بررسی اثربخشی برنامة تعامل والد-کودک بر میزان تنیدگی مادران کودکان آهسته‌گام با مشکلات رفتاری و کاهش مشکلات رفتاری کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

3 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامة تعامل والد-کودک بر میزان تنیدگی مادران کودکان آهسته‌گام با مشکلات رفتاری و کاهش مشکلات رفتاری کودکان انجام شد. این پژوهش، از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعة آماری کلیة دانش‌آموزان دختر آهسته‌گام با مشکلات رفتاری (7-9) در مدارس استثنایی ( سال 97-96) شهرستان گرگان بودند. از این جامعه به روش نمونه‌گیری هدفمند، نمونه‌ای مشتمل بر 24 کودک و مادر انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه 12 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار پژوهش، مقیاس مبتنی بر تجربة آخنباخ (2001) و مقیاس استرس فرزندپروری بری و جونز (1995) بود. ابتدا پیش‌آزمون در هر دو گروه آزمایش و کنترل انجام شد و سپس گروه آزمایش طی 15 جلسة 90 دقیقه‌ای برنامة تعامل والد-کودک را دریافت کردند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر بررسی شدند. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن بود که برنامة تعامل والد-کودک تأثیر معناداری بر کاهش تنیدگی مادران کودکان آهسته‌گام با مشکلات رفتاری و کاهش مشکلات رفتاری کودکان آهسته‌گام دارد. نتایج به‌دست آمده از مرحلۀ پیگیری، همچنین کاهش تنیدگی مادران و کاهش مشکلات رفتاری کودکان را نشان داد. در نتیجه با بهبود مهارت‌های ارتباطی والدین و افزایش تعامل مثبت میان مادر و فرزند می‌توان تنیدگی مادران و مشکلات رفتاری کودکان را کاهش داد.
کلید واژه‌ها

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of parent-child interaction therapy on stress of mothers with slow paced children who have behavioral problems and reducing children’s behavioral problems

نویسندگان [English]

  • Ahmad Beh-pajooh 1
  • Nikta Maghsoudloo 2
  • Sogand Ghasemzadeh 3
1 Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology & Education, University of Tehran, Tehran, Iran
2 M.A. student in Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology & Education, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology & Education, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim. This research was done to investigate the effectiveness of parent-child interaction therapy on stress of mothers who have slow paced children with behavioral problems and reducing children’s behavioral problems. Methods. This research was quasi-experimental study with pre-test, post-test and follow-up design with control group. Statistical population included all 7-9 years old girl students who had intellectual disorder with behavior problems in the exceptional schools of Gorgan in 2018. From this population, a sample including 24 students with their mothers were chosen by purposive sampling method and placed in experiment and control groups randomly. Tools used for research included Achenbach System of Empirically Based Assessment (ASEBA), Berry & Jones Parental Protection (stress) Scale (PPS). At first, a pre-test was held for both experiment and control groups and then experiment group received parent-child interaction therapy during 15 sessions each 90 minutes. Collected data was reviewed using repeated measure analysis of variance. Results. Results suggested that parent-child interaction therapy has significant effect on reducing the stress of mothers with slow paced children who have behavioral problems and reducing children’s behavioral problems. Results from follow-up step showed reducing stress of mothers and reducing children’s behavioral problems. Conclusion. Improving the communication skills and increasing the interaction between mother and child can reduce the stress of mothers and children’s behavioral problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Behavioral problems
  • Parent-child interaction
  • slow paced
  • Stress
برجعلی، محمود.، علیزاده، حمید.، احدی، حسن.، فرخی، نورعلی.، سهرابی، فرامرز و محمدی، محمدرضا (1393). مقایسۀ تأثیر روش‌های آموزش دلگرم‌سازی، رفتاری و دارودرمانی بر مهارت‌های خودکنترلی در کودکان با اختلال نارسایی توجه و بیش‌فعالی. فصلنامة مطالعات روان‌شناسی بالینی، 16(4)، 175-153.
بهاری قره‌گوز، علی (1395). شیوع اختلال‌های رفتاری- هیجانی در کودکان استثنایی. تعلیم و تربیت استثنایی، 4(14)،40-42.        
به‌پژوه، احمد (1394). خانواده و کودکان با نیازهای ویژه (چاپ دوم). تهران: آوای نور.
تاجری، بیوک و بحیرایی، احمدرضا (1387). بررسی رابطه استرس، نگرش مذهبی و آگاهی با پذیرش کودکان پسر کم توان ذهنی، در مادران . پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 8، 2(28)، 205-224.
جناآبادی، حسین (1390). تأثیر آموزش مهارت‏های اجتماعی بر کاهش اختلالات رفتاری دانش‏آموزان استثنایی پایۀ پنجم مدرسۀ مختلط کوثر زاهدان در سال 90-1389. فصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی افراد استثنایی، 1(2)، 73-84.
حسن‌زاده، سعید (1391). استرس والدینی در مادران دارای فرزند ناشنوا. مجلة روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، 42: 51-62.      
حقی، راشا (1389). مقایسة اثربخشی برنامة اصلاح الگوهای تعامل والد-کودک و آموزش مدیریت والدین به مادران پسران 10-8 ساله مبتلا به اختلال کاستی توجه و بیش‌فعالی در کاهش نشانگان آن. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه.
خدام، حمیرا.، مدانلو، معصومه- مهناز.، ضیایی، طیبه و کشتکار، عباسعلی (1388). اختلالات رفتاری و برخی عوامل مرتبط با آن در کودکان سن مدرسه شهرستان گرگان. پژوهش پرستاری، 4(14)، 29-37.
ربیعی کناری، فاطمه.، جدیدیان، علی و سلگی، محمد (1394). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر کاهش استرس والدگری مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 23(4)،105-95.
شقاقی، فرهاد.، کاکو جویباری.، علی اصغر و سلامی، فاطمه (1389). تأثیر آموزش خانواده بر سلامت روانی والدین دارای کودک عقب‌مانده ذهنی آموزش پذیر. علوم رفتاری، 2(4)، 57-69..
عباسی، مرضیه و طاهر نشاط دوست، حمید (1392). اثربخشی درمان تعامل والد-کودک بر کاهش نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای. مجلة روان‌شناسی بالینی ،3(19)،59-66..
عباسی، مرضیه.، طاهر نشاط دوست، حمید و آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا (1389). اثربخشی درمان تعامل والد-کودک بر کاهش نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی. مجله روان‌شناسی بالینی، 2(6)، 47-57.
مهاجری، آتنا سادات.، پوراعتماد، حمیدرضا.، شکری، امید و خوشابی، کتایون (1392). اثربخشی درمان تعامل والد-کودک بر خودکارآمدی والدگری مادران کودکان دچار درخودماندگی با کنش‌وری بالا. فصلنامة روان‌شناسی کاربردی، 7(1)،38-21.
مینایی، اصغر (1384). انطباق و هنجاریابی سیاهۀ‌ رفتاری کودک آخنباخ، پرسشنامۀ خودسنجی و فرم گزارش معلم. فصلنامة کودکان استثنایی، ۱(۱)، ۵۲۹-۵۵۸
یاوری، یوسف.، سلیمانی، مهران.، فخرپور، رقیه و اسدی فارسانی، مریم (1393). تأثیر تمرینات جسمانی و هماهنگی بر کاهش اختلالات رفتاری کودکان کم‌توان ذهنی. مجلة مطالعات ناتوانی، 4(8)،52-59.