12(4)، 57-67.
6
خدابخشی کولایی، آناهیتا، شاهی، عبدالستار، نویدیان، علی و مصلینژاد، لیلی (1394). اثربخشی آموزش برنامۀ والدگری مثبت به مادران کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیشفعالی در کاهش مشکلات برونیسازیشدۀ کودک. اصول بهداشت روانی، 17(3)، 137-143.
7
شکوهی یکتا، محسن، اکبری زردخانه، سعید، پرند، اکرم، محمودی، مریم و مشروطی، پریسا (۱۳۹۵). تأثیر آموزش حل مسئله به مادران بر فرایندهای خانوادگی و شیوههای فرزندپروری آنها. فصلنامۀ سلامت روان کودک، 3(۱)، ۲۹-۴۰.
8
شکوهی یکتا، محسن، اکبری زردخانه، سعید و جمالی، عبدالله (۱۳۹۵). آموزش برنامۀ تربیت کودک اندیشمند به مادران و تأثیر آن بر خشم و رابطه با فرزندان. آسیبشناسی، مشاوره و غنیسازی خانواده، 2(۱)، ۱-۱۴.
9
شکوهی یکتا، محسن، اکبری زردخانه، سعید و سهرابپور، غلامرضا (۱۳۹۴). اثربخشی کارگاه آموزشی کودک اندیشمند بر شیوههای فرزندپروری والدین و مشکلات رفتاری کودکان پیشدبستانی. فصلنامۀ سلامت روان کودک، 2(۳)، ۹-۱۹.
10
شکوهی یکتا، محسن، شریفی، علی و معتمدیگانه، نگین (۱۳۹۴). اثربخشی آموزش مهارتهای حل مسئله بر تعامل والد-کودک. مجلۀ روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 12(45)، 3-14.
11
شکوهی یکتا، محسن و قاسمزاده، سوگند (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش برنامۀ تربیت کودک اندیشمند بر حلمسئله و خودکارآمد پنداری والدگری. فصلنامۀ علمی-پژوهشی علوم روانشناختی، 19(۸۸)، ۴۱۳-۴۲۰.
12
طاهری، فاطمه، ارجمندنیا، علیاکبر و افروز، غلامعلی (1397). اثربخشی آموزش برنامۀ فرزندپروری مثبت بر ارتباط والدین با کودک آهستهگام. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(2)، 111-121.
13
محمدخان کرمانشاهی، سیما، ونکی، زهره، احمدی، فضلالله، آزادفلاح، پرویز و کاظمنژاد، انوشیروان (1385). تجربیات مادران از داشتن کودک عقبماندۀ ذهنی. مجلۀ توانبخشی، 21(3)، 26-33.
14
ORIGINAL_ARTICLE
اثربخشی درمان تحولی دیداری با رویکرد پردازش اطلاعات شناختی در درمان نارساخوانی شناختی
هدف پژوهش حاضر، اثربخشی درمان تحولی- دیداری با رویکرد پردازش اطلاعات شناختی بر بهبود کودکان اختلال ویژة نارساخوانیشناختی است. روش مطالعه، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. برای انتخاب جامعۀ آماری، 140 دانش آموزهفت تا نه سالۀ مبتلا به اختلال یادگیری ویژه ای درنظر کرفته شدند که به مرکز یگانۀ شهرستان ساوجبلاغ استان البرز در سال تحصیلی1398-1397 مراجعه کرده بودند. سپس به روش نمونه گیری دردسترس، 60 نفر مبتلا به نارساخوانی انتخاب شدند که از بین ایندانش آموزان، فقط 20 نفر دارای سبک یادگیری دیداری بودند که به روش تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.ابزارهای به کاررفته در این پژوهش شامل آزمون هوشی وکسلر کودکان، پرسشنامۀ سبک یادگیری واک، فرم تاریخچۀ موردی و آزموناختلال خواندن محقق ساخته بود. دانش آموزان در این پژوهش براساس جنسیت، سن، پایۀ تحصیلی و هوش بهر به دو گروه همگن تقسیمشدند. جلسات درمانی طی دو ماه (پانزده جلسۀ 90 دقیقه ای) و با استفاده از مدل ایشینر، اطلاعات پردازش شناختی، کتل- هورن- کارولو سبک یادگیری دیداری برای گروه آزمایش اجرا شد؛ درحالی که گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. در پایان جلسات درمانی و همچنینهشت هفته پس از مداخله، مجدداً دانش آموزان هردو گروه ارزیابی شدند. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد اثر زمان وبراساس نتایج، این روش درمانی در درمان نارساخوانی شناختی به عنوان یک روش درمانی .(P<0/ گروه طی مطالعه معنادار است ( 05مؤثر پیشنهاد می شود.
https://www.ceciranj.ir/article_139631_874783894fcfebb33e5bf30f12e7af80.pdf
2021-09-23
47
58
10.22034/ceciranj.2021.243934.1429
اختلالات ویژهی یادگیری
ایشینر
پردازش اطلاعات شناختی
سبک یادگیری دیداری
نارساخوان
عطیه
کاوه
lida_kaveh95@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری روان شناسی عمومی، گروه روان شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری، ساری، ایران.
AUTHOR
رمضان
حسن زاده
rhassanzadehd@yahoo.com
2
استاد گروه روان شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری، ساری، ایران
LEAD_AUTHOR
بهرام
میرزاییان
bahrammirzaian@gmail.com
3
استادیار گروه روان شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری، ساری، ایران.
AUTHOR
افشاری، ع.، و رضایی، ر. (1398). اثربخشی نرمافزار ساند اسمارت بر کارکردهای اجرایی (توجه متمرکز، توانایی سازماندهی و برنامهریزی و حافظۀ کاری شنیداری و دیداری) دانشآموزان مبتلا به نارساخوانی. ناتوانیهای یادگیری، 8(3)، 26-48.
1
افروز، غ.، کامکاری، ک.، حلت، ا.، و شکرزاده، ش.. (1392). مقیاسهای هوش وکسلر کودکان– نسخۀ چهارم (WISC – IV) آزمونهای اصلی و جانشین. تهران: علم استادان.
2
بشرپور، س.، عیسیزادگان، ع.، و احمدیان، ل. (1391). نارساییهای پردازش اطلاعات حسی در کودکان مبتلا به ناتوانیهای یادگیری. ناتوانیهای یادگیری، 2(1)، 25-42.
3
رحیمی، م. (1392). اختلالات ویژۀ یادگیری. قم: سپهر اندیشه.
4
رحیمی، م. (1398). ویرایش جدید مدل CHC. قم: بانیان دانش.
5
شیرانی، ش.، حسین پور، م.، و اصلی آزاد، م. (1399). اثربخشی درمان خودشفقتی بر نشاط ذهنی و احساس تنهایی دانشآموزان با اختلال یادگیری. توانمندسازی کودکان استثنایی، 11(1)، 73-85.
6
فتحی، د.، فرامرزی، س.، افتخار صعادی، ز، نادری، ف.، و زرگر، ی. (1397). اثربخشی مداخلۀ هدفمند خواندن مبتنی بر پاسخ به مداخله بر عملکرد خواندن و خودکارآمدی تحصیلی دانشآموزان نارساخوان پایۀ سوم ابتدایی. توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(3)، 87-98.
7
قاسمی، س.، ارجمندنیا، ع.، و غلامعلی لواسانی، م. (1398). طراحی بستۀ توانبخشی شناختی خانوادهمحور و بررسی تأثیر آن بر کارکردهای اجرایی دانشآموزان نارساخوان. توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(2)، 200-215.
8
ORIGINAL_ARTICLE
اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر بهبود مهارت اجتماعی دانشآموزان ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابلهای
هدف پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر مهارت اجتماعی دانشآموزان ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابلهای بود. پژوهش نیمهآزمایشی از طرح نوع پیشآزمون-پسآزمون و گروه کنترل بود. جامعۀ موردمطالعه در این تحقیق شامل کلیۀ دانشآموزان دختر ابتدایی (945 نفر) ده تا دوازدهساله در شهر ملکان بود که در سال تحصیلی 1398-1399 مشغول به تحصیل بودند. نمونۀ موردمطالعه در این تحقیق شامل 30 دانشآموز دختر ده تا دوازدهسالۀ پایههای چهارم، پنجم و ششم ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابلهای بود که با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب و بهصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (آزمایش 15 نفر، کنترل 15 نفر) قرار گرفتند. برای جمعآوری دادهها، از پرسشنامۀ علائم مرضی کودکان (CSI-4) اسپیرافکین و گادو (1994) و مهارت اجتماعی (SSRS) گرشام و الیوت (1990) استفاده شد. گروه آزمایش آموزش تنظیم هیجان (هشت جلسۀ یکساعتی) را دریافت کردند و گروه کنترل در این مدت هیچ مداخلهای دریافت نکردند. تجزیهوتحلیل دادهها، با روش آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آموزش تنظیم هیجان بر همۀ مؤلفههای مهارت اجتماعی شامل همکاری (005/0 >P)، قاطعیت (001/0 >P) و خویشتنداری (003/0 >P) کودکان دختر دبستانی دارای اختلال نافرمانی مقابلهای تأثیر دارد. با توجه به یافتهها پیشنهاد میشود آموزش تنظیم هیجان بهعنوان یکی از روشهای مؤثر در بهبود مهارت اجتماعی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابلهای درنظر گرفته شود.
https://www.ceciranj.ir/article_139633_e334faa8c68bebc0fd61f0bbbe624706.pdf
2021-09-23
59
70
10.22034/ceciranj.2021.250962.1463
اختلال نافرمانی مقابلهای
تنظیم هیجان
مهارتهای اجتماعی
حسین
واحدی کوجنق
h.vahedi@cfu.ac.ir
1
استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
علی
اقبالی
e.eghbali@cfu.ac.ir
2
استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
AUTHOR
رسول
رضایی
r.rezaei@cfu.ac.ir
3
استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
AUTHOR
سمیه
بخشی
bkhshysmyh37@gmail.com
4
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
AUTHOR
آدینه، م.، و حسنی، ج. (1395). تأثیر افشای هیجانی نوشتاری در مشکلات بینفردی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای مطالعۀ تکآزمودنی. روشها و مدلهای روانشناختی، 27(3)، 1-18.
1
شکری، ل.، و عثمانی، ه. (1397). اثربخشی آموزش شایستگی اجتماعی-هیجانی بر مهارتهای اجتماعی و سرمایههای روانشناختی دانشآموزان دارای اختلال نافرمانی مقابلهای. نشریة توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(4)، 17-27.
2
شهیم، س. (1377). بررسی روایی و پایایی مقیاس روش درجهبندی مهارت اجتماعی در گروهی از کودکان شیراز. مجلۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 3 و 4، 17-38.
3
شیرود آقایی ا.، امیرفخرایی آ.، و زارعی ا. (1399). مقایسۀ اثربخشی بازیدرمانی و درمان تعامل والد-کودک بر کنشهای اجرایی و تعامل والد-کودک در کودکان با اختلال نافرمانی مقابلهای. فصلنامۀ سلامت روان کودک، 7(۲)، ۷۹-۹۵.
4
موحدی پور، م.، خالقیپور، ش.، و وهابی هماآبادی، ج. (1396). اثربخشی راهبردهای مدیریت فرایندی هیجان در تنظیم شناختی هیجان دختران نوجوان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای. فصلنامۀ زن و فرهنگ، 9(34)، 111-128.
5
نیکپور، غ.، زارع پور، م.، و نیکپور، ف. (1398). بررسی تأثیر بازیدرمانی با رویکرد شناختی رفتاری بر کاهش نشانههای اختلال لجبازی و نافرمانی در کودکان 8 تا 11 سال. ماهنامۀ علمی-پژوهشی طلوع بهداشت یزد، 17(1)، 62-72.
6
واحدی، ح.، زرگر، ی.، مهرابیزاده هنرمند، م.، و داودی، ا. (1393). مقایسۀ تأثیر درمان نوروفیدبک و دارودرمانی بر بهبود عملکرد مداوم در اختلال کمبود توجه-بیش فعالی. دستاوردهای روانشناختی، 21(1). 161-174.
7
وطنخواه امجد، ف.، و عامری، ف. (1399). تأثیر آموزش شناخت احساسها و هیجانهای چهرهای بر تنظیم شناختی هیجان، مهارتهای اجتماعی و نشانههای مرضی در کودکان با اختلال نافرمانی مقابلهای. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 2(33)، 49-61.
8
هاشمی، ت.، بیراگی، م.، اقبالی، ع.، واحدی، ح.، و رضایی، ر. (1388). تأثیر خودآموزی کلامی بر بهبود نشانههای مرضی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای. فصلنامۀ کودکان استثنایی، 9(۳)، ۲۰۳-۲۱۰.
9
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر برنامۀ راهنمای جملۀ فلپس بر عملکرد بیان نوشتاری دانشآموزان با اختلال یادگیری ویژه
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر برنامۀ راهنمای جملۀ فلپس بر عملکرد بیان نوشتاری دانشآموزان دختر با اختلال یادگیری ویژه در پایۀ پنجم ابتدایی در شهر یزد انجام گرفت. روش پژوهش آزمایشی و از طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل استفاده شده است. بدین منظور با استفاده از روش نمونهگیری چندمرحلهای از بین دانشآموزان با اختلال یادگیری ویژه در پایۀ پنجم ابتدایی شهر یزد، تعداد 30 نفر انتخاب شدند و به تصادف در دو گروه گواه و آزمایش قرار گرفتند. مداخلههای آموزشی برنامۀ فلپس در سیزده جلسۀ 60 دقیقهای روی گروه آزمایش انجام شد. ابزارهای مورداستفاده آزمونهای غیررسمی بیان نوشتاری فرامرزی و همکاران و مقیاس هوشی وکسلر کودکان ویرایش پنجم بودند. دادههای بهدستآمده با روش آماری تحلیل کوواریانس، تجزیهوتحلیل شد. تجزیهوتحلیل دادههای حاصل از پژوهش نشان داد بین عملکرد گروه آزمایش و کنترل، در عملکرد بیان نوشتاری تفاوت معناداری وجود دارد (001/0>P). براساس نتایج پژوهش، برنامۀ راهنمای جملۀ فلپس، بر عملکرد دانشآموزان با اختلال یادگیری در بیان نوشتاری در حیطههای توصیفکردن، داستاننویسی، نامهنویسی، خاطرهنویسی و خلاصهنویسی مؤثر است. میتوان نتیجه گرفت برنامۀ راهنمای جملۀ فلپس بر مهارت بیان نوشتاری دانشآموزان با اختلال یادگیری خاص مؤثر است و از این شیوه میتوان بهعنوان یک شیوۀ درمانی و آموزشی استفاده و آن را به درمانگران پیشنهاد کرد.
https://www.ceciranj.ir/article_139635_f3cac2cd83027058a6d8f0cce955562e.pdf
2021-09-23
71
82
10.22034/ceciranj.2021.247891.1449
اختلال یادگیری ویژه
بیان نوشتاری
راهنمای جملۀ فلپس
مهدیه
کشمیرشکن
mahdieh.k.sh@gmail.com
1
کارشناس ارشد روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، ایران.
AUTHOR
سالار
فرامرزی
salarfaramarzi@yahoo.com
2
گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ،دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایران
LEAD_AUTHOR
احمد
عابدی
a.abedi@edu.ui.ac.ir
3
دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
AUTHOR
آقابابایی، س.، و امیری، ش. (1393). بررسی مؤلفۀ دیداری-فضایی حافظۀ فعال و کوتاهمدت در دانشآموزان با اختلالات یادگیری و مقایسۀ آن با دانشآموزان عادی. فصلنامۀ روانشناسی شناختی، 2(4)، 1-9.
1
پورمحمدرضای تجریشی، م.، پهلواننشان، سحر و گلکار، فائزه. (1398). اثربخشی آموزش آگاهی واجشناختی بر حافظۀ فعال دیداری-فضایی دانشآموزان با اختلال بیان نوشتاری. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 15(6)، 355-366.
2
حاتمزاده، ا. (1394). مقایسۀ اثربخشی روش آموزش انشا با رویکرد یادگیری مغزمحور و رویکرد تجربۀ زبانی بر خودکارآمدی تحصیلی و بیان نوشتاری دانشآموزان پسر مقطع ابتدایی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
3
شکوهی یکتا، م.، و پرند، ا. (1389). روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. تهران: کیهان.
4
فرامرزی، س.، کرمعلیان، ح.، و نصراللهی، ش. (1390). تأثیر مداخلة آموزشی بر رویکرد تجربۀ زبانی بر مهارت بیان نوشتاری دانشآموزان. رویکردهای نوین آموزشی، 6(2)، 41-60.
5
گنجی، م. (1393). آسیبشناسی براساس DSM-5. تهران: پوران پژوهش.
6
محمدی, ف.، اقبالی, ع.، متعالی, ل.، و کریمی، شیدا. (1396). مقایسۀ اثربخشی روش گلینگهام-اورتون و روش تمرین و تکرار بر بهبود اختلال ویژۀ یادگیری نوشتن در دانشآموزان ابتدایی. مطالعات آموزش و آموزشگاهی، 3(3)، 99-117.
7
ORIGINAL_ARTICLE
اثربخشی استفاده از ابزارهای هوشمند بر بهبود اختلالات خواندن و درک مطلب کودکان آهستهگام
هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی استفاده از ابزارهای هوشمند در بهبود اختلالات خواندن و درک مطلب کودکان آهستهگام است. روش نیمهآزمایشی از نوع پیشآزمون-پسآزمون با گروه گواه است. جامعۀ آماری شامل کلیۀ کودکان پسر مبتلا به اختلالات خواندن مراکز درمانی شهرستان مرند است که شامل 64 کودک میشود. از بین جامعۀ هدف، 34 کودک پسر مبتلا به اختلالات خواندن، با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند براساس آزمون هوشی وکسلر و آزمون تشخیصی خواندن و نارساخوانی کرمی نوری و مرادی بهعنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش 17 نفر و کنترل 17 نفر، به شیوۀ تصادفی قرار داده شدند. در ابتدا هردو گروه بهوسیلۀ آزمون تشخیصی خواندن ارزیابی شدند. گروه آزمایش در دوازده جلسۀ 90 دقیقهای در طول یک سال، با استفاده از ابزارهای هوشمند آموزش را دریافت کردند و در پایان، هردو گروه مجدداً ارزیابی شدند. دادهها با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیهوتحلیل شد. یافتههای این پژوهش نشان داد آموزش با استفاده از ابزارهای هوشمند موجب بهبود اختلالات خواندن و درک مطلب در کودکان آهستهگام میشود. از اینرو با استفاده از ابزارهای هوشمند میتوان اختلالات خواندن و درک مطلب را در کودکان آهستهگام بهبود بخشید.
https://www.ceciranj.ir/article_139637_74553ce2d0e26ad5a75ff9a37af520dc.pdf
2021-09-23
83
94
10.22034/ceciranj.2021.246213.1440
ابزارهای هوشمند
اختلالات
درک مطلب خواندن
کودکان آهستهگام
فیروزه
آخوندی یامچی
firuzeh2017.akhundi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان شناسی، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر، دکتری زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر، اهر، ایران.
AUTHOR
هانیه
دواتگری اصل
hdavatgar@ymail.com
2
استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر، اهر، ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر، ایران
LEAD_AUTHOR
نادر
اسدی
naderasadi@yahoo.com
3
دانشیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر، ایران دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر، اهر، ایران.
AUTHOR
اسمعیلی گوجار، ص. (1398). تأثیر بازیهای رایانهای آموزشی بر مهارتهای اجتماعی و توانایی شناختی دانشآموزان. فصلنامۀ روانشناسی تربیتی، 15(51)، 221-230.
1
تبریزی، م. (1398). درمان اختلالات خواندن. چاپ سیزدهم. تهران: فراوران.
2
صالحی، م. (1398). تأثیر بازیهای رایانهای بر هوش هیجانی دانشآموزان دورۀ متوسطه اول. فصلنامۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 9(3)، 79-96.
3
حمیدی، ف.، و محمدی خراسانی، ف. (1396). اثربخشی مشاورۀ گروهی شناختی رفتاری والدین کودکان بیشفعال بر اختلالات رفتاری فرزندان. فصلنامۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(22)، 5-6.
4
دلاور، ع. (1398). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
5
زارعی زوارکی، ا. (1387). سنجش و ارزشیابی یادگیری الکترونیکی. فصلنامۀ آموزش عالی، 1(3)، 73-88.
6
شعبانی، ح. (1398). مهارتهای آموزشی و پرورشی، روش فنون تدریس. تهران: سمت.
7
شعبانی، ح. (1381). مهارتهای آموزشی و پرورشی. تهران: سمت.
8
فاطمی، م. (1397). بررسی تأثیر رایانه بهعنوان فناوری نوین آموزشی در ایجاد محیطهای متنوع یادگیری دانشآموزان کمتوان ذهنی آموزشپذیر. پویش در آموزش علوم انسانی، 3(10)، 1-17.
9
کرمی نوری، ر.، و مرادی، ع. (1396). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). چاپ اول. تهران: جهاد دانشگاهی، واحد تربیتمعلم.
10
نادری، ع.، و سیف نراقی، م. (1385). روشهای تحقیق و نحوۀ ارزیابی آن در علوم انسانی. تهران: دفتر تحقیقات و نشر بدر.
11
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسۀ زمان واکنش دیداری و شنیداری ساده و انتخابی در کودکان مبتلا به نقص توجه/بیشفعالی و ضربآهنگ شناختی کند
هدف از پژوهش حاضر، مقایسۀ زمان واکنش دیداری و شنیداری ساده و انتخابی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیشفعالی و ضربآهنگ شناختی کند است. روش پژوهش توصیفی از نوع علی مقایسهای است. جامعۀ آماری موردمطالعه، کلیۀ دانشآموزان پسر دورۀ ابتدایی 7-12 سال شهر تبریز در سال تحصیلی 1398-1399 هستند. از میان این جامعۀ آماری، 100 پسر (50 نفر مبتلا به اختلال نقص توجه/بیشفعالی و 50 نفر مبتلا به ضربآهنگ شناختی کند) به شیوۀ غربالگری با استفاده از مقیاس درجهبندی رفتار کودکان (سوانسون، نولان و پلهام، 1981) و مقیاس ضربآهنگ شناختی کند (پنی، واچبوچ، کلین، کورکوم و اسکیس، 2009) بهعنوان نمونه انتخاب شدند. سپس از نرمافزار Psytask برای سنجش زمان واکنش استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد بین کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیشفعالی و ضربآهنگ شناختی کند، از نظر زمان واکنش دیداری و شنیداری ساده و انتخابی تفاوت معناداری وجود دارد (0001/0P<). از طرفی نتایج تحلیل واریانس تکمتغیره و بررسی میانگینها نشان داد کودکان مبتلا به ضربآهنگ شناختی کند در هر چهار زمان واکنش، نسبت به کودکان مبتلا به نقص توجه/بیشفعالی عملکرد ضعیفتری دارند. با توجه به یافتهها نتیجهگیری میشود که کودکان مبتلا به ضربآهنگ شناختی کند بهدلیل مشکلات بیشتر در توجه پایدار، در کارکردهای شناختی مانند زمان واکنش که توجه و تمرکز را درگیر میکند، نسبت به کودکان مبتلا به نقص توجه/بیشفعالی عملکرد ضعیفتری دارند. یافتههای این پژوهش میتواند به تشخیص و تمایز بهتر اختلال ضربآهنگ شناختی کند از اختلال نقص توجه/بیشفعالی کمک کند و به ارائۀ راهکارهای مختلف درمانی مختص هر اختلال منجر شود.
https://www.ceciranj.ir/article_139630_905a7201ff92cc43bd2acd89c607cb22.pdf
2021-09-23
95
105
10.22034/ceciranj.2021.254513.1475
زمان واکنش
ضربآهنگ شناختی کند
نقص توجه/بیشفعالی
منصور
بیرامی
dr.bayrami@yahoo.com
1
استاد روانشناسی دانشگاه تبریز ، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
محمد
شادبافی
shadbaf_m@tabrizu.ac.ir
2
دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
AUTHOR
رقیه
عبدالرحیم پور
abdolrahimpour_r@yahoo.com
3
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، ایران.
AUTHOR
صدرالسادات، ج.، هوشیاری، ز.، زمانی، ر.، و صدرالسادات، ل. (1386). تعیین مشخصات روانسنجی مقیاس درجهبندیSNAP-IV، اجرای والدین. مجلۀ توانبخشی، 8(4)، 59-65.
1
هاشمی، ت.، و ماشینچی، ن. (1398). بررسی ویژگیهای روانسنجی مقیاس SCT پنی و همکاران در کودکان مقطع ابتدایی نواحی پنجگانۀ شهرستان تبریز: بینا.
2
Adams, Z. W., Milich, R., & Fillmore, M. T. (2010). Examining manual and visual response inhibition among ADHD subtypes. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(7), 971-983.
3
Adleman, N. E., Chen, G., Reynolds, R. C., Frackman, A., Razdan, V., Weissman, D. H., ... & Leibenluft, E. (2016). Age-related differences in the neural correlates of trial-to-trial variations of reaction time. Developmental Cognitive Neuroscience, 19, 248-257.
4
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). American Psychiatric Pub.
5
Aron, A. R., Cai, W., Badre, D., & Robbins, T. W. (2015). Evidence supports specific braking function for inferior PFC. Trends Cogn Sci, 19(12), 711-712.
6
Barakat, M., Mashmoushi, R., Oghgassian, G., & Shamseddeen, W. (2020). A retrospective investigation of the added clinical value of SCT symptoms on neuropsychological assessments in youth with ADHD. Child Neuropsychology, 1-15.
7
Barkley, R. A. (2014). Sluggish cognitive tempo (concentration deficit disorder?): Current status, future directions, and a plea to change the name. Journal of Abnormal Child Psychology. 42(1), 117-125.
8
Baytunca, M. B., Inci, S. B., Ipci, M., Kardas, B., Bolat, G. U., & Ercan, E. S. (2018). The neurocognitive nature of children with ADHD comorbid sluggish cognitive tempo: Might SCT be a disorder of vigilance. Psychiatry Research, 270, 967-973.
9
Baykara, S., & Alban, K. (2019). Visual and Auditory Reaction Times of Patients with Opioid Use Disorder. Psychiatry Investigation. 16(8), 602.
10
Becker, S. P., Luebbe, A. M., & Joyce, A. M. (2015). The Child Concentration Inventory (CCI): Initial validation of a child self-report measure of sluggish cognitive tempo. Psychological Assessment, 27(3), 1037.
11
Becker, S. P., Leopold, D. R., Burns, G. L., Jarrett, M. A., Langberg, J. M., Marshall, S. A., ... & Willcutt, E. G. (2016). The internal, external, and diagnostic validity of sluggish cognitive tempo: A meta-analysis and critical review. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 55(3), 163-178.
12
Becker, S. P., Schmitt, A. P., Jarrett, M. A., Luebbe, A. M., Garner, A. A., Epstein, J. N., & Burns, G. L. (2018). Sluggish cognitive tempo and personality: Links to BIS/BAS sensitivity and the five factor model. Journal of Research in Personality, 75, 103-112.
13
Bussing, R., Fernandez, M., Harwood, M., Hou, W., Garvan, C. W., Eyberg, S. M., & Swanson, J. M. (2008). Parent and teacher SNAP-IV ratings of attention deficit hyperactivity disorder symptoms: psychometric properties and normative ratings from a school district sample. Assessment, 15(3), 317-328.
14
Camprodon-Rosanas, E., Ribas-Fitó, N., Batlle-Vila, S., Persavento, C., Alvarez-Pedrerol, M., Sunyer, J., & Forns, J. (2017). Sluggish cognitive tempo: Sociodemographic, behavioral, and clinical characteristics in a population of Catalan school children. Journal of Attention Disorders, 21(8), 632-641.
15
Camprodon-Rosanas, E., Ribas-Fitó, N., Batlle, S., Persavento, C., Alvarez-Pedrerol, M., Sunyer, J., & Forns, J. (2020). Association between sluggish cognitive tempo symptoms and attentional network and working memory in primary schoolchildren. Journal of Attention Disorders, 24(13), 1787-1795.
16
Colder, C. R., & O'connor, R. M. (2004). Gray's reinforcement sensitivity model and child psychopathology: Laboratory and questionnaire assessment of the BAS and BIS. Journal of Abnormal Child Psychology, 32(4), 435-451.
17
Dawson, P., & Guare, R. (2018). Executive skills in children and adolescents: A practical guide to assessment and intervention. Guilford Publications.
18
Elia, J., Arcos-Burgos, M., Bolton, K. L., Ambrosini, P. J., Berrettini, W., & Muenke, M. (2009). ADHD latent class clusters: DSM-IV subtypes and comorbidity. Psychiatry Research, 170, 192–198.
19
Fredrick, J. W., Kofler, M. J., Jarrett, M. A., Burns, G. L., Luebbe, A. M., Garner, A. A., ... & Becker, S. P. (2020). Sluggish cognitive tempo and ADHD symptoms in relation to task-unrelated thought: Examining unique links with mind-wandering and rumination. Journal of Psychiatric Research, 123, 95-101.
20
Garner, A. A., Hansen, A., Baxley, C., Becker, S. P., Sidol, C. A., & Beebe, D. W. (2017). Effect of sleep extension on sluggish cognitive tempo symptoms and driving behavior in adolescents with chronic short sleep. Sleep Medicine, 30, 93-96.
21
Geethanjali, B., Adalarasu, K., & Rajsekaran, R. (2012). Impact of music on brain function during mental task using electroencephalography. World Academy of Science, Engineering and Technology, 66, 883-887.
22
Goth-Owens, T. L., Martinez-Torteya, C., Martel, M. M., & Nigg, J. T. (2010). Processing speed weakness in children and adolescents with non-hyperactive but inattentive ADHD (ADD). Child Neuropsychology, 16(6), 577-591.
23
Greenhouse, I., King, M., Noah, S., Maddock, R. J., & Ivry, R. B. (2017). Individual differences in resting corticospinal excitability are correlated with reaction time and GABA content in motor cortex. Journal of Neuroscience, 37(10), 2686-2696.
24
Güven, A., Altinkaynak, M., Dolu, N., Demirci, E., Özmen, S., İzzetoğlu, M., & Pektaş, F. (2019). Effects of methylphenidate on reaction time in children with attention deficit/hyperactivity disorder. Archives of Neuropsychiatry, 56(1), 27.
25
Jarrett, M. A., Rapport, H. F., Rondon, A. T., Becker, S, P. (2017). ADHD dimensions and sluggish cognitive tempo symtoms in relations to self-report and laboratory measures of neuropsychological functioning in college students. J Atten Disord, 21(1), 673-683.
26
Hwang, S., Meffert, H., Parsley, I., Tyler, P. M., Erway, A. K., Botkin, M. L., ... & Blair, R. J. R. (2019). Segregating sustained attention from response inhibition in ADHD: An fMRI study. NeuroImage: Clinical, 21, 101677.
27
Jacobson, L. A., Geist, M., & Mahone, E. M. (2018). Sluggish cognitive tempo, processing speed, and internalizing symptoms: the moderating effect of age. Journal of Abnormal Child Psychology, 46(1), 127-135.
28
Jose, S., & Gideon Praveen, K. (2010). Comparison between auditory and visual simple reaction times. Neuroscience & Medicine, 2010.
29
Kaplan, H. I. (2015). Sadock's synopsis of psychiatry: Behavioral Sciences. Clinical Psychiatry. Kaplan HI, Sadock BJ, Grebb JA. Baltimore, Williams and Wilkins, 7, 468-469.
30
Larsson, H., Dilshad, R., Lichtenstein, P., & Barker, E. D. (2011). Developmental trajectories of DSM‐IV symptoms of attention‐deficit/hyperactivity disorder: Genetic effects, family risk and associated psychopathology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 52(9), 954-963.
31
Lin, H. Y., Chang, W. D., Hsieh, H. C., Yu, W. H., & Lee, P. (2020). Relationship between intraindividual auditory and visual attention in children with ADHD. Research in Developmental Disabilities, 108, 103808.
32
Lundervold, A. J., Posserud, M. B., Ullebø, A. K., Sørensen, L., & Gillberg, C. (2011). Teacher reports of hypoactivity symptoms reflect slow cognitive processing speed in primary school children. European Child & Adolescent Psychiatry. 20(3), 121-126.
33
Maoz, H., Gvirts, H. Z., Sheffer, M., & Bloch, Y. (2019). Theory of Mind and empathy in children with ADHD. Journal of Attention Disorders, 23(11), 1331-1338.
34
Müller, A., Vetsch, S., Pershin, I., Candrian, G., Baschera, G. M., Kropotov, J. D., ... & Eich, D. (2019). EEG/ERP-based biomarker/neuroalgorithms in adults with ADHD: Development, reliability, and application in clinical practice. The World Journal of Biological Psychiatry, 1-11.
35
Mueller, A. K., Tucha, L., Koerts, J., Groen, Y., Lange, K. W., & Tucha, O. (2014). Sluggish cognitive tempo and its neurocognitive, social and emotive correlates: a systematic review of the current literature. Journal of Molecular Psychiatry, 2(1), 5.
36
Pain, M. T., & Hibbs, A. (2007). Sprint starts and the minimum auditory reaction time. Journal of Sports Sciences, 25(1), 79-86.
37
Penny, A. M., Waschbusch, D. A., Klein, R. M., Corkum, P., & Eskes, G. (2009). Developing a measure of sluggish cognitive tempo for children: content validity, factor structure, and reliability. Psychological Assessment, 21(3), 380.
38
Petersen, S. E., & Posner, M. I. (2012). The attention system of the human brain: 20 years after. Annual Review of Neuroscience, 35, 73-89.
39
Reigal Garrido, R. E., Barrero, S., Martín, I., Morales-Sánchez, V., Juárez, R., & Hernández-Mendo, A. (2019). Relationships between reaction time, selective attention, physical activity and physical fitness in preteens. Frontiers in Psychology, 10, 2278.
40
Riccio, C. A., Homack, S., Jarratt, K. P., & Wolfe, M. E. (2006). Differences in academic and executive function domains among children with ADHD predominantly inattentive and combined types. Archives of Clinical Neuropsychology, 21(7), 657-667.
41
Riley, C., DuPaul, G. J., Pipan, M., Kern, L., Van Brakle, J., & Blum, N. J. (2008). Combined type versus ADHD predominantly hyperactive-impulsive type: Is there a difference in functional impairment?. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 29(4), 270-275.
42
Roshani, F., Piri, R., Malek, A., Michel, T. M., & Vafaee, M. S. (2020). Comparison of cognitive flexibility, appropriate risk-taking and reaction time in individuals with and without adult ADHD. Psychiatry Research, 284, 112494.
43
Sadrosadat, S. J., Houshyari, Z., Zamani, R., & Sadrosadat, L. (2008). Determinatio of psychometrics index of SNAP-IV rating scale in parents execution. Archives of Rehabilitation, 8(4), 59-65.
44
Salum, G. A., Sato, J. R., Manfro, A. G., Pan, P. M., Gadelha, A., do Rosário, M. C., ... & Rohde, L. A. (2019). Reaction time variability and attention-deficit/hyperactivity disorder: is increased reaction time variability specific to attention-deficit/hyperactivity disorder? Testing predictions from the default-mode interference hypothesis. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 11(1), 47-58.
45
Skirbekk, B., Hansen, B. H., Oerbeck, B., & Kristensen, H. (2011). The relationship between sluggish cognitive tempo, subtypes of attention-deficit/hyperactivity disorder, and anxiety disorders. Journal of Abnormal Child Psychology, 39(4), 513-525.
46
Tamm, L., Brenner, S. B., Bamberger, M. E., & Becker, S. P. (2018). Are sluggish cognitive tempo symptoms associated with executive functioning in preschoolers. Child Neuropsychology, 24(1), 82-105.
47
Van Den Berg, J., & Neely, G. (2006). Performance on a simple reaction time task while sleep deprived. Perceptual and Motor Skills, 102(2), 589-599.
48
Wood, W. L., Potts, H. E., Lewandowski, L. J., & Lovett, B. J. (2017). Sluggish cognitive tempo and speed of performance. Journal of Attention Disorders, 21(8), 684-690.
49
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسۀ اثربخشی بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش بر بهبود انعطافپذیری شناختی دانشآموزان دارای اختلال یادگیری خاص
هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ اثربخشی بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش بر بهبود انعطافپذیری شناختی دانشآموزان دارای اختلال یادگیری خاص است. روش پژوهش، نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروههای نابرابر و پیگیری یکماهه است. جامعۀ آماری پژوهش، دانشآموزان دارای اختلال یادگیری خاص مراجعهکننده به کلینیکهای پندار و آتیه در شهر تهران، در سال تحصیلی 1397-1398 هستند که از بین آنها 58 دانشآموز (32 پسر و 26 دختر) مبتلا به اختلال یادگیری خاص به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند و 14 نفر در گروه آزمایشی اول، 15 نفر در گروه آزمایشی دوم، 16 نفر در گروه آزمایشی سوم و 13 نفر در گروه گواه بهصورت تصادفی قرار گرفتند. برای اندازهگیری عملکرد انعطافپذیری شناختی، از آزمون دستهبندی کارتهای ویسکانسین (WCST) استفاده شد. دادهها با استفاده از تحلیل واریانس، با اندازهگیری مکرر، در نرمافزار SPSS 24 تحلیل شد. یافتهها نشان داد بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و تلفیق آن با یکپارچگی حسی بهطور معنادار انعطافپذیری شناختی را در دانشآموزان دارای اختلال یادگیری خاص بهبود میبخشد (01/0>P). یکپارچگی حسی نیز بهطور معنادار انعطافپذیری شناختی را در دانشآموزان دارای اختلال یادگیری خاص افزایش میدهد (05/0>P)، اما بین این سه روش در بهبود انعطافپذیری شناختی تفاوتی وجود ندارد. از اینرو میتوان از بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش در بهبود انعطافپذیری شناختی دانشآموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص استفاده کرد.
https://www.ceciranj.ir/article_139619_97af0a2d59dbc35a13acf4af70c548a9.pdf
2021-09-23
107
121
10.22034/ceciranj.2021.264857.1515
اختلال یادگیری خاص
انعطافپذیری شناختی
بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر
یکپارچگی حسی
ستاره
فیروزی
setarehfirouzi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
AUTHOR
خدیجه
ابوالمعالی الحسینی
abolmaali@riau.ac.ir
2
نویسندة مسئول: دانشیار گروه روان شناسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
LEAD_AUTHOR
سیاوش
طالع پسند
stalepasand@semnan.ac.ir
3
دانشیار، گروه روان شناسی تربیتی، دانشکدة روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
AUTHOR
مصطفی
نوکنی
hajinokani@yahoo.com
4
استادیار روان شناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
AUTHOR
استکی، م. (1388). علائم اختلال در یکپارچگی حسی. بازتاب دانش، 11 (3)، 45-50.
1
اوریادی، پ.، هادیانفرد، ح.، و قاسمی، ن. (1398). اثربخشی توانبخشی شناختی مبتنی بر بازیهای رایانهای بر عملکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ فزونکنشی. فصلنامۀ روانشناسی شناختی. 7 (1)، 92-108.
2
ایمونز، پ.، و اندرسون، ل. (2005). درک اختلال عملکرد حسی، در اختلالات طیف اوتیسم، بیش فعالی و نقص توجه، ناتوانیهای یادگیری و اختلال دوقطبی. ترجمۀ شهلا رفیعی و ندا صادقی نایینیپور (1394). تهران: انتشارات فراروان.
3
بدری بگهجان، س.، محمدی فیضآبادی، ع.، شریفی درآمدی، پ.، و فتحآبادی، ر. (1399). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانهمحور بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم با عملکرد بالا. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 1(33)، 41-52.
4
پرند، ا.، نجفیفرد، ط.، نوذری، م.، و حکیمینژاد، ف. (1394). درمان شناختی-رفتاری اختلال ریاضی: مطالعۀ موردی. فصلنامۀ سلامت روان کودک. 2(۳)، ۹۵-۱۰۴.
5
پیرخائفی، ع.، و اکبروند، ت. (1394). اثربخشی الگوی توانبخشی عصب روانشناختی یکپارچهسازی حسی بر بهبود کارکردهای اجرایی مغز کودکان دارای اختلال کمبود توجه بیشفعالی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی عصب-روانشناسی. 1(1)، 26-40.
6
جوانمرد، غ.، علیلو، م.، احمدی، پ.، باباپور، ج.، و رنجبر، ف. (1387). عملکرد گروه بیماران اسکیزوفرنیک دارای علایم مثبت و منفی در آزمون نوروسایکولوژیک بندرگشتالت و همبستگی آن با عملکرد در آزمون دستهبندی کارت ویسکانسین (WCST). فصلنامۀ نوین روانشناسی، 3(10)، 41-59.
7
حسینخانزاده، ع.، لطیفزنجانی، م.، و طاهر، م. (1395). تأثیر توانبخشی شناختی رایانهیار بر بهبود کنشهای اجرایی و عملکرد خواندن دانشآموزان مبتلا به نارساخوانی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی عصب-روانشناسی. 2(2)، 24-44.
8
حسینی، م.، شریفی، م.، عطایی، ر.، و علایی، ح. (1385). بررسی تغییرات امواج خودبهخودی مغزی در موشهای صحرایی ورزش دادهشده. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 4(13)، 215-222.
9
حضرتیساقصلو، ش.، عطادخت، ا.، نریمانی، م.، و مجدی، ه. (1397). مقایسۀ توانایی برنامهریزی-سازماندهی و انعطافپذیری شناختی در دانشآموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. دوفصلنامۀ راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(10)، 2-15.
10
خالدی، آ. (1395). مقایسۀ مؤلفههای مختلف کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به نقصتوجه بیشفعالی، کودکان با اختلال یادگیری خاص و کودکان عادی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه خوارزمی.
11
خدادادی، م.، نظربلند، ن.، و امانی، ح. (1393). نرمافزار سنجش عملکرد کنشهای اجرایی. تهران: مؤسسۀ تحقیقات علوم رفتاری و شناختی سینا.
12
رحیمیان مشهدی، م.، شمسیپور دهکردی، پ.، و ابطحی، م. (1397). تأثیر تمرینات جسمانی پیشرونده و توانبخشی شناختی بر بهبود انعطافپذیری شناختی و رشد اجتماعی کودکان کمتوان ذهنی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی عصب-روانشناسی، 14(3)، 91-110.
13
رنجبر، م.، حسنزاده، س.، و ارجمندنیا، ع. (1399). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه محور در ارتقاء کارکردهای اجرایی کودکان: مروری نظامدار بر پژوهشهای داخلی. مجلۀ تازههای علوم شناختی، 22(1)، 128-136.
14
زارع، ح.، چرامی، ف.، و شریفی، ع. (1399). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانهای بر حافظه کاری و انعطافپذیری شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری. دوفصلنامۀ راهبردهای شناختی در یادگیری، 15(8)، 1-18.
15
شاهقلیان، م.، آزاد فلاح، پ.، فتحی آشتیانی، ع.، و خدادادی، م. (۱۳۹۰). طراحی نسخۀ نرمافزاری آزمون دستهبندی کارتهای ویسکانسین (WCST): مبانی نظری، نحوۀ ساخت و ویژگی روانسنجی. فصلنامۀ مطالعات روانشناسی بالینی، 4(1)، 111-133.
16
شاهمحمدی، م.، انتصارفومنی، غ.، حجازی، م.، و اسدزاده، ح. (1398). تأثیر برنامۀ یکپارچگی حسی بر هوش غیرکلامی، توجه و عملکرد تحصیلی دانشآموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی. ناتوانیهای یادگیری، 1(9)، 92-114.
17
صادقی، ا.، ربیعی، م.، و عابدی، م. (1390). رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش و کسلر کودکان. روانشناسی تحولی، 7(28)، 377-386.
18
صفریبولانی، ن. (1396). اثربخشی روشهای بازتوانی شناختی بر بهبود ابعاد توجه و کارآمدی خواندن دانشآموزان نارساخوان. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران.
19
عزیزی، ا. (1397). مقایسۀ تأثیر توانبخشی شناختی، نوروفیدبک و بازیدرمانی شناختی-رفتاری بر عملکرد توجه پیوسته، حافظۀ فعال و ادراک دیداری-حرکتی در دانشآموزان ابتدایی مبتلا به اختلال یادگیری خاص. رسالۀ دکتری. دانشگاه لرستان.
20
علیزاده، ح. (1385). رابطۀ کارکردهای اجرایی عصبی-شناختی با اختلالهای رشدی. تازههای علوم شناختی، 8(4)، 57-70.
21
فریار، ا.، و رخشان، ف. (1379). ناتوانیهای یادگیری. تهران: مبنا.
22
کشاورز ولیان، ن.، و زارعی گونیانی، ا. (1399). اثربخشی آموزش ذهنآگاهی کودکمحور بر نارسایی هیجانی و خودتنظیمی هیجانی کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 4(33)، 63-77.
23
گنجی، م. (1395). آسیبشناسی روانی براساس DSM-5. تهران: ساوالان.
24
لرنر، ژ. (1384). ناتواناییهای یادگیری، نظریهها، تشخیص و راهبردهای تدریس. ترجمۀ عصمت دانش. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
25
محمودی، ه.، عبداللهزاده، ح.، و رحمتی، م. (1398). اثربخشی تلفیق روش یکپارچگی حسی و آموزش مستقیم درک مطلب بر تقویت حافظۀ فعال و دامنۀ توجه دانشآموزان نارساخوان. ناتوانیهای یادگیری، 1(9)، 115-136.
26
نجاتی، و. (1397). دستنامۀ جامع توانبخشی شناختی در اختلالات تحولی. تهران: رشد فرهنگ.
27
نیکوبخت، آ.، شهنیییلاق، م.، و کیامنش، ع. (1398). مقایسۀ اثربخشی آموزش مبتنی بر رایانه و آموزش به روش سنتی بر حافظۀ عددی در دانشآموزان دارای اختلال ریاضی. مجلۀ علوم روانشناختی، 18(73)، 55-65.
28
وحیدی، س.، منظری توکلی، ع.، منظری توکلی، ح.، و سلطانینژاد، ا. (1399). نقش کارکردهای اجرایی در پیشبینی اضطراب ریاضی دانشآموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی. مجلۀ مطالعات ناتوانی، 10(51)، 1-7.
29
هورویتز، ل.، و روست، س. (1396). کمک به کودکان بیشفعال با رویکرد یکپارچگی حسی. ترجمۀ آنیتا باغداساریانس و افسانه باقری کریمی. تهران: وانیا.
30
ORIGINAL_ARTICLE
اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی انجام گرفت. پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری دوماهه است. جامعۀ آماری پژوهش شامل کودکان پسر مبتلا به اختلال نقص توجه و بیشفعالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1398-1399 است که از بین آنها سی کودک مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی به روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب و با گمارش تصادفی در گروههای آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 کودک). گروه آزمایش، مداخلۀ کارکردهای اجرایی (فیشر و همکاران، 2005) را طی یک ماه در هشت جلسۀ 75 دقیقهای دریافت کرد. در فرایند مداخله، در گروه آزمایش سه نفر و در گروه گواه نیز دو نفر ریزش داشتند. پرسشنامههای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ اختلال کمتوجهی و بیشفعالی (ADHDQ) و پرسشنامۀ خودکنترلی (SCQ) بود. دادههای پژوهش به شیوۀ تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر با استفاده از نرمافزار آماری SPSS نسخۀ 23 تجزیهوتحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش کارکردهای اجرایی بر خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی تأثیر معنادار دارد (001/0<p). براساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان نتیجه گرفت آموزش کارکردهای اجرایی با بهرهگیری از آموزش سازماندهی، افزایش تمرکز و دقت، تقویت حافظۀ کاری و بازداری پاسخ میتواند بهعنوان روشی کارآمد برای افزایش خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی بهکار گرفته شود.
https://www.ceciranj.ir/article_139622_3ccc58fb2e36fc2927c4bf150612e4af.pdf
2021-09-23
123
134
10.22034/ceciranj.2021.261390.1502
آموزش کارکردهای اجرایی
اختلال کمتوجهی و بیشفعالی
خودکنترلی
معصومه
حسین پور
m.hossinpoor421@gmail.com
1
دانشجوی دکتری روان شناسی عمومی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
AUTHOR
زهره
رئیسی
z.tadbir@yahoo.com
2
استادیار گروه روان شناسی بالینی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
LEAD_AUTHOR
یوسف
گرجی
yousef.gorgis@yahoo.com
3
استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمینی شهر، خمینی شهر، ایران.
AUTHOR
اکرم
دهقانی
ddehghani55@yahoo.com
4
استادیار گروه روان شناسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
AUTHOR
شهیم، س.، مهرانگیز، ل.، و یوسفی، ف. (1386). شیوع اختلال نقص توجه/ بیشفعالی در کودکان دبستانی. مجلۀ بیماریهای کودکان ایرانی، 17(2)، 211-216.
1
صاحبان، ف.، امیری، ش.، کجباف، م. ب.، و عابدی، ا. (1389). بررسی اثر کوتاهمدت آموزش کارکردهای اجرایی بر کاهش نشانههای کمبود توجه و بیشفعالی در دانشآموزان پسر دورۀ ابتدایی شهر اصفهان. تازههای علوم شناختی، 12(1)، 52-58.
2
قدمپور، ع.، رحیمیپور، ط.، و زنگیآبادی، م. (1395). تأثیر آموزش برنامه تربیت سازنده به مادران، بر مهارتهای خودکنترلی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیشفعالی در دورۀ دبستان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 17(3)، 109-117.
3
مدنی، س. س.، علیزاده، ح.، فرخی، ن.، و حکیمیراد، ا. (1396). تدوین برنامۀ آموزشی کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ، بهروزرسانی، توجه پایدار) و ارزیابی میزان اثربخشی آن بر کاهش نشانههای کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزونکنشی. فصلنامۀ روانشناسی افراد استثنایی، 7(26)، 1-25.
4
نورانی جورجاده، س. ر.، مشهدی، ع.، طبیبی، ز.، و خیرخواه، ف. (1395). اثر آموزش کارکردهای اجرایی مبتنی بر زندگی روزمره، بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه-بیشفعالی. فصلنامۀ تازههای علوم شناختی، 18(1)، 68-78.
5
یغمایی، س.، ملکپور، م.، و قمرانی، ا. (1398). میزان اثربخشی آموزش والدینی بارکلی بر خودکنترلی کودکان دارای اختلال کمتوجهی بیشفعالی. نشریۀ توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(1)، 15-27.
6