الگوی شناسایی استعداد ریاضی بر اساس رویکرد ملاک‌های چندگانه در دانش‌آموزان تیزهوش و با‌استعداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه بینالمللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران

2 دانشیار روانشناسی کودکان با نیازهای خاص، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 ستاد گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه سنجش و اندازهگیری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی سازه استعداد ریاضی بر اساس مدل پیشنهادی مبتنی بر رویکرد ملاک‌های چندگانه انجام شد. بر طبق این رویکرد، استعداد ریاضی محصول تکاملی تعامل ویژگی‌های شناختی، شخصیتی و محیطی افراد شناخته می‌شود. روش: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع طرح‌های همبستگی با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان دوره متوسطه اول (پایه هشتم) شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بود. داده‌های مورد نیاز با استفاده از آزمون دسته‌بندی کارت ویسکانسین، آزمون تکلیف بلوک‌های کرسی، آزمون تکلیف زمان واکنش دیاری-لیوالد، پرسشنامه خودسنجی راهبردهای خودتنظیمی، مقیاس خودکارآمدی مهارت‌های ریاضی، پرسشنامه جو کلاس در درس ریاضی، پرسشنامه نگرش ریاضی فنما - شرمن، آزمون سه ذهن ریاضی و نمرات ترم اول درس ریاضی از 243 نفر از دانش‌آموزان پایه هشتم مدارس استعدادهای درخشان شهر تهران با روش نمونه‌گیری دردسترس جمع‌آوری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که در این پژوهش متغیرهای شناختی تأثیر معنی‌داری بر استعداد ریاضی داشتند، اما از لحاظ آماری تأثیر متغیرهای شخصیتی و محیطی بر استعداد ریاضی تأیید نشد. همچنین نتایج نشان داد که تأثیر متغیرهای شناختی بر متغیرهای محیطی و تأثیر متغیرهای محیطی بر متغیرهای شخصیتی تأیید شد. نتیجه‌گیری: با توجه به این موضوع که استعداد ریاضی یک سازه چند بعدی است، شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش و با استعداد ریاضی نیازمند ابزارهای متفاوت و ملاک‌های چندگانه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mathematical Talent Identification Model based on Multiple Criteria Approach in gifted and talented students

نویسندگان [English]

  • Romina Manani 1
  • Ahmad Abedi 2
  • Fariborz Dortaj 3
  • Noor Ali Farrokhi 4
1 Ph.D.Student in Educational Psychology, Imam Reza International University, Mashhad, Iran
2 Associate Professor, Department of Psychology and Educational of Children with Special Needs, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Corresponding author, Professor, Department of Educational Psychology, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
4 Associate Professor, Departments of Assessment and Measurement,Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim: The purpose of this study was to investigate the structure of mathematical talent based on the proposed model developed on multiple criteria approach. According to this approach, math talent is known as an evolutionary product of the interaction of cognitive, personality and environmental characteristics of individuals. Methods:The present study was a descriptive, correlational one and Structural Equation Modeling was used for the data analysis. The study population included all students of exceptional talents middle schools, in the academic year 2018-2019, in Tehran. The required data were gathered using the online version of Wisconsin Card Sorting Test, Corsi Block-Tapping Test, Deary-Liewald Reaction Time Task, Self-Regulation Strategy Inventory, Mathematics Skills Self-Efficacy, Classroom Climate in the Mathematics Lesson, Fennema-Sherman Attitude Mathematics Scale, Test of the Three-Mathematical Minds and the first-semester math score of the students. A sample of 243 middle school students (8th grade) was selected by convenience sampling method. Results: The results showed that in this study cognitive variables had a significant effect on math talent, but the statistical effect of personality and environment variables was not confirmed. Also, the results showed that the effect of cognitive variables on environmental variables and the effect of environmental variables on personality variables were confirmed. Conclusion: Given the fact that mathematical talent is a multidimensional construct, the identification of gifted and talented students requires different tools and multiple criteria.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Talent
  • mathematics
  • student’s identification
  • multiple criteria
 
ابراهیمی، حسین و عبداللهی، محمد حسین (1392). مقایسه عملکرد حافظه بینایی-کلامی و ظرفیت حافظه کاری دانش‌آموزان استعدادهای درخشان و دانش‌آموزان عادی. مجله روانشناسی، 17(2)، 140-122.
آرامی، زهرا؛ منشئی، غلامرضا؛ عابدی، احمد و شریفی، طیبه (1395). مقایسه باورهای انگیزشی، مهارتهای فراشناختی و یادگیری خودتنظیمی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی شهر اصفهان. رویکردهای نوین آموزشی، 11(2)، 70-59.
آقابابایی، سارا و امیری، شعله (1393). بررسی مؤلفه دیداری- فضایی حافظه فعال و کوتاه مدت در دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری و مقایسه با دانش‌آموزان عادی. فصلنامه روانشناسی شناختی، 2(4)، 9-1.
بخشی، نگین (1391). بررسی جو مدرسه و نیمرخ مشکلات رفتاری و هیجانی در مدارس عادی و استعدادهای درخشان. پایان نامه
 
کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
ترابی، فاطمه؛ هاشمی آذر، ژانت؛ مقدسی، علیرضا و مانی، آرش (1395). بررسی توانایی‌های نیمکره راست و چپ مغز دانش‌آموزان تیزهوش با و بدون اختلال یادگیری. روانشناسی افراد استثنایی، 6(21)، 58 -23.
ترابی، سیدسعید؛ محمدی فر، محمدعلی؛ خسروی، معصومه؛ شایان، نسرم و محمد جانی، هیوا (1392). بررسی نقش اضطراب ریاضی بر عملکرد در درس ریاضی و نقش جنسیت. نشریهعلمیپژوهشیفناوریآموزش، 7(3)، 204-199.
تمیزی، زهره (1391). مقایسه خودپنداره تحصیلی خود، خود کارآمدی تحصیلی، عزت نفس و اضطراب امتحان در دانش‌آموزان تیزهوش دختر مدارس عادی و تیزهوشان شهر اصفهان برای بررسی اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان، دانشگاه علامه طباطبائی.
خواجه، لاله و حسین چاری، مسعود (1390). بررسی رابطه اضطراب اجتماعی و جو روانی - اجتماعی کلاس با خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان دوره راهنمایی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 7(20)،131-152.
داداشی، سیامک؛ بافنده، حسن؛ احمدی، عزت اله و رسولی، حبیب اله (1395). تأثیر تمرینات کامپیوتری حافظه کاری بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان. بیهق، 21(38)، 27-19.
دیویس، گ. و ریم، بی. اس. (2003). آموزش تیزهوشان و بااستعدادها. ترجمه مهدی محی الدین بناب (1390). تهران: انتشارات دانشگاه آزاد واحد رودهن.
رحمانی، مهدی (1395). مطالعه نگرش دانش‌آموزان متوسطه به ریاضی و ارزیابی آنان از برنامه درسی اجرا شده ریاضیات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان.
رضاپور میرصالح، یاسر و فتوحی اردکانی، عزت (1395). مقایسه محیط آموزشی -یادگیری و منبع کنترل تحصیلی در دانش‌آموزان مدارس تیزهوشان، نمونه دولتی و شاهد. پژوهش‌های تربیتی، 3(32)، 38-20.
سیف، علی اکبر (1394). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش، چاپ هشتم. تهران: انتشارات دوران.
سیف، دیبا (1390). تهیه و اعتباریابی مقیاس راهبردهای خودتنظیمی ریاضی و رابطه‌ها مؤلفه آن با هوش، هدف‌گرائی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی. مجله روانشناسی، 15(2)، 217-198.
شاهقلیان، مهناز؛ آزاد فلاح، پرویز؛ فتحی آشتیانی، علی و خدادادی، مجتبی (1390). طراحی نسخه نرم افزاری آزمون دسته بندی کارت‌‌ها ویسکانسین (WCST): مبانی نظری، نحوه ساخت و ویژگی‌های روان سنجی. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی، 1(4)، 133-111.
عقیلی، رضا؛ مهرورز، محبوبه و صادقی گندمانی، کامران (1396). بررسی رابطه کمال‌گرایی، جایگاه مهار درونی و خودکارآمدی با اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مراکز استعداد درخشان شهرکرد. رویش روانشناسی، 6(2)، 78-53.
قانعی آقکاریز، مجید (1394). بررسی اثربخشی هوش سیال و ظرفیت حافظه فعال بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان و عادی با تفکیک و بدون تفکیک جنسیت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه فردوسی مشهد.
قربانی، علیرضا و جمعه نیا، سکینه (1397). نقش عوامل اجتماعی (خانواده، مدرسه و گروه همسالان) در جامعه‌پذیری دانش‌آموزان استان گلستان. جامعه‌شناسی کاربردی، 29(2)، 128-113.
کدیور، پروین (1392). روانشناسی تربیتی، ویراست دوم. تهران: انتشارات سمت.
مبین، فرزین (1394). تأثیر تمرینات ترکیبی بستکبال بر حافظه کاری، ادراک عمق و یادگیری مهارت پاس در کودکان بیش فعال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده تربیت بدنی علوم ورزشی، دانشگاه تبریز.
ملک‌پور، ندا (1390). بررسی رابطه بین استنباط دانش‌آموزان از نگرش والدین نسبت به ریاضیات و متغیرهای فردی با پیشرفت تحصیلی درس ریاضیات در دانش‌آموزان دوره راهنمایی شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یزد.
نریمانی، محمد؛ غلام زاده، حانیه و دهقان، حمیدرضا (1393). مقایسه عادات مالعه، خودکارآمدی و تعلل‌ورزی میان دانش‌آموزان مدارس تیزهوش و عادی. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 11(20)، 196-175.
نریمانی، محمد؛ عینی، مجتبی؛ دهقان، حمیدرضا؛ غلام زاده، حانیه و صفاری نیا، مجید (1392). مقایسه پنج عامل بزرگ شخصیتی و خودکارآمدی در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. روانشناسی مدرسه، 2(3)، 179-164.
وفا، شیما؛ ابراهیمی قوام، صغری و اسدزاده، حسن (1393). رابطه بین باورهای خودکارآمدی معلم و ادراک دانش‌آموز از جو کلاس با راهبردهای خودتنظیمی یادگیری دانش‌آموزان و مقایسه آن در دانش‌آموزان دختر پایه اول متوسطه مدارس تیزهوشان و عادی شهر تهران. روانشناسی افراد استثنایی، 4(14)، 126-104.